Ένα τεχνικό «bypass» στο πιο στενό σημείο του Κάθετου Διαδρόμου συμφώνησαν οι διαχειριστές συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας, ανοίγοντας τον δρόμο για να φτάσουν μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου – κυρίως αμερικανικού LNG, μέχρι την ουκρανική αγορά τον φετινό χειμώνα. Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, «η συμφωνία αποσκοπεί στην άρση των εμποδίων μεταξύ Βουλγαρίας και Ρουμανίας.
Η συμφωνία επισφραγίστηκε και δια ζώσης στο περιθώριο του Greek Economic Summit, όπου η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, Μαρία Ρίτα Γκάλι, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Bulgartransgaz, Βλαντιμίρ Μάλινοφ, υπέγραψαν το σχετικό έγγραφο, ολοκληρώνοντας τυπικά μια διαδικασία που οι υπόλοιποι διαχειριστές είχαν ήδη επικυρώσει ηλεκτρονικά, δίνοντας οριστική μορφή στη λύση παράκαμψης της συμφόρησης στο συγκεκριμένο σημείο.
Στον πυρήνα της συμφωνίας βρίσκεται η ανάγκη να αξιοποιηθεί στο μέγιστο η όδευση του Vertical Corridor, ώστε να διοχετεύονται ποσότητες που εκκινούν από την Ελλάδα προς βορρά, σε μια περίοδο που η Ευρώπη επιδιώκει να τερματίσει οριστικά την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο και να καλύψει τις ανάγκες της Ουκρανίας με εναλλακτικές πηγές. Όπως επισήμανε και ο Josh Huck, Αναπληρωτής Επικεφαλής της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, «δεν θα γυρίσουμε πίσω στις ημέρες της ρωσικής κυριαρχίας στις ενεργειακές προμήθειες της Ευρώπης. Ό,τι κι αν φέρουν τα επόμενα χρόνια, κανείς δεν θέλει να επιστρέψει εκεί», υπενθυμίζοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν δεσμευθεί «να αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο με αμερικανικό LNG άφθονο, ανταγωνιστικό, αξιόπιστο».
Στο ίδιο πάνελ, υπογράμμισε ταυτόχρονα, ότι η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη ανάπτυξη των υποδομών, την ρυθμιστική εναρμόνιση και την σύναψη εμπορικών συμβολαίων προμήθειας LNG προκειμένου να εξασφαλιστεί ανταγωνιστική τιμή προμήθειας κατά τα πρότυπα της πρόσφατης συμφωνίας που υπέγραψε η Atlantic SEE LNG Trade με την Venture Global αλλά και αυτή που ακολούθησε ανάμεσα στη ΔΕΠΑ Εμπορίας και την Naftogaz.
Το πρόβλημα, μέχρι σήμερα, εντοπιζόταν στο σημείο διασύνδεσης Βουλγαρίας–Ρουμανίας. Στο Negru Voda–Kardam η σταθερή δυναμικότητα απορροφάται κατά κύριο λόγο από τις τακτικές δημοπρασίες, αφήνοντας περιορισμένα περιθώρια για τη διάθεση δυναμικότητας μέσω των προϊόντων του Κάθετου Διαδρόμου. Οι διαχειριστές επισημαίνουν ότι το υφιστάμενο σημείο είναι ουσιαστικά «στραγγαλισμένο» για να σηκώσει ταυτόχρονα τρία routes. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με επιστολή που εστάλη στις 3 Δεκεμβρίου προς τις ρυθμιστικές αρχές, ζητήθηκε να ενταχθεί στο «πακέτο» των διαδρομών 1, 2 και 3 το επιπλέον σημείο Giurgiu–Ruse στα βουλγαρορουμανικά σύνορα, με πρόσθετη έκπτωση 36,5% στο τιμολόγιο για τη συγκεκριμένη διασύνδεση.
Το νέο αυτό IP, δυναμικότητας 1,5 δισ. κ.μ. ετησίως και ημερήσιας ικανότητας 4,1 εκατ. κ.μ., λειτουργεί ως πρακτικό «bypass» της συμφόρησης στο Negru Voda–Kardam, καθώς σήμερα οι ροές του κινούνται περίπου στα 2,2 εκατ. κ.μ. ημερησίως, αφήνοντας σημαντικό περιθώριο για πρόσθετες ποσότητες. Με απλά λόγια, οι διαχειριστές προσθέτουν ένα ακόμη «παράθυρο» διέλευσης, ώστε να μπορούν να περάσουν και τα τρία προϊόντα, Route 1, Route 2 και Route 3, χωρίς να «κολλάνε» στο στενό σημείο του παλιού συνοριακού σταθμού.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν τεθεί υπόψη των ρυθμιστικών αρχών, η δυναμικότητα θα προσφέρεται δεσμευμένη (bundled) σε μηνιαία προϊόντα από τον Δεκέμβριο έως και τον Απρίλιο, με την ίδια λογική που εφαρμόζεται ήδη στο Route 1: διαδρομή από το ελληνικό virtual trading point μέσω του αγωγού Ελλάδας–Βουλγαρίας (IGB) και του συστήματος Trans-Balkan μέχρι την ουκρανική αγορά. Τα Route 2 και Route 3 – που αφορούν την εισαγωγή ποσοτήτων από το FSRU Αλεξανδρούπολης και τον αγωγό TAP αντίστοιχα, ώστε να ακολουθήσουν την ίδια όδευση μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας προς Ουκρανία βρίσκονται στο τελικό στάδιο έγκρισης από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές. Εφόσον η διαδικασία ολοκληρωθεί έγκαιρα, «τα Route 2 και Route 3 θα εγκριθούν μέσα στις επόμενες ημέρες και ενδεχομένως να προλάβουν τη δημοπρασία στα τέλη Δεκεμβρίου», αναφέρουν πηγές της αγοράς.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι τον Δεκέμβριο θα υπάρξει μεγαλύτερη δέσμευση δυναμικότητας σε σχέση με το παρελθόν, κάτι που θα εξαρτηθεί άμεσα από τις ανάγκες της Ουκρανίας για τον χειμώνα. Η συμφωνία που υπεγράφη έχει ορίζοντα μέχρι τον Απρίλιο, ώστε να καλυφθεί το πιο κρίσιμο τετράμηνο για τη θέρμανση, ενώ για τους καλοκαιρινούς μήνες οι ανάγκες της Ουκρανίας θεωρείται ότι θα είναι περιορισμένες λόγω εποχικότητας. Μέχρι το επόμενο φθινόπωρο, οι διαχειριστές προσδοκούν ότι θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αναβάθμισης του συστήματος στο σημείο όπου σήμερα εμφανίζεται η συμφόρηση, έτσι ώστε το «bypass» να μην χρειάζεται πια ως έκτακτη λύση αλλά να υπάρχει μόνιμη επαύξηση δυναμικότητας. Υπενθυμίζεται ότι στην τελευταία δημοπρασία είχε δεσμευθεί περίπου το 59% της διαθέσιμης δυναμικότητας, ποσοστό που η αγορά εκτιμά ότι μπορεί να ξεπεραστεί στην επερχόμενη διαδικασία, ιδίως εφόσον ενσωματωθούν τα δύο νέα προϊόντα Route 2 και Route 3.
Ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο της συμφωνίας είναι ότι «θα ισχύσουν οι εκπτώσεις στις ταρίφες για Route 2 και Route 3 όπως ισχύουν για το Route 1», όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, διασφαλίζοντας ότι όλα τα προϊόντα του Κάθετου Διαδρόμου θα παραμένουν ανταγωνιστικά σε επίπεδο κόστους για τους χρήστες που δεσμεύουν δυναμικότητα. Η κίνηση αυτή έρχεται μετά την επιτυχημένη πρώτη φάση λειτουργίας του Route 1, για το οποίο υπήρξε ήδη σημαντικό ενδιαφέρον από την αγορά και δέσμευση μέρους της διαθέσιμης ικανότητας στις προηγούμενες δημοπρασίες.
Η επιχειρησιακή διάσταση της νέας ρύθμισης αποτυπώθηκε και στην τοποθέτηση του Βλαντιμίρ Μαλίνοφ, Διευθύνοντος Συμβούλου της Bulgartransgaz, στο πάνελ του Greek Economic Summit. Όπως είπε, «όλοι οι υπόλοιποι διαχειριστές έχουν ήδη υπογράψει. Με συμβολικό τρόπο, έχουμε ήδη υπογράψει μια επιστολή προς τον ρυθμιστή, η οποία θα επιτρέψει την αύξηση της δυναμικότητας για την περίοδο από 1η Ιανουαρίου έως 30 Απριλίου στη διαδρομή 1-2-3, η οποία ξεκινά από την Ελλάδα». Πρόσθεσε δε ότι η παρέμβαση αυτή «θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κατανάλωση στην Ουκρανία», καθώς επιτρέπει να διοχετευτούν επιπλέον ποσότητες σε μια πολύ ευαίσθητη περίσταση για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.
Από ελληνικής πλευράς, η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, Μαρία Ρίτα Γκάλι, υπογράμμισε ότι τέτοιου τύπου κινήσεις δεν είναι μεμονωμένες, αλλά εντάσσονται σε μια διαδικασία συνεχούς προσαρμογής και βελτίωσης του Κάθετου Διαδρόμου. «Δεν είναι κάτι στατικό, δεν έχουμε λύσει τα πάντα. Πρόκειται για μια συνεχή συνεργασία, η οποία παραδίδει λύσεις βήμα-βήμα», ανέφερε, σημειώνοντας ότι ο ρόλος των διαχειριστών είναι να διαθέτουν στην αγορά βραχυπρόθεσμα προϊόντα που προσφέρουν ευελιξία, αλλά ταυτόχρονα να στηρίζουν και έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ασφάλειας εφοδιασμού.
Ο Κωνσταντίνος Σιφναίος, Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Gastrade, έδωσε την οπτική της αγοράς, τονίζοντας ότι ο Κάθετος Διάδρομος δεν είναι απλώς τεχνικό σχήμα, αλλά εργαλείο σταθερότητας και ανταγωνιστικότητας για ολόκληρη την περιοχή. «Το κρίσιμο σημείο είναι ο σημαντικός ρόλος στη διασφάλιση της περιοχής, σε όρους επιβίωσης και ανταγωνιστικότητας. Η αγορά και οι τιμές υποχωρούν και πιστεύω ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί», σημείωσε, αναδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο η νέα δυναμικότητα και οι εκπτώσεις στις ταρίφες μπορούν να αποτυπωθούν στις τιμές και τις επιλογές των τελικών χρηστών.
Τέλος, ο Josh Huck τοποθέτησε τον Κάθετο Διάδρομο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωατλαντικής ενεργειακής στρατηγικής, σημειώνοντας ότι η επιτυχία του εγχειρήματος προϋποθέτει τρία πράγματα: αναβαθμίσεις υποδομών, ρυθμιστική εναρμόνιση για ανταγωνιστικές και διαφανείς χρεώσεις και συνεχή σύναψη εμπορικών συμβολαίων LNG με σταθερούς αποδέκτες. «Πρέπει να κρατήσουμε το βλέμμα στο μακροπρόθεσμο να δούμε ότι όλοι όσοι βρίσκονται κατά μήκος αυτής της διαδρομής έχουν κοινό συμφέρον», είπε χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στην Ελλάδα ως ενεργειακό κόμβο, στις ΗΠΑ ως προμηθευτή και στις χώρες της διαδρομής ως κρίσιμους κρίκους του ίδιου αλυσίδας.
Με τη νέα συμφωνία-bypass να έχει πλέον τεθεί σε τροχιά εφαρμογής, το στοίχημα για τους διαχειριστές είναι διπλό: να εξασφαλίσουν επαρκή ροή προς την Ουκρανία μέσα στον χειμώνα και, ταυτόχρονα, να ολοκληρώσουν εγκαίρως τις εργασίες αναβάθμισης ώστε ο Κάθετος Διάδρομος να λειτουργεί, την επόμενη περίοδο, χωρίς εκτάκτως «εφευρεμένες» λύσεις αλλά με μόνιμη, ενισχυμένη υποδομή και πολλαπλάσια διαθέσιμη δυναμικότητα.
Διαβάστε ακόμη
