Σε όλο τον κόσμο, από την Καραϊβική μέχρι την Αυστραλία και την Ευρώπη, άνθρωποι και κυβερνήσεις προσπαθούν να απαντήσουν στο ίδιο ερώτημα: πώς μπορείς να ζήσεις με ένα ηλεκτρικό δίκτυο που δεν σου εγγυάται ότι θα μείνει «όρθιο»; Οι διακοπές ρεύματος πολλαπλασιάζονται, οι υποδομές γερνούν, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καταιγίδες, γίνονται όλο και πιο απρόβλεπτα. Και έτσι, ένα νέο ενεργειακό μοντέλο αναδύεται με τρόπο σχεδόν αθόρυβο: συνδυάζοντας τον ήλιο με τις μπαταρίες, πολλές κοινότητες χτίζουν τη δική τους ασπίδα ενεργειακής ασφάλειας.

Ηλιακή ενέργεια και μπαταρίες

Η ηλιακή ενέργεια δεν λειτουργεί πια ως «εναλλακτική» λύση, αλλά έχει μεταμορφωθεί σε μια καθημερινή πραγματικότητα για εκατομμύρια νοικοκυριά και σε συνδυασμό με σύγχρονα συστήματα αποθήκευσης, προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα και προβλεψιμότητα στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Όσον αφορά τις μπαταρίες, οι τιμές έχουν πέσει σε σχέση με παλιότερα, επιτρέποντας την αποθήκευση ενέργειας και τη χρήση της ακόμα και τις νυχτερινές ώρες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα νοικοκυριά μπορούν πλέον να αξιοποιούν την ενέργεια που παράγουν κατά τη διάρκεια της ημέρας και να την χρησιμοποιούν τη νύχτα ή σε περιόδους αυξημένης ζήτησης, μειώνοντας την εξάρτηση από το κεντρικό δίκτυο και ενισχύοντας την ενεργειακή τους αυτονομία.

Το Πουέρτο Ρίκο είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Μετά τον τυφώνα του 2017, που διέλυσε το ήδη εύθραυστο δίκτυο, χιλιάδες κάτοικοι εγκατέστησαν φωτοβολταϊκά στις στέγες τους, μαζί με μπαταρίες για να προστατευτούν από νέες καταστροφές ή ελλείψεις καυσίμων. Σήμερα, πάνω από το 10% της ενέργειας του νησιού έρχεται από αυτές τις μικρές οικιακές μονάδες, και ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται με τα χρόνια. Το Πουέρτο Ρίκο λειτουργεί πλέον το πρώτο εικονικό εργοστάσιο ενέργειας στην περιοχή: ένα δίκτυο που δεν βασίζεται σε καμινάδες και μηχανές, αλλά σε πάνω από 2.000 οικιακές μπαταρίες που ενεργοποιούνται συντονισμένα για να στηρίξουν το κεντρικό σύστημα όταν αυτό πιέζεται. Οι κάτοχοι αυτών των συστημάτων αποζημιώνονται, ενώ ταυτόχρονα αποθηκεύουν ενέργεια για τις δικές τους ανάγκες, με τους πολίτες να μην είναι πια απλοί καταναλωτές, αλλά ενεργοί αυτοπαραγωγοί ενέργειας.

Η Αυστραλία επενδύει στην ευελιξία

Στην άλλη άκρη του κόσμου, η Αυστραλία ζει τη δική της ενεργειακή μετάβαση. Η κρίση του 2022 λειτούργησε ως καταλύτης, για τη χώρα, καθώς μέσα σε λίγα χρόνια, είδε εκρηκτική ανάπτυξη στα φωτοβολταϊκά. Σήμερα, περίπου το ένα τρίτο των νοικοκυριών έχει φωτοβολταϊκά στη στέγη, ενώ από το 2026, σε τρεις πολιτείες οι κάτοικοι θα μπορούν να έχουν τρεις ώρες δωρεάν ρεύμα καθημερινά, αρκεί να διαθέτουν έξυπνο μετρητή, σύμφωνα με τους Financial Times.

Ακόμη, η φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων και η χρήση συσκευών μετατοπίζονται πλέον σε ώρες που δεν «πιέζουν» το σύστημα. Παράλληλα, η χώρα επαναχρησιμοποιεί παλιές υποδομές για νέους σκοπούς: στην πολιτεία του Κουίνσλαντ, ένα εγκαταλελειμμένο χρυσωρυχείο μεταμορφώθηκε σε υδροηλεκτρικό έργο, αποδεικνύοντας ότι η μετάβαση μπορεί να χτίζει πάνω στο παλιό, αντί να το αντικαθιστά.

Στο ολοένα και πιο γρήγορα μεταβαλλόμενο ενεργειακό περιβάλλον, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι καμία τεχνολογία δεν είναι από μόνη της αρκετή. Ο ήλιος και ο άνεμος έχουν φυσικές διακυμάνσεις, αλλά συχνά αλληλοσυμπληρώνονται. Στη Νότια Αυστραλία, η ηλιακή ενέργεια καλύπτει πάνω από το 60% των αναγκών κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τη νύχτα η αιολική ενέργεια μπορεί να φτάσει να καλύψει έως και το 80%. Το υπόλοιπο εξασφαλίζεται από μπαταρίες που έχουν φορτιστεί με την περίσσεια ηλιακής ενέργειας.

Οι λύσεις που εφαρμόζονται σε Πουέρτο Ρίκο, Αυστραλία και αλλού έχουν κάτι κοινό: βασίζονται στη συμμετοχή των πολιτών, στην έξυπνη χρήση της τεχνολογίας και στη συνύπαρξη πολλών διαφορετικών ενεργειακών πηγών. Αυτό το νέο μοντέλο δεν υπόσχεται έναν κόσμο χωρίς διακοπές ρεύματος. Υπόσχεται όμως κάτι πιο ρεαλιστικό: ένα ενεργειακό σύστημα ικανό να προσαρμόζεται, να αντέχει και να στηρίζεται στην ίδια την κοινότητα που το χρησιμοποιεί.

Η Ευρώπη παίρνει θέση

Αντιλαμβανόμενη τη σοβαρότητα του προβλήματος, η  Ευρώπη προχωρά με το δικό της σχέδιο: στις 8 Δεκεμβρίου 2025, η Κομισιόν παρουσίασε το «Πακέτο για τα Δίκτυα» και τις οκτώ «Ενεργειακές Λεωφόρους», με στόχο την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης. Με λίγα λόγια, η πρωτοβουλία αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα υποεπένδυσης και ανεπαρκούς διασύνδεσης υποδομών, προωθώντας έναν ενιαίο ευρωπαϊκό σχεδιασμό, απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης και ενίσχυση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας.

Η στρατηγική περιλαμβάνει επενδύσεις 1,2 τρισ. ευρώ μέχρι το 2040 για δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και υποδομές υδρογόνου, συνδυάζοντας δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Οι οκτώ ενεργειακές λεωφόροι καλύπτουν κρίσιμες περιοχές συμφόρησης σε όλη την Ευρώπη, από τη Βαλτική και την Ιβηρική Χερσόνησο μέχρι τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, διασφαλίζοντας σταθερές τιμές, χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη ασφάλεια εφοδιασμού. Όπως τόνισε ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν, η ενίσχυση των δικτύων και η συμμετοχή των πολιτών είναι κλειδιά για μια Ευρώπη καθαρή, ανταγωνιστική και ανεξάρτητη.

Διαβάστε ακόμη