Σκηνικό βραχυκυκλώματος στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου GSI (Great Sea Interconnector) διαμορφώνεται για ακόμα μια φορά, καθώς οι εξελίξεις στη Νέα Υόρκη θόλωσαν έτι περαιτέρω το τοπίο για το έργο αντί να το ξεδιαλύνουν όπως πολλοί προσδοκούσαν. Η δήλωση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο πλαίσιο μιας ομιλίας με πολλά εμπρηστικά σημεία από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ότι «τα έργα που αποκλείουν την Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο (σ.σ. το ψευδοκράτος δηλαδή) στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα πετύχουν» που φωτογραφίζει μεταξύ άλλων και το GSI ασφαλώς δεν λειτουργεί ως θετικός οιωνός για το έργο. Πολλώ δε μάλλον αν ληφθεί υπόψη ότι ήρθε ως απάντηση στην κοινή δήλωση στήριξης του καλωδίου δια στόματος του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, οι οποίοι υπενθύμισαν και την υποστηρικτική στάση της Ευρώπης στο στρατηγικής σημασίας έργο, με αναφορά στην πρόεδρο της Κομισιόν και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ήρθε επίσης και στον απόηχο της αναβολής της προγραμματισμένης συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν χθες (Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου), η οποία σύμφωνα με πληροφορίες της τελευταίας στιγμής βαίνει προς οριστική ακύρωση.
Σε κάθε περίπτωση, η επανάληψη από τον Ερντογάν της πάγιας θέσης της Αγκύρας ότι «έργα στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς την έγκριση ή τη συμμετοχή της Τουρκίας δεν γίνονται» σε αυτή την συγκυρία -και με δεδομένες τις ελπίδες πολλών στην Αθήνα ότι οι εξελίξεις στη Νέα Υόρκη θα άνοιγαν διάδρομο απεμπλοκής- βαραίνει ακόμα περισσότερο το κλίμα για το έργο που βρίσκεται σε κλοιό πυκνής αβεβαιότητας: Και τούτο διότι οι σκληρές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου και το θρίλερ γύρω από τη συνάντηση του με τον Έλληνα πρωθυπουργό στη Νέα Υόρκη δεν φαίνεται να κατατείνουν προς την επανεκκίνηση των ερευνών βυθού στα διεθνή ύδατα μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, σενάριο που είχε βρεθεί στο προσκήνιο το τελευταίο διάστημα. Την ίδια στιγμή, η πρόσφατη ανανέωση της στήριξης του GSI από το Ισραήλ (του οποίου οι σχέσεις με την Τουρκία βρίσκονται στο «κόκκινο) αλλά και η εντονότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης το τελευταίο διάστημα (με τελευταία ένδειξη την ένταξη του έργου στις οκτώ «ενεργειακές λεωφόρους» που προτεραιοποιεί η Κομισιόν) έρχονται σε αντίστιξη με την εμπλοκή που παρατηρείται στην Κύπρο, όπου η ανάκτηση ρυθμιζόμενου εσόδου 25 εκατ. ευρώ για φέτος (όπως προβλέπεται από τη συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου του Σεπτεμβρίου 2024 στην οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύθηκε για πληρωμές 25 εκατ. ευρώ ετησίως και 125 εκατ. συνολικά την περίοδο κατασκευής του έργου 2025-2029) παρότι έχει εγκριθεί από την Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου έχει μπλοκάρει λόγω των αντιρρήσεων του Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού. Την ίδια στιγμή, «περιμένει στο ακουστικό της» η γαλλική Nexans που κατασκευάζει το καλώδιο και σύμφωνα με πληροφορίες στις αρχές του μήνα απέστειλε επιστολή στον ΑΔΜΗΕ (φορέα υλοποίησης του GSI) για το πώς έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα, με δεδομένο ότι οι πληρωμές προς την εταιρεία έχουν σταματήσει από το καλοκαίρι και θα παραμείνουν στον «πάγο» όσο δεν ενεργοποιείται στην Κύπρο η καταβολή των πρώτων 25 εκατ. ευρώ για το 2025. Με λίγα λόγια, διαμορφώνεται ένα σκηνικό πολλαπλών εμπλοκών σε όλα τα επίπεδα, με τον γεωπολιτικό παράγοντα να επανέρχεται σε πρώτο πλάνο μετά τις δηλώσεις Ερντογάν και χωρίς καμία ένδειξη εξομάλυνσης να διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Η ανάγνωση των δηλώσεων Ερντογάν σε σχέση με το GSI
Είναι γεγονός ότι η αναφορά Ερντογάν περί της τύχης των έργων «που αποκλείουν την Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο» ήταν γενική και δεν αναφερόταν ευθέως στην Ελλάδα. Στη συγκυρία ωστόσο που διατυπώθηκε λίγοι αμφιβάλλουν ότι περικλείει την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, καθώς και τις έρευνες για φυσικό αέριο. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι παραμένει απολύτως αμετάβλητη η θέση της Άγκυρας ότι πρέπει να έχει λόγο για κάθε έργο στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο πλαίσιο αυτό, ακόμα και να βρεθεί τελικά η «χρονοθυρίδα» για τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, σενάριο που συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες, δεν αναμένεται να βγει από εκεί «λευκός καπνός» για το καλώδιο. Θέμα που έχει πολύ μεγάλη γεωστρατηγική σημασία για την Ελλάδα, στο κάδρο της άσκησης των κυριαρχικών της δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε κάθε περίπτωση, οι χθεσινές δηλώσεις του Τούρκου προέδρου υπενθύμισαν σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» για το έργο GSI και τα δυο βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν στο άμεσο μέλλον: Πρώτον, το αν θα προχωρήσει η Λευκωσία στην καταβολή της δόσης των 25 εκατ. ευρώ και δεύτερον αν η Αθήνα θα ολοκληρώσει τις έρευνες βυθού για την πόντιση του καλωδίου στο εναπομείναν «κομμάτι» στα διεθνή ύδατα, εκδίδοντας NAVTEX και στέλνοντας ερευνητικό σκάφος, το οποίο θα κληθεί να υποστηρίξει επί του πεδίου. Ερωτήματα για τα οποία στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις…
Διαβάστε ακόμη
