Με ένα νέο, ενιαίο και λεπτομερές πρότυπο έρχεται η ΡΑΑΕΥ να ορίσει για πρώτη φορά το πώς θα καταρτίζονται και θα παρακολουθούνται τα Γενικά Σχέδια Υπηρεσιών Ύδατος (Γ.Σ.Υ.Υ.) και οι Ετήσιες Εκθέσεις Προγραμματισμού (Ε.Ε.Π.) από όλους τους φορείς παροχής νερού στη χώρα. Το προσχέδιο του Οδηγού, που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 22 Αυγούστου 2025, εισάγει μια πλήρως δομημένη διαδικασία, με συγκεκριμένες ενότητες, δείκτες, υποχρεωτικά δεδομένα και τεχνικά εργαλεία για να αποτυπώνεται η πραγματική κατάσταση των υποδομών, αλλά και να σχεδιάζονται οι επενδύσεις της επόμενης πενταετίας.
Ο Οδηγός οργανώνεται σε δύο βασικά μέρη: το πρώτο αφορά το πενταετές Σχέδιο (Γ.Σ.Υ.Υ.), και το δεύτερο την Ετήσια Έκθεση (Ε.Ε.Π.). Και τα δύο αποτελούν εργαλεία για τον στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό κάθε παρόχου, με τρόπο που επιτρέπει τον τακτικό έλεγχο της πορείας των έργων και την κατανόηση των προτεραιοτήτων ανά περιοχή.
Το Γενικό Σχέδιο Υπηρεσιών Ύδατος περιλαμβάνει αναλυτική αποτύπωση όλων των υποδομών ύδρευσης, αποχέτευσης, ομβρίων και άρδευσης, με λεπτομέρειες για τις πηγές υδροληψίας, τις δεξαμενές, τα δίκτυα, τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας και τους τελικούς αποδέκτες. Ο κάθε πάροχος καλείται να υποβάλει πλήρη τεχνική περιγραφή των υφιστάμενων συστημάτων του, αναφέροντας τα σημεία συνδιαχείρισης, τις ενεργειακές ανάγκες, το υλικό των αγωγών, τον βαθμό αυτοματοποίησης (SCADA, τηλεμετρία) και την κατάσταση των υποδομών του ανά τομέα. Όλα αυτά πρέπει να συνοδεύονται από ψηφιακά δεδομένα σε μορφή GIS.
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην αξιολόγηση των απωλειών νερού: απαιτείται καταγραφή του δείκτη πραγματικών απωλειών, του δείκτη ILI, της εφεδρικότητας του συστήματος και των σημείων αστοχίας. Παράλληλα, αποτυπώνεται η κατάσταση της αποχέτευσης, η λειτουργικότητα των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων και οι δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης του ανακτημένου νερού.
Η δεύτερη ενότητα του Σχεδίου αφορά τον εντοπισμό νέων πηγών για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών. Περιλαμβάνονται σενάρια για μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, με βάση την προβλεπόμενη ζήτηση και την πορεία πληθυσμιακής μεταβολής. Οι πάροχοι πρέπει να εκπονήσουν τεκμηριωμένο σχέδιο για τη μελλοντική ζήτηση σε ύδρευση και αποχέτευση, να προτείνουν έργα για τη μείωση των διαρροών, την εξοικονόμηση και την προσαρμογή στις κλιματικές πιέσεις.
Ακολουθεί το κεφάλαιο του επενδυτικού προγράμματος. Σε αυτό οι πάροχοι πρέπει να παρουσιάσουν τις αναγκαίες παρεμβάσεις για την πενταετία: από έργα αναβάθμισης των δικτύων μέχρι δράσεις για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος. Περιλαμβάνεται κοστολόγηση κάθε παρέμβασης, εκτίμηση των πηγών χρηματοδότησης και σχεδιασμός για την επαναχρησιμοποίηση της παραγόμενης ιλύος, με τεχνική περιγραφή του τελικού τρόπου διάθεσης.
Στο πιο κρίσιμο ίσως σημείο του Οδηγού, καθορίζεται υποχρεωτικά η παρουσίαση του τρόπου τιμολόγησης και η πλήρης ανάλυση των οικονομικών στοιχείων: λειτουργικές και κεφαλαιουχικές δαπάνες, δείκτες ανάκτησης κόστους, εύλογο ποσοστό απόδοσης επενδύσεων. Για κάθε κατηγορία παρόχου ορίζεται ο τρόπος παρουσίασης, με βάση τον πληθυσμό, την ποσότητα διανεμόμενου νερού και τις οικονομικές δυνατότητες.
Η Ετήσια Έκθεση Προγραμματισμού, που λειτουργεί συμπληρωματικά, παρακολουθεί και τεκμηριώνει τις δράσεις κάθε έτους: προϋπολογισμό, συμβατότητα με τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής, πρόοδο υλοποίησης τεχνικού προγράμματος, καθώς και εφαρμογή των Σχεδίων Ασφάλειας Νερού.
Η ΡΑΑΕΥ ενσωματώνει στον Οδηγό και ειδικά κριτήρια αξιολόγησης. Για παράδειγμα, για την ύδρευση ζητούνται στοιχεία όπως η κάλυψη του πληθυσμού με επαρκή πίεση, το ποσοστό παλαιών αγωγών, η ενεργειακή κατανάλωση ανά κυβικό μέτρο, ο αριθμός περιστατικών επιμόλυνσης. Για την αποχέτευση, αξιολογούνται η κάλυψη του πληθυσμού, οι συχνότητες βλαβών, η συμμόρφωση με τους αποδέκτες και η χρήση των υποδομών επαναχρησιμοποίησης.
Το πρότυπο διαμορφώνεται με βάση τέσσερις κατηγορίες παρόχων: από την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ (1η κατηγορία), μέχρι τους μικρούς ΟΤΑ με πληθυσμό κάτω των 10.000 κατοίκων (4η κατηγορία). Για κάθε κατηγορία υπάρχει διαφορετικό βάθος τεκμηρίωσης, χωρίς να αίρονται οι υποχρεώσεις υποβολής και αξιολόγησης. Αντιθέτως, οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής Γ.Σ.Υ.Υ., αλλά υποχρεούνται να εκπονούν Επιχειρησιακό Σχέδιο για κάθε Ρυθμιστική Περίοδο.
Το νέο πλαίσιο, όπως ορίζεται στο προσχέδιο Οδηγού, φιλοδοξεί να καταστήσει τα σχέδια και τις εκθέσεις εργαλείο όχι μόνο για τη συμμόρφωση, αλλά και για τον στρατηγικό σχεδιασμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του υδατικού τομέα σε μια περίοδο αυξημένων αναγκών, φυσικών κινδύνων και μεταβαλλόμενων κλιματικών συνθηκών. Οι φορείς καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα, καθώς για πρώτη φορά η ΡΑΑΕΥ θα έχει πλήρη εικόνα και συγκρίσιμα δεδομένα από όλους τους παρόχους. Η υποβολή των πρώτων Γ.Σ.Υ.Υ. αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τις 31 Ιουλίου 2025.
Διαβάστε ακόμη
