Σε μια κρίσιμη στιγμή ήρθε η σύσταση της ελληνικής έμπνευσης Task Force της ΕΕ για τις τιμές ρεύματος, καθώς η σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ -με το σενάριο της εμπλοκής των ΗΠΑ να έχει μπει στο κάδρο τις τελευταίες ώρες- τροφοδοτεί ανοδικές τάσεις στις τιμές των εμπορευμάτων, εξέλιξη που αποτυπώθηκε -μεταξύ άλλων- στο ημερήσιο άλμα 3,5% περίπου των τιμών του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF της Ολλανδίας που άγγιξαν χθες (Τρίτη 17 Ιουνίου) το φράγμα των  40 ευρώ/MWh. Την ίδια στιγμή, περισσότερο «λάδι στη φωτιά» απειλεί να ρίξει το αμφιλεγόμενο σχέδιο της Κομισιόν για να εκμηδενιστούν  οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στην ΕΕ έως το τέλος του 2027, με παράγοντες της αγοράς να αμφισβητούν τη «γραμμή» των Βρυξελλών ότι τα μέτρα δεν απειλούν την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού του μπλοκ και δεν θα προκαλέσουν παρενέργειες στις τιμές.

Γ. Καλαφατάς (Metlen): Κίνδυνος μεγάλης κρίσης αν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ

Τα δυο αυτά «μέτωπα» που άνοιξαν εν μέσω θέρους, σε μια περίοδο που η ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται και οι δομικές αδυναμίες της αγοράς ηλεκτρισμού της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επανέρχονται στο προσκήνιο, δημιουργώντας στην αγορά φόβους για ράλι τιμών σε ρεύμα και φυσικό αέριο. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του επικεφαλής του κλάδου ενέργειας της Metlen Γιάννη Καλαφατά από το βήμα του Energy Transition Summit, ο οποίος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου μιας μεγάλης κρίσης εάν κλείσουν τα στενά του Ορμούζ. «Αν ληφθεί υπόψη ότι από τα Στενά του Ορμούζ διέρχεται το 50% του παγκόσμιου εμπορίου LNG, τότε μπορείτε να συνειδητοποιήσετε την έκταση της κρίσης αν αυτά κλείσουν. Και δεν μιλάμε μόνο για τους κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού, αλλά και για την προοπτική υψηλών τιμών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καλαφατάς.

Πρόκειται για ένα δυσμενές σενάριο που εντείνει την αβεβαιότητα την ίδια στιγμή που οι traders αρχίζουν να προεξοφλούν τη βαθμιαία εξάλειψη  -αρχής γενομένης από 1η Ιανουαρίου 2026- του ρωσικού αερίου από το μείγμα των εισαγωγών της Ευρώπης, που αναλογεί ακόμα στο 19% του συνόλου, με το εν λόγω ποσοστό να είναι πολλαπλάσιο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και στην Ελλάδα να ανέρχεται στο 40,3% στο τέλος Μάϊου, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΔΕΣΦΑ που επεξεργάστηκε το Green Tank.

Οι Βρυξέλλες επιχειρηματολογούν ότι το σχέδιο για πλήρες «στοπ» στο ρωσικό αέριο έως το 2027 δεν θα είναι επιβλαβές για την ασφάλεια εφοδιασμού και τα επίπεδα τιμών ενέργειας στην ΕΕ -κοιτάζοντας συνολικά το μπλοκ- διότι προβλέπουν ότι η ζήτηση για φυσικό αέριο θα μειωθεί κατά 40-50 δις κυβικά μέτρα (bcm) έως το 2027 και η παγκόσμια παραγωγή LNG θα αυξηθεί κατά 200 περίπου bcm έως το 2028, ποσότητα πενταπλάσια σε σχέση με τις συνολικές εισαγωγές ρωσικού αερίου στην ΕΕ σήμερα. Αυτή όμως η μεγάλη εικόνα «παραβλέπει» το ότι στην Ελλάδα παρά την ενεργειακή κρίση η ζήτηση για φυσικό αέριο κατέγραψε οριακή μόνο μείωση, της τάξης του 2% κατά την περίοδο Αύγουστος 2022-Μάρτιος 2025, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν. Την ίδια στιγμή, η χώρα μας εμφανίζει το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής φυσικού αερίου στο μείγμα του ηλεκτρισμού το 2024 (37,5%) και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ακριβή ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο (που αυξήθηκε κατά 35% το περασμένο έτος) για να καλύψει τις αιχμές της ζήτησης.

Η Ελλάδα, δηλαδή εμφανίζεται μεταξύ των χωρών που εμφανίζονται εκτεθειμένες στους κινδύνους που εγείρει το σχέδιο των Βρυξελλών, οι οποίες ανησυχούν εύλογα για το κατά πόσο η υποκατάσταση του ρωσικού αερίου κατά κύριο λόγο από LNG έχει συνυπολογίσει τον παράγοντα των τιμών. Όπως παρατηρούν παράγοντες της αγοράς, το 50% του LNG που διακινείται στην Ευρώπη και το 25% του συνολικού φυσικού αερίου που πωλείται στην ΕΕ είναι αμερικανικής προέλευσης. Το  αέριο από τις ΗΠΑ φτάνει στην Ευρώπη με κόστος 20-25 €/ MWh και πωλείται στην παρούσα φάση σε τιμή υπερδιπλάσια του κόστους, δηλαδή σχεδόν προς 40 ευρώ/MWh (όσο είναι η τιμή του αερίου στον κόμβο TTF) με ορατή την προοπτική περαιτέρω ανόδου.

Τα δομικά προβλήματα της ΝΑ Ευρώπης και τα σήματα των προθεσμιακών συμβολαίων

Σε αυτό το «διακεκαυμένο τοπίο» αναδεικνύονται με ακόμα μεγαλύτερη ένταση τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα των αγορών ηλεκτρισμού στη γειτονιά της Ελλάδας, δηλαδή το χαμηλό υδροηλεκτρικό δυναμικό, την περιορισμένη μεταφορική ικανότητα στις διασυνδέσεις και την έλλειψη ευέλικτων πόρων. Όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό στο οποίο οι τιμές ρεύματος μπορεί να «πάρουν φωτιά» με «φιτίλι» ένα κύμα καύσωνα, όπως αυτός που εκδηλώθηκε τον περασμένο Ιούλιο. Η ανησυχία αυτή εκδηλώνεται στα προθεσμιακά συμβόλαια στο Χρηματιστήριο Ενέργειας ΕΕΧ, όπου για την Ελλάδα, ενώ γίνονται πράξεις κοντά στα 90 ευρώ/MWh για τον τρέχοντα μήνα, για τον Ιούλιο καταγράφεται άλμα κοντά στα 130 ευρώ/MWh που δείχνει ακριβώς την εκτίμηση των traders για επερχόμενο «κύμα» ανόδου των τιμών ρεύματος.

Υπάρχει πάντως και ένα στοιχείο που βελτιώνει την κατάσταση σε σχέση με φέτος όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς και αυτό είναι η θέση σε δοκιμαστική λειτουργία της μονάδας φυσικού αερίου των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Motor Oil στη Κομοτηνή που μπορεί να προσφέρει πολύτιμα φορτία βάσης εάν παρατηρηθεί απότομη αύξηση της ζήτησης. Άλλο ένα θετικό στοιχείο είναι ότι φέτος τα προγράμματα συντήρησης ορισμένων μεγάλων συμβατικών μονάδων σε γειτονικές χώρες, όπως π.χ. των πυρηνικών μονάδων στη Ρουμανία, ξεκίνησαν νωρίς και ολοκληρώνονται σύντομα, κάτι που σημαίνει ότι οι μονάδες αυτές θα είναι διαθέσιμες το επόμενο -κρίσιμο- διάστημα.

Διαβάστε ακόμη