Εκατομμύρια ιδιοκτήτες κατοικιών παγκοσμίως βρίσκονται στην πρώτη γραμμή μιας κρίσης οικονομικής προσιτότητας της ασφάλισης, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη καθιστά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καταιγίδες, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές, πιο συχνά και πιο σοβαρά, και επομένως όλο και πιο δύσκολο για τον κλάδο να τα καλύψει.
Καθώς οι εταιρείες αποχωρούν από ορισμένους τομείς και απαιτούν υψηλότερα ασφάλιστρα σε άλλους, η προσιτή ασφαλιστική κάλυψη κατοικίας – για πολλούς μια απαραίτητη ετήσια δαπάνη, που συχνά αποτελεί προϋπόθεση του χρέους τους για το στεγαστικό δάνειο – γίνεται όλο και πιο δύσκολο να εξασφαλιστεί.
Η παγκόσμια εικόνα εξηγεί το γιατί. Μια σειρά τεσσάρων διαδοχικών ετών κατά τα οποία οι συνολικές ασφαλιστικές ζημίες από φυσικές καταστροφές ξεπέρασαν τα 100 δισ. δολάρια, που προηγουμένως αποτελούσαν το σήμα μιας εξαιρετικά κακής χρονιάς, έχει τρομάξει τα στελέχη, σύμφωνα με τους Financial Times.
Στις ΗΠΑ, η αναπροσαρμογή των κινδύνων προκάλεσε σημαντική αύξηση των ασφαλίστρων. Αρκετές μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η State Farm και η The Hartford, διέκοψαν την ανάληψη νέων συμβολαίων κατοικίας στην πολιτεία της Καλιφόρνια. Ένας σημαντικός παράγοντας ήταν η απότομη αύξηση του κόστους της αντασφάλισης για καταστροφές περιουσίας, ή της ασφάλισης για τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις τιμές των ασφαλίσεων
Ευρωπαϊκά στελέχη προειδοποιούν επίσης ότι οι τιμές των ασφαλίσεων θα πρέπει να αυξηθούν μετά από μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων στην ήπειρο. Στην Αυστραλία, η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση των τιμών σε δύο δεκαετίες άφησε 1,24 εκατ. νοικοκυριά να αντιμετωπίζουν «άγχος οικονομικής προσιτότητας της ασφάλισης κατοικίας», από 1 εκατ. το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Αναλογιστών της χώρας.
Όλα αυτά αυξάνουν τον επείγοντα χαρακτήρα και την προσοχή σε μια πρόκληση που προβλέπουν εδώ και καιρό οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές: ότι η κλιματική αλλαγή θα καταστήσει τμήματα του κόσμου ανασφάλιστα.
«Αυτή είναι η πρώτη φορά που φέρνουμε πραγματικά ένα νομοσχέδιο για την κλιματική αλλαγή πίσω στον καταναλωτή, αν το καλοσκεφτείτε», δήλωσε ο Christian Mumenthaler, διευθύνων σύμβουλος της Swiss Re, μιας από τις μεγαλύτερες αντασφαλιστικές εταιρείες στον κόσμο, στους αντιπροσώπους του Νταβός τον Ιανουάριο.
Τα στελέχη των ασφαλιστικών εταιρειών τονίζουν συχνά ότι ο κλάδος έχει μοντελοποιήσει τους κλιματικούς κινδύνους εδώ και δεκαετίες. Αλλά μιλώντας κατ’ ιδίαν, ορισμένα ανώτερα στελέχη λένε ότι ο κλάδος έμεινε πίσω όταν ήρθε η ώρα να κατανοήσει την απειλή για την οικονομική προσιτότητα από τις επιπτώσεις του κλίματος.
Πέρυσι σημειώθηκε αριθμός ρεκόρ φυσικών καταστροφών που προκάλεσαν ασφαλιστικές ζημίες ύψους τουλάχιστον 1 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία του ασφαλιστικού μεσίτη Aon.
Η Βιρτζίνια, για παράδειγμα, δεν είναι μια πολιτεία που φημίζεται για μαζικές φυσικές καταστροφές. Αλλά οι ισχυροί άνεμοι και οι πλημμύρες αποτελούν εδώ και καιρό ένα χαρακτηριστικό της. Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη μετατοπίζει τα μετεωρολογικά πρότυπα της Γης, επιτείνοντας την ξηρασία και τις βροχοπτώσεις, είναι μία από τις πολλές περιοχές όπου οι ασφαλιστές αποσύρονται.
Οι ισχυρές καταιγίδες είναι το είδος των γεγονότων που οι ασφαλιστές παραδοσιακά χαρακτήριζαν «δευτερεύοντες κινδύνους», καθώς δεν επιφέρουν τις μαζικές απώλειες ενός σεισμού ή τυφώνα.
«Δεν μπορούμε πλέον να αποκαλούμε τέτοια γεγονότα δευτερεύοντα», λέει ο Ernst Rauch, επικεφαλής κλιματολόγος της Munich Re, του μεγαλύτερου αντασφαλιστή στον κόσμο με βάση τα έσοδα από ασφάλιστρα.
Εξετάζοντας τα στοιχεία της για δεκαετίες, υπάρχει «σημαντική αυξητική τάση» στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για τέτοιου είδους απαιτήσεις, προσθέτει ο Rauch, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός στο κόστος ανοικοδόμησης λόγω του ότι πράγματα όπως η εργασία και τα υλικά γίνονται πιο ακριβά. Η επιστήμη «εξηγεί πολύ καλά» ότι η θερμότητα και η υγρασία στην ατμόσφαιρα οδηγούν σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση τέτοιων καταιγίδων, τονίζει.
Στα ύψη το κόστος της αντασφαλιστικής κάλυψης για καταστροφές περιουσίας
Ορισμένα στελέχη στον ιδιωτικό τομέα επιρρίπτουν εν μέρει ευθύνες στις εταιρείες μοντελοποίησης κινδύνου στις οποίες στηρίζονται οι ασφαλιστές για την πρόβλεψη των ζημιών, λέγοντας ότι οι επιπτώσεις του κλίματος υποτιμήθηκαν.
Η δραματική υποχώρηση της αντασφαλιστικής αγοράς μετά από χρόνια υποαπόδοσης έχει ενισχύσει την επείγουσα αίσθηση μεταξύ των ασφαλιστών ότι πρέπει να αναπροσαρμόσουν τις τιμές τους.
Το κόστος της αντασφαλιστικής κάλυψης για καταστροφές περιουσίας, την οποία χρησιμοποιούν για να μοιραστούν το βάρος των απαιτήσεων από φυσικές καταστροφές, είναι το υψηλότερο εδώ και μια γενιά. Οι αντασφαλιστές έχουν επίσης αυξήσει απότομα τα λεγόμενα σημεία πρόσδεσης – το επίπεδο ζημιών που πρέπει να επιτευχθεί για να αρχίσει η αντασφάλιση.
Μια τέτοια τάση θα μπορούσε να δοκιμάσει τα όρια του τομέα, λένε ορισμένοι. Εάν οι ετήσιες ζημίες παραμείνουν πάνω από το επίπεδο των 100 δισ. δολαρίων και οι εταιρείες αναγκαστούν να προχωρήσουν σε περαιτέρω αυξήσεις τιμών και υποχωρήσεις για να προστατεύσουν τους ισολογισμούς τους, αυτό θα μπορούσε να «βλάψει ολόκληρη την πρόταση του ασφαλιστικού τομέα προς την κοινωνία», λέει ένας διευθύνων σύμβουλος αντασφάλισης. Θα υπάρξουν ολοένα και μεγαλύτερα «μπαλώματα» όπου η αγορά ασφάλισης θα είναι ασύμφορη, προέβλεψε η Swiss Re.
Ενώ οι μέτοχοι ασκούν πιέσεις στις εταιρείες για να ενισχύσουν τα κέρδη τους, οι πολιτικοί επιμένουν ότι οι ασφαλιστές διατηρούν την κάλυψη διαθέσιμη. «Ο αυξημένος κίνδυνος καταστροφικών φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής αποτελεί αναμφίβολα ένα σημαντικό εμπόδιο για τους ασφαλιστές σε ολόκληρη τη χώρα, ωστόσο είναι απαράδεκτο αποτέλεσμα να μένουν εκατομμύρια άνθρωποι ανασφάλιστοι εξαιτίας των μεταβολών που προβλέπουν οι επιστήμονες εδώ και δεκαετίες», έγραψε πέρυσι η Δημοκρατική βουλευτής Maxine Waters στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ με αφορμή τις αποχωρήσεις από την Καλιφόρνια.
Πώς θα κινηθούν στο μέλλον οι ιδιωτικές ασφαλίσεις
Η αισιόδοξη άποψη σε πολλά τμήματα του κλάδου είναι ότι η παροχή υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα θα ανακάμψει. Ο συνδυασμός της αύξησης των τιμών, των επενδύσεων σε μέτρα πρόληψης καταστροφών και των ρυθμιστικών μεταρρυθμίσεων θα επιτρέψει στους ασφαλιστές -ιδιαίτερα εάν υπάρξουν έτη με χαμηλότερες ζημίες- να πάρουν πίσω περισσότερους πελάτες.
Αλλά οι παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προετοιμάζονται για ένα πιο τρομακτικό μέλλον. Τα μη ασφαλίσιμα ακίνητα θα μπορούσαν να επεκταθούν και σε άλλους τομείς, προειδοποίησε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών σε έγγραφο του Νοεμβρίου, καθιστώντας δυσκολότερη την εξασφάλιση ενυπόθηκων δανείων και αυξάνοντας τους πιστωτικούς κινδύνους των τραπεζών, εάν τα σπίτια δεν είναι πλέον επιλέξιμες εξασφαλίσεις.
Η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποίησε στην έρευνά της για το κλίμα το 2021 ότι, σε ένα σενάριο αποτυχίας των κυβερνήσεων να αναλάβουν δράση για το κλίμα και η υπερθέρμανση του πλανήτη να φθάσει τους 3,3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα μέχρι το 2050, περίπου το 7% των νοικοκυριών του Ηνωμένου Βασιλείου που καλύπτονται σήμερα θα αναγκαστούν να μείνουν χωρίς ασφάλιση λόγω μη διαθεσιμότητας ή κόστους. Στην Αυστραλία, ένα στα 25 σπίτια θα είναι στην πραγματικότητα χωρίς κάλυψη μέχρι το 2030, σύμφωνα με το Συμβούλιο για το Κλίμα, ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο, το οποίο δήλωσε ότι η χώρα «μετατρέπεται γρήγορα σε ένα ανασφάλιστο έθνος».
«Βλέπετε όλο και περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως να μην είναι ασφαλισμένοι επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν το ασφάλιστρο», λέει η Mia Mottley, πρωθυπουργός των Μπαρμπάντος. «Και δεν πρόκειται μόνο για ανθρώπους. Το βλέπετε και με τις επιχειρήσεις και κάποια στιγμή θα γίνει θέμα σε σχέση με την πρόσβαση και την ποιότητα των δανείων τους». Η υπασφάλιση είναι ένα τεράστιο πρόβλημα στο νησιωτικό έθνος- το 95% όσων επλήγησαν από τον τυφώνα Έλσα το 2021 δεν είχαν ασφάλιση.
Τα στελέχη του κλάδου τείνουν να μην αμφισβητούν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη καθιστά τα ακραία καιρικά φαινόμενα πιο συχνά και πιο σοβαρά. Αλλά υπάρχει έντονη συζήτηση σχετικά με το αν αυτός είναι ο σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην αύξηση των απαιτήσεων ασφάλισης κατοικιών τα τελευταία χρόνια, αντί για την εκτίναξη των τιμών ανοικοδόμησης και άλλες πληθωριστικές επιπτώσεις, καθώς και την αύξηση της δόμησης και του οικισμού σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
