Σε εφαρμογή τίθεται από αυτήν την εβδομάδα η επόμενη φάση της εμβληματικής πρωτοβουλίας «GReco Islands» που αποσκοπεί στον μετασχηματισμό των μικρών ελληνικών νησιών σε πρότυπα βιώσιμης, πράσινης και έξυπνης ανάπτυξης. Προ ολίγων ημερών, δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ η υπουργική απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκου Παπαθανάση, με την οποία καθορίζεται το αναλυτικό πλαίσιο υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων που σχετίζονται με την εκπόνηση Τοπικών Σχεδίων Δράσης των νησιών.
Η απόφαση ενεργοποιεί τη δυνατότητα χρηματοδότησης των δήμων 39 μικρών νησιών της χώρας για την κατάρτιση των αναγκαίων στρατηγικών σχεδίων που θα λειτουργήσουν ως προϋπόθεση για την απόκτηση του σήματος «GRecoISLAND» και θα καθορίσουν την κατεύθυνση των επόμενων αναπτυξιακών παρεμβάσεων.
Ποιους αφορά η απόφαση – Το γεωγραφικό και πληθυσμιακό φάσμα
Η δράση απευθύνεται αποκλειστικά σε δήμους που εκπροσωπούν νησιά με μόνιμο πληθυσμό από 100 έως 3.500 κατοίκους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της απογραφής του 2021. Συνολικά επιλέγονται 39 νησιά, κατανεμημένα σε τρεις περιφέρειες: Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται τόσο πολύ μικρά και απομονωμένα νησιά όπως η Τέλενδος, η Μαθράκι, το Αγαθονήσι και οι Οθωνοί, όσο και πιο γνωστοί τουριστικοί προορισμοί όπως η Πάτμος, η Ίος, η Ιθάκη, η Σίφνος και η Κέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περιπτώσεις όπου περισσότερα από ένα νησιά υπάγονται στον ίδιο δήμο (όπως π.χ. στα Διαπόντια νησιά ή στις Μικρές Κυκλάδες), προβλέπεται η εκπόνηση ξεχωριστού Τοπικού Σχεδίου Δράσης για κάθε νησί.
Τοπικά Σχέδια Δράσης: Τι περιλαμβάνουν και πώς αξιολογούνται
Το κάθε Τοπικό Σχέδιο Δράσης αποτελεί το βασικό στρατηγικό εργαλείο σχεδιασμού της νησιωτικής μετάβασης. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πλάνο που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις και μετρήσιμους στόχους για την ενεργειακή αναβάθμιση, τη βιώσιμη κινητικότητα, την κυκλική διαχείριση πόρων, την ανθεκτικότητα σε κρίσεις και την έξυπνη διαχείριση υποδομών.
Το σχέδιο δεν είναι μόνο ένα διαχειριστικό έγγραφο, αλλά μια στρατηγική «πύλη εισόδου» για κάθε νησί ώστε να λάβει το σήμα GRecoISLAND, το οποίο πιστοποιεί τη δέσμευσή του στη μετάβαση προς ένα νέο μοντέλο βιωσιμότητας. Η αξιολόγηση των σχεδίων θα γίνει σύμφωνα με τις προβλέψεις της «Χάρτας GReco Islands», η οποία ορίζει τις θεματικές και ποιοτικές προδιαγραφές.
Ποιοι υλοποιούν και ποιος πληρώνει
Δικαιούχος της πράξης ορίζεται η ΜΟΔ Α.Ε. (Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων), η οποία έχει την ευθύνη για τον κεντρικό συντονισμό της δράσης. Η ΜΟΔ καταρτίζει το ενιαίο Τεχνικό Δελτίο Πράξης για όλα τα νησιά και υποβάλλει τη συνολική πρόταση στο πλαίσιο του Προγράμματος «Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων» 2021-2027.
Κάθε δήμος λειτουργεί ως συν-δικαιούχος και αναλαμβάνει ξεχωριστό υποέργο για το ή τα νησιά που υπάγονται στη διοικητική του αρμοδιότητα. Οι δήμοι υποχρεούνται να τηρούν όλους τους κανόνες επιλεξιμότητας και ελέγχου που προβλέπονται από το θεσμικό πλαίσιο του ΕΣΠΑ, ενώ φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε μη συμμόρφωση ή παρατυπία εντοπιστεί κατά τον έλεγχο. Το συνολικό ύψος της δημόσιας δαπάνης που προβλέπεται για την υλοποίηση της δράσης ανέρχεται σε 1.450.800 ευρώ, το οποίο θα καλυφθεί από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΣΑΕ 7517).
Ποια έξοδα καλύπτονται
Ως επιλέξιμες θεωρούνται οι πραγματικές δαπάνες που συνδέονται με την εκπόνηση των Τοπικών Σχεδίων Δράσης και αντιστοιχούν σε υλοποιημένο φυσικό αντικείμενο. Οι δαπάνες θα πρέπει να συμμορφώνονται με τον σχετικό Οδηγό ΤΣΔ και να εντάσσονται στις προβλέψεις της υπουργικής απόφασης που όρισε τις τεχνικές προδιαγραφές, της Χάρτας GReco Islands, αλλά και του ευρύτερου πλαισίου διαχείρισης του ΕΣΠΑ 2021–2027.
Δεν επιτρέπονται προγενέστερες ή μη αποδεδειγμένες δαπάνες, ενώ προβλέπεται ενδελεχής οικονομικός και λογιστικός έλεγχος από όλες τις αρμόδιες αρχές, ελληνικές και ευρωπαϊκές.
Τι σημαίνει το σήμα «GRecoISLAND»
Η εκπόνηση του ΤΣΔ είναι το πρώτο βήμα για την απόκτηση του σήματος «GRecoISLAND», το οποίο λειτουργεί ως πιστοποιητικό αναγνώρισης και κινητοποιεί πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία για έργα εφαρμογής της στρατηγικής του νησιού. Το σήμα δίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και απαιτεί τη διατήρηση συγκεκριμένων δεικτών και δεσμεύσεων ως προς την πράσινη και κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα «διαβατήριο βιωσιμότητας» που μετατρέπει τα νησιά από αποδέκτες κονδυλίων σε ενεργούς διαχειριστές και διαμορφωτές της αναπτυξιακής τους ταυτότητας.
Η απόφαση αυτή έρχεται να δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο σε μια πρωτοβουλία που είχε εξαγγελθεί ήδη από το 2022, στο πλαίσιο του Εθνικού Κλιματικού Νόμου. Η χρηματοδότηση των Τοπικών Σχεδίων Δράσης δεν αποτελεί μια απλή τυπική διαδικασία, αλλά το σημείο εκκίνησης για την έμπρακτη μετάβαση των ελληνικών νησιών σε νέα πρότυπα ανάπτυξης.
Η Ελλάδα επιχειρεί να τοποθετήσει τα μικρά της νησιά στο κέντρο μιας στρατηγικής μετάβασης, όχι ως εστίες προβλήματος, αλλά ως ζώνες καινοτομίας και πράσινης πρωτοπορίας. Το αν τα σχέδια αυτά θα οδηγήσουν και σε πραγματική αλλαγή, θα εξαρτηθεί από την ποιότητα, την ταχύτητα και τη συνέπεια της εφαρμογής που θα ακολουθήσει.
Διαβάστε ακόμη
