Το Συμβούλιο και οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με τον κανονισμό για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Ο κανονισμός αποτελεί κεντρικό στοιχείο του χάρτη πορείας REPowerEU της ΕΕ για τον τερματισμό της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, μετά την αξιοποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου ως όπλου από τη Ρωσία, με σημαντικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.

Ο κανονισμός θεσπίζει μια νομικά δεσμευτική, σταδιακή απαγόρευση τόσο των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) όσο και φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία, με πλήρη απαγόρευση από τα τέλη του 2026 για το LNG και από το φθινόπωρο του 2027 για το αέριο μέσω αγωγών. Η ρύθμιση αυτή θα συμβάλει στον ευρύτερο στόχο δημιουργίας μιας ανθεκτικής και ανεξάρτητης ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.

Μεταβατική περίοδος για υφιστάμενες συμβάσεις προμήθειας

Οι συννομοθέτες επιβεβαίωσαν ότι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών και LNG θα απαγορευτούν έξι εβδομάδες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, με παράλληλη διατήρηση μεταβατικής περιόδου για τις υφιστάμενες συμβάσεις. Συγκεκριμένα:

  • Για βραχυπρόθεσμες συμβάσεις που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, η απαγόρευση θα τεθεί σε ισχύ:
    • στις 25 Απριλίου 2026 για το LNG
    • στις 17 Ιουνίου 2026 για το φυσικό αέριο μέσω αγωγών
  • Για μακροπρόθεσμες συμβάσεις LNG, η απαγόρευση θα ισχύσει από 1η Ιανουαρίου 2027, σύμφωνα με το 19ο πακέτο κυρώσεων.
  • Για μακροπρόθεσμες συμβάσεις φυσικού αερίου μέσω αγωγών, η απαγόρευση θα εφαρμοστεί στις 30 Σεπτεμβρίου 2027, υπό την προϋπόθεση ότι οι στόχοι πλήρωσης αποθεμάτων φυσικού αερίου τηρούνται, και το αργότερο έως την 1η Νοεμβρίου 2027.

Τροποποιήσεις σε υφιστάμενες συμβάσεις θα επιτρέπονται μόνο για αυστηρά καθορισμένους λειτουργικούς λόγους και δεν μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των ποσοτήτων.

Τελωνειακές διαδικασίες και καθεστώς αδειοδότησης

Οι συννομοθέτες ενσωμάτωσαν την απαίτηση όπως και οι δύο κατηγορίες εισαγωγών φυσικού αερίου υπόκεινται σε καθεστώς προηγούμενης άδειας για να διασφαλιστεί η πρακτική εφαρμογή της απαγόρευσης.

  • Για ρωσικό φυσικό αέριο και για εκείνο που υπάγεται στη μεταβατική περίοδο, οι απαιτούμενες πληροφορίες πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον ένα μήνα πριν από την είσοδο στην ΕΕ.
  • Για μη ρωσικό αέριο, τα αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον πέντε ημέρες πριν από την είσοδο, και επτά ημέρες για εισαγωγές μέσω του σημείου διασύνδεσης Strandzha 1.

Για τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης, συμφωνήθηκε ότι η διαδικασία προηγούμενης άδειας δεν θα εφαρμόζεται σε εισαγωγές από χώρες που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια — όπως μεγάλους παραγωγούς φυσικού αερίου που εξήγαγαν άνω των 5 δισ. κυβικών μέτρων στην ΕΕ το 2024 και που απαγορεύουν ή περιορίζουν οι ίδιες τις εισαγωγές ρωσικού αερίου, ή χώρες χωρίς σχετική υποδομή εισαγωγής. Με βάση τη συνεχή παρακολούθηση τελωνείων και αρχών αδειοδότησης, η Επιτροπή μπορεί να επικαιροποιεί τον κατάλογο των εξαιρούμενων χωρών και να αφαιρεί χώρες σε περίπτωση τεκμηριωμένης καταστρατήγησης.

Εθνικά σχέδια διαφοροποίησης

Ο κανονισμός υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να υποβάλουν εθνικά σχέδια διαφοροποίησης, στα οποία θα περιγράφονται μέτρα για τη διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου και πιθανά εμπόδια, με σκοπό τον τερματισμό όλων των εισαγωγών ρωσικού αερίου εντός των χρονοδιαγραμμάτων που ορίζει ο κανονισμός.

Τα ίδια σχέδια διαφοροποίησης θα πρέπει να υποβληθούν και από τα κράτη μέλη που συνεχίζουν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο, με στόχο τη σταδιακή κατάργησή του. Ο κανονισμός θα συνοδεύεται από δήλωση της Επιτροπής σχετικά με την πρόθεσή της να υποβάλει νομοθετική πρόταση για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ έως τα τέλη του 2027.

Σε σύγκριση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής, οι συννομοθέτες προσέθεσαν διατάξεις για αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, με ανώτατα όρια προστίμων για εταιρείες και ιδιώτες.

Παρέμεινε επίσης η ρήτρα αναστολής, η οποία επιτρέπει την προσωρινή παύση εφαρμογής του κανονισμού σε περίπτωση αιφνίδιας εξέλιξης που απειλεί την ενεργειακή ασφάλεια ενός ή περισσότερων κρατών μελών. Συμφωνήθηκε οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης αυτής της ρήτρας από την Επιτροπή να καταστούν αυστηρότερες, με βάση:

  • απόλυτη ανάγκη,
  • επίσημη κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως δηλώνεται από κράτος μέλος,
  • περιορισμένη χρονική διάρκεια και
  • εφαρμογή μόνο σε βραχυπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας.

Για την αξιολόγηση των επιπτώσεων του κανονισμού, οι συννομοθέτες ζήτησαν από την Επιτροπή να επανεξετάσει την εφαρμογή του εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος του, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών προηγούμενης αδειοδότησης.

Η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί τώρα προς έγκριση στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πριν προχωρήσει η επίσημη υιοθέτησή της.

Διαβάστε ακόμη