Σε καθεστώς «κόκκινου συναγερμού» έχει τεθεί η Κέρκυρα, καθώς το πρόβλημα λειψυδρίας στο νησί αποκτά πλέον χαρακτηριστικά γενικευμένης κρίσης. Παρότι πρόκειται για την περιοχή με το υψηλότερο ύψος βροχής στην Ελλάδα, η αδυναμία αξιοποίησης αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου καταδεικνύει τη βαθύτερη παθογένεια που ταλανίζει την Κέρκυρα: μια χρόνια κρίση υποδομών, διαχείρισης και τελικά πολιτικής προτεραιοποίησης.

Η εικόνα του νησιού σήμερα παραπέμπει σε υδρευτικό και ενεργειακό παράδοξο: αντλίες που δεν λειτουργούν λόγω παλαιότητας, δίκτυα με τεράστιες απώλειες, υδροφόρες που καλούνται να καλύψουν ανάγκες βασικής καθημερινότητας, γεωτρήσεις που υπεραντλούνται, και ένα αναπτυξιακό αφήγημα που μοιάζει να καταρρέει κάτω από το βάρος της ίδιας του της αδράνειας. Όπως επισημαίνουν άνθρωποι με άμεση γνώση της κατάστασης στο energygame.gr, «με τις συνεχόμενες περιόδους ανομβρίας των ετών 2023–2024, τη δραματική μείωση των αποθεμάτων σε υπόγεια και επιφανειακά ύδατα και την εκρηκτική αύξηση της ζήτησης – τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση – η κατάσταση στην Κέρκυρα επιδεινώνεται διαρκώς».

Φυσικά, όπως σχολιάζουν κύκλοι του ΥΠΕΝ ο ανθρώπινος παράγοντας δίνει στο ζήτημα άλλη διάσταση. Η αυξανόμενη κατανάλωση, η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και οι πεπαλαιωμένες υποδομές που αφέθηκαν στον χρόνο λόγω μη συντήρησης συγκροτούν ένα εκρηκτικό μείγμα. «Οι τοπικοί φορείς επέδειξαν αργά αντανακλαστικά και δεν εκμεταλλεύτηκαν πόρους, προγράμματα με τη γραφειοκρατία και την κακή διαχείριση να “κερδίζει” την παρτίδα». Ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Πέτρος Βαρελίδης, είχε αναφερθεί πρόσφατα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κέρκυρα, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Παραδόξως, η περιοχή που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα στη χώρα είναι η Κέρκυρα – το νησί με το υψηλότερο ύψος βροχής. Αυτό οφείλεται σε χρόνιες αδυναμίες σε διαχειριστικό επίπεδο και στη μη έγκαιρη συντήρηση, αναβάθμιση και συμπλήρωση των υποδομών». Όπως τονίζουν πηγές με γνώση της κατάστασης στο energygame.gr, «αν η Κέρκυρα – το νησί με τις περισσότερες βροχές στην Ελλάδα – διψά, τότε η ευθύνη δεν είναι της φύσης». Και προσθέτουν ότι «το νησί δεν μπορεί να περιμένει άλλα τριάντα χρόνια για να υλοποιηθούν σχέδια που παραμένουν εγκλωβισμένα σε συρτάρια, διακηρύξεις και ατελείς μελέτες».

Στο ήδη τεταμένο κλίμα που επικρατεί στην Κέρκυρα λόγω της υδρευτικής κρίσης, προστέθηκε προ ολίγων ημερών και η παραίτηση του δημάρχου Νότιας Κέρκυρας, Βασίλη Χειμαριώτη, μια κίνηση που ήρθε να επιβεβαιώσει τη βαθιά θεσμική κόπωση και την αίσθηση αδιεξόδου. Ο κ. Χειμαριώτης, σε επιστολή που απηύθυνε προς τους δημότες του και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, κατήγγειλε καθυστερήσεις, προσκόμματα και έλλειψη ανταπόκρισης τόσο από πλευράς κυβέρνησης όσο και από τοπικούς φορείς, κάνοντας λόγο για «συνεργασίες χωρίς αντίκρισμα» και «άκαρπες προσπάθειες διεκδίκησης».

Με φόντο την άρνηση -όπως ο ίδιος αναφέρει- του ΥΠΕΝ να τον δεχτεί για ενημέρωση σχετικά με τη λειψυδρία, αλλά και τη διαρκή απουσία διαχειριστικής επάρκειας στους Δήμους και τις ΔΕΥΑ που εμποδίζει την απορρόφηση κονδυλίων, η παραίτηση Χειμαριώτη έρχεται να συμβολίσει τη διάρρηξη της θεσμικής εμπιστοσύνης. Πρόκειται για μια κίνηση-διαμαρτυρία, την οποία ο ίδιος χαρακτήρισε «στάση ευθύνης» απέναντι στους πολίτες. Η εξέλιξη αυτή ήρθε να ενισχύσει την αίσθηση ότι η διαχείριση του προβλήματος εξελίσσεται σε πινγκ πονγκ ευθυνών μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και των τοπικών παραγόντων, χωρίς σαφή καταμερισμό αρμοδιοτήτων και χωρίς συγκροτημένη στρατηγική εξόδου από την κρίση. Ο δήμαρχος μιλά ανοιχτά για απουσία πολιτικής βούλησης σε κεντρικό επίπεδο και για θεσμικά εμπόδια που παραλύουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, επισημαίνοντας ότι «ο αγώνας συνεχίζεται» – αυτή τη φορά όμως, όχι από τη θέση του δημάρχου, αλλά ως ενεργός πολίτης.

Η εικόνα αυτή δεν είναι καινούργια. Πριν από τρεις δεκαετίες, η Κέρκυρα βρέθηκε κοντά σε μια στρατηγική λύση για την οριστική αντιμετώπιση της λειψυδρίας: την κατασκευή δύο φραγμάτων, στο Χωροεπισκόπων της Βόρειας Κέρκυρας και στην Παναγιά Καλαμιώτισσα στο νότιο τμήμα του νησιού. Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο συνοδευόταν από μελέτη που κόστισε πολλά εκατομμύρια ευρώ και περιλάμβανε δίκτυα, δεξαμενές, δύο μονάδες αποσκλήρυνσης νερού και ταχυδιυλιστήρια, με στόχο την υδροδότηση μεγάλου μέρους του νησιού. Παρότι υπήρξαν κατά καιρούς εξαγγελίες για ένταξη του έργου σε κοινοτικά προγράμματα ή για την υλοποίησή του μέσω ΣΔΙΤ, κανένα από τα σχέδια δεν προχώρησε. Το νησί παλεύει με τη λειψυδρία εδώ και πολλές δεκαετίες ενώ πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν να γίνουν έργα πρώτης γραμμής που δεν απαιτούν τόσο χρόνο και δεν παγιδεύονται σε τεχνικές δυσκολίες.

Υπενθυμίζεται πως μόλις πριν από έναν χρόνο, ένα από τα πιο τουριστικά νησιά της χώρας, η Κέρκυρα, είχε ζητήσει να κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της έντονης λειψυδρίας. Το αίτημα εγκρίθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2024. Την ίδια περίοδο, η ΔΕΥΑ Κέρκυρας είχε αποφασίσει τη διακοπή της υδροδότησης στα νοικοκυριά της πόλης κατά τις νυχτερινές ώρες (01.00–05.00), σε μια προσπάθεια διαχείρισης των περιορισμένων αποθεμάτων νερού. Ανάλογες διακοπές σημειώνονταν και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, επιβεβαιώνοντας πως το πρόβλημα της ύδρευσης στο νησί δεν είναι συγκυριακό, αλλά διαρκές και επιδεινούμενο.

Πηγές αναφέρουν πως κρίνεται επιτακτική ανάγκη η άμεση χρηματοδότηση και υλοποίηση κρίσιμων παρεμβάσεων για την ενίσχυση της υδροδότησης του νησιού. Μεταξύ των αιτημάτων περιλαμβάνονται η διάνοιξη νέων γεωτρήσεων σε περιοχές υψηλής υδροφορίας στην Κεντρική Κέρκυρα, η αντικατάσταση φθαρμένων αγωγών στο δίκτυο ύδρευσης της πόλης ώστε να περιοριστούν οι τεράστιες απώλειες νερού και η δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης. Στο τραπέζι βρισκόταν και η πρόταση για μετατροπή του εργοστασίου αποσκλήρυνσης νερού στη Χρυσηίδα σε πλήρη μονάδα αφαλάτωσης, με ημερήσια δυναμικότητα 20.000 κυβικών. Ωστόσο, κύκλοι του υπουργείου αναφέρουν πως δεν μπορούν να προχωρήσουν έργα χωρίς ολοκληρωμένες προτάσεις και μελέτες.

Ο καθηγητής Αβραάμ Ζεληλίδης έβαλε εκ νέου στη συζήτηση και τα φράγματα. Μάλιστα όπως εξήγησε στο πλαίσιο της ημερίδας για το νερό για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Κέρκυρα, ειδικά στη νότια πλευρά του νησιού, χρειάζεται να κατασκευαστούν μικρά φράγματα – όχι μεγάλα και ακριβά έργα. Τόνισε μάλιστα ότι αυτά τα φράγματα δεν χρειάζεται να έχουν μεγάλο ύψος, γιατί όσο πιο χαμηλά είναι, τόσο πιο φθηνά κατασκευάζονται και τόσο πιο εύκολα εντάσσονται στο φυσικό περιβάλλον.

Το σημαντικό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πού θα τοποθετηθούν αυτά τα φράγματα. Πρέπει να βρίσκονται σε σημεία που έχουν μεγάλη λεκάνη απορροής. Με αυτόν τον όρο εννοούμε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το φράγμα, από την οποία «μαζεύεται» το νερό της βροχής και κατευθύνεται προς το σημείο που χτίζεται το φράγμα. Όσο πιο μεγάλη είναι αυτή η περιοχή – δηλαδή όσο περισσότερα ρυάκια, ρέματα ή φυσικές κλίσεις οδηγούν στο φράγμα – τόσο περισσότερο νερό μπορεί να συγκεντρώνει το φράγμα κάθε φορά που βρέχει. Εκτός από τη συλλογή του νερού, τα φράγματα αυτά μπορούν να βοηθήσουν και σε κάτι ακόμη πιο κρίσιμο: στην ανανέωση του υπόγειου νερού, δηλαδή των υδροφορέων. Αν κατασκευαστούν σωστά, σε κατάλληλα γεωλογικά εδάφη, τότε το νερό που συγκεντρώνεται δεν μένει μόνο στην επιφάνεια, αλλά διηθείται σιγά-σιγά στο υπέδαφος, γεμίζοντας ξανά τις φυσικές «δεξαμενές» νερού που υπάρχουν κάτω από το έδαφος.

Διαβάστε ακόμη