Η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή όσον αφορά την ενεργειακή της ανεξαρτησία. Το πρωί της Τετάρτης (3/12), η το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε μια συμφωνία για τον τερματισμό του ρωσικού αερίου που «ανοίγει μια νέα εποχή» για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Παρά όμως τις σημαντικές πολιτικές αποφάσεις, τις κυρώσεις και το σχέδιο «RePowerEU», δισεκατομμύρια ευρώ εξακολουθούν να ρέουν μηνιαίως προς τη Μόσχα. Ποιοι συνεχίζουν να εισάγουν ρωσικό αέριο; Και γιατί η νέα συμφωνία που επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες θεωρείται ορόσημο για τη Γηραιά ήπειρο;

Η απόφαση-σταθμός της ΕΕ: Τέλος στα νέα συμβόλαια με τη Ρωσία

Την Τετάρτη, συμφωνήθηκε η υπογραφή νέων συμβολαίων για ρωσικό φυσικό αέριο -τόσο για αέριο που περνάει μέσα από αγωγούς όσο και για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) – θα απαγορευτεί πλήρως μέσα σε διάστημα έξι εβδομάδων από την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας.

Ωστόσο, η απαγόρευση δεν αφορά μόνο τις νέες συμφωνίες, αλλά η ΕΕ θέτει και ξεκάθαρες ημερομηνίες λήξης για τις υφιστάμενες συμβάσεις:

  • Τα συμβόλαια LNG πρέπει να εκπνεύσουν έως τα τέλη Απριλίου 2027.
  • Τα συμβόλαια αερίου αγωγών θα ολοκληρωθούν έως τα μέσα Ιουνίου 2027.
  • Το ρωσικό LNG πρέπει να σταματήσει να εισέρχεται στην ΕΕ το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2027, σύμφωνα με το νέο πακέτο κυρώσεων.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έκανε λόγο για «ιστορική ημέρα», υπογραμμίζοντας ότι πολλοί θεωρούσαν αδύνατη την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης από τη Ρωσία. «Κι όμως, το πετυχαίνουμε», τόνισε, σύμφωνα με τη γερμανική FAZ.

Πόσο εξαρτημένη είναι ακόμη η Ευρώπη από τη Ρωσία;

Πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ευρώπη προμηθευόταν το 45% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία. Σήμερα, το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 13%, χάρη στη μαζική εισροή LNG από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και το Κατάρ. Όμως η επιθυμητή πλήρης απεξάρτηση δεν έχει επιτευχθεί ακόμη.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, 35 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου εισήλθαν στην ΕΕ πέρσι, με χώρες όπως:

  • η Ουγγαρία,
  • η Σλοβακία,
  • αλλά και η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Ελλάδα,

να εξακολουθούν να λαμβάνουν ρωσικό αέριο, είτε μέσω LNG είτε μέσω αγωγών.

Ο Ούγγρος Υπουργός Εξωτερικών Πέτερ Σιγιάρτο, από πλευράς του, δήλωσε ότι η χώρα του δεν μπορεί να συμμορφωθεί με το νέο πλαίσιο, καθώς θεωρεί ότι θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή της ασφάλεια. Ο ίδιος ανακοίνωσε πως Ουγγαρία και Σλοβακία θα προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Οι οικονομικές ροές προς τη Ρωσία και γιατί μηδενίζονται

Πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ πλήρωνε 12 δισ. ευρώ μηνιαίως στη Ρωσία για εισαγωγές ενέργειας. Σήμερα, το ποσό αυτό έχει μειωθεί στα 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο η φον ντερ Λάιεν χαρακτήρισε «ακόμα υπερβολικά υψηλό». Για τον λόγο αυτό, με τη νέα συμφωνία, η Κομισιόν δηλώνει αποφασισμένη να το μηδενίσει.

Παρά τις σημαντικές πολιτικές εξελίξεις, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν παραμείνει σχετικά σταθερές. Πιο συγκεκριμένα, από τα μέσα Φεβρουαρίου, η χονδρική τιμή υποχώρησε από τα 52 ευρώ ανά μεγαβατώρα στα 28 ευρώ/MWh, και οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα παραμείνει περίπου σε αυτά τα επίπεδα έως το 2026, καθώς νέες ποσότητες LNG αναμένεται να εισέλθουν στην παγκόσμια αγορά, κυρίως από τη Βόρεια Αμερική και το Κατάρ.

Μάλιστα, το think tank ICIS επιβεβαιώνει αυτή την εικόνα, καθώς προβλέπει ότι η Ευρώπη θα εισαγάγει 134 εκατ. τόνους LNG το επόμενο έτος – νέο ρεκόρ – με πάνω από το 60% να προέρχεται από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν αναμένεται νέα πτώση τιμών, καθώς η Ασία εκτιμάται ότι θα απορροφήσει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας προσφοράς.

Τι γίνεται με το ρωσικό πετρέλαιο και το ουράνιο;

Το «RePowerEU» δεν περιλαμβάνει ακόμη μέτρα για το ρωσικό πετρέλαιο και το ουράνιο. Ωστόσο, ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν υποσχέθηκε την Τετάρτη, υπό την πίεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, να υποβάλει νομοθετική πρόταση για την απαγόρευση των ρωσικών εισαγωγών πετρελαίου στις αρχές του επόμενου έτους, η οποία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ έως τα τέλη του 2027. Βέβαια, αξίζει σε αυτο το σημείο να σημειωθεί, ότι το ρωσικό μερίδιο στις εισαγωγές πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μειωθεί από 27% σε 2% από τις αρχές του 2022, ενώ αργό πετρέλαιο σε «αξιόλογη» ποσότητα εισάγουν ακόμη από τη Ρωσία κυρίως η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία. Επίσης, ο γαλλικός όμιλος EDF εξακολουθεί να συνεργάζεται με τη ρωσική Rosatom στον τομέα του ουρανίου, κάτι που θα αποτελέσει αντικείμενο νέας νομοθετικής πρότασης.

Διαβάστε ακόμη