Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με δύο κρίσιμες προκλήσεις: την ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας της και τη διαχείριση των ολοένα και αυξανόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιαίτερα με τη Ρωσία, καθιστούν επιτακτική την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, ενώ παράλληλα οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης συνεχώς επιδεινώνονται, απαιτώντας άμεση δράση. Το εύλογο ερώτημα που απασχολεί πολλούς είναι το εξής: μπορεί η Ευρώπη να ισορροπήσει μεταξύ της ανάγκης να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες και να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους χωρίς να διακυβεύσει κανένα από τα δύο; Σύμφωνα με ανάλυση του Bruegel, η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε μια σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ αυτών των δύο φαινομενικά διαφορετικών τομέων αλλά που εν τέλει.. μπορούν να αλληλοσυμπληρωθούν.
Ακολουθούν επτά βασικοί τομείς στους οποίους η άμυνα και το κλίμα μπορούν και πρέπει να ευθυγραμμιστούν, σύμφωνα με το Bruegel:
Πρώτον, η μετάβαση σε καθαρή ενέργεια αποτελεί ζωτικό κοινό συμφέρον. Η εξάρτηση της Ευρώπης από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα αποτελεί εδώ και καιρό ένα σημαντικό τρωτό σημείο ασφαλείας. Επενδύοντας, λοιπόν, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Ευρώπη μπορεί να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια μειώνοντας παράλληλα την εξάρτηση από εξωτερικές πηγές. Η μετάβαση σε «πράσινη» ενέργεια υποστηρίζει επίσης τον εκσυγχρονισμό του αμυντικού τομέα της Ευρώπης, καθώς οι αμυντικές τεχνολογίες, από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έως τα εργαλεία επιτήρησης με τεχνητή νοημοσύνη, βασίζονται σε ασφαλείς, βιώσιμες πηγές ενέργειας.
Δεύτερον, η ανάπτυξη ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα υπόσχεται την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές σε κρίσιμους τομείς, όπως οι αεροπορικές (καύσιμα SAF) και οι θαλάσσιες μεταφορές. Τα καύσιμα αυτά είναι απαραίτητα όχι μόνο για την ευρωπαϊκή στρατηγική για το κλίμα αλλά και για να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του αμυντικού τομέα στο μέλλον. Οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις, που εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τα καύσιμα για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις τους, χρειάζονται βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για να διατηρήσουν τις δυνατότητές τους και να είναι ενεργειακά αυτόνομες.
Ένας ακόμη τομέας όπου η αμυντική και οι κλιματική ατζέντα συγκλίνουν είναι η «οικολογικοποίηση» των αμυντικών προμηθειών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί για τη δημιουργία μιας καθαρής βιομηχανικής συμφωνίας, προωθώντας βιώσιμες πρακτικές και τεχνολογίες σε όλους τους τομείς. Αυτός ο στόχος μπορεί να επεκταθεί και στις αμυντικές δαπάνες, με την ενσωμάτωση πράσινων υλικών, όπως ο πράσινος χάλυβας, στην παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού. Με αυτόν τον τρόπο, η Ευρώπη δεν μειώνει μόνο το αποτύπωμα άνθρακα, αλλά και ενισχύει τη χρήση καθαρών τεχνολογιών σε βιομηχανίες που είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλειά της.
Τέταρτον, η μετάβαση του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας της ΕΕ στην ηλεκτροκίνηση προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία. Καθώς η ζήτηση για παραδοσιακά αυτοκίνητα μειώνεται, πολλά εργοστάσια αυτοκινήτων κινδυνεύουν να κλείσουν. Ωστόσο, αυτές οι εγκαταστάσεις, αντί να αχρηστευθούν, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν εκ νέου για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, επιτρέποντας στον αμυντικό τομέα να χρησιμοποιήσει τις υπάρχουσες υποδομές.
Πέμπτον, τόσο η αμυντική όσο και η κλιματική πολιτική εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Η πράξη της ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες αποσκοπεί στην εξασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού για αυτούς τους ζωτικούς πόρους. Με την ευθυγράμμιση των βιομηχανιών άμυνας και καθαρής τεχνολογίας όσον αφορά τη ζήτηση αυτών των υλικών, η Ευρώπη μπορεί να μειώσει τον ανταγωνισμό για τους περιορισμένους αυτούς πόρους, εξασφαλίζοντας την ευημερία και των δύο τομέων, σύμφωνα με το Bruegel.
Έκτον, η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο και των δύο προγραμμάτων. Από τα «πράσινα» καύσιμα έως τις τεχνολογίες αιχμής για την άμυνα, η ικανότητα της Ευρώπης να καινοτομεί και στους δύο τομείς είναι ζωτικής σημασίας. Με την αύξηση του συντονισμού μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, του προγράμματος «Horizon Europe» και του Ταμείου Καινοτομίας της ΕΕ, η Ευρώπη μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη τεχνολογιών διπλής χρήσης που ωφελούν τόσο τον κλάδο του κλίματος όσο και τον αμυντικό τομέα.
Τέλος, και οι δύο ατζέντες απαιτούν ισχυρή ασφάλεια και ετοιμότητα. Η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, η προστασία των κρίσιμων υποδομών και η προετοιμασία για ενδεχόμενες διαταραχές από εχθρικές επιθέσεις ή ακραία καιρικά φαινόμενα είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την άμυνα όσο και για την αειφορία.
Ενώ η άμυνα και το κλίμα μπορεί να φαίνονται ως ανταγωνιστικές προτεραιότητες για την ΕΕ, ανοίγονται προοπτικές για στρατηγικές συνέργειες. Αγκαλιάζοντας αυτές τις αλληλοσυμπληρούμενες ανάγκες, η Ευρώπη μπορεί να οικοδομήσει ένα ασφαλές, βιώσιμο και ανθεκτικό μέλλον για τους πολίτες της και τις στρατιωτικές της δυνάμεις. Η ανάλυση του Bruegel φωτίζει τις δυνατότητες μιας πιο ολοκληρωμένης και καινοτόμου προσέγγισης για την αντιμετώπιση αυτών των κρίσιμων προκλήσεων.
Διαβάστε ακόμη
