Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλεσε επίσημα τη Σερβία να συμμετάσχει στην κοινή πρωτοβουλία αγορών φυσικού αερίου του μπλοκ, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η κίνηση αυτή στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης της βαλκανικής χώρας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, εντάσσοντάς τη σταδιακά στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο και φέρνοντάς την πιο κοντά στις πολιτικές της Ένωσης.
Σύμφωνα με το Reuters, η ΕΕ εγκαινίασε το κοινό σύστημα αγορών φυσικού αερίου το 2023, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τη διαπραγματευτική ισχύ των κρατών–μελών της και να εξασφαλίσει καλύτερες τιμές. Η πρωτοβουλία αυτή γεννήθηκε μετά την απόφαση της Ρωσίας να μειώσει δραστικά τις παραδόσεις φυσικού αερίου προς την Ευρώπη το 2022, γεγονός που προκάλεσε εκρηκτική άνοδο στις τιμές ενέργειας και μια από τις σοβαρότερες ενεργειακές κρίσεις στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία.
Ο μακροπρόθεσμος στόχος των Βρυξελλών είναι η πλήρης απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο μέχρι τον Ιανουάριο του 2028, ώστε να στερηθεί το Κρεμλίνο από τα έσοδα που χρηματοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ένταξη της Σερβίας σε αυτήν την κοινή πλατφόρμα δεν έχει μόνο οικονομική διάσταση αλλά και ισχυρό πολιτικό και γεωστρατηγικό υπόβαθρο.
Η Σερβία εισάγει από την Ρωσία το 80% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί
Η Σερβία, αν και υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, διατηρεί βαθείς ιστορικούς, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Παράλληλα, περίπου το 80% του φυσικού αερίου της χώρας προέρχεται από τη ρωσική Gazprom, γεγονός που καθιστά τη χώρα ενεργειακά εξαρτημένη και πολιτικά ευάλωτη. Η συμμετοχή της στο κοινό ευρωπαϊκό σχήμα θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό βήμα ενεργειακής απεξάρτησης και ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης.
«Συνδέουμε τη Σερβία με την ενεργειακή αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και αυτό αποτελεί πραγματική εγγύηση ότι οι σέρβικες οικογένειες θα είναι ασφαλείς τον χειμώνα», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν ύστερα από τη συνάντησή της με τον Πρόεδρο της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, στο Βελιγράδι. Η ίδια πρόσθεσε ότι η Σερβία πρέπει να ευθυγραμμίσει την εξωτερική της πολιτική με εκείνη της ΕΕ, γεγονός που συνεπάγεται και την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας – κάτι που μέχρι στιγμής το Βελιγράδι αποφεύγει να πράξει. Παράλληλα, κάλεσε τη σερβική κυβέρνηση να ξεκινήσει άμεσες μεταρρυθμίσεις που θα τη φέρουν πιο κοντά στα κριτήρια ένταξης.
Δεν είναι ακόμη σαφές αν η Σερβία έχει ήδη συμμετάσχει ενεργά στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Τον περασμένο Ιούνιο, το Υπουργείο Ενέργειας της χώρας είχε δηλώσει ότι εργάζεται για την ενοποίηση των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας με εκείνες της ΕΕ έως το τέλος του 2027. Η δήλωση αυτή συνάδει με το νέο μήνυμα των Βρυξελλών, αλλά η εφαρμογή παραμένει ζητούμενο.
Οι δηλώσεις της φον ντερ Λάιεν ήρθαν λίγες ημέρες μετά τις αμερικανικές κυρώσεις κατά της ρωσικής ιδιοκτησίας πετρελαϊκής εταιρείας NIS στη Σερβία, γεγονός που ώθησε τη γειτονική Κροατία να διακόψει τις προμήθειες αργού πετρελαίου. Η εξέλιξη αυτή δημιούργησε ανησυχίες ότι το μοναδικό διυλιστήριο της χώρας ενδέχεται να σταματήσει τη λειτουργία του μέσα σε λίγες εβδομάδες, αποκαλύπτοντας τη μεγάλη ευαλωτότητα της Σερβίας στον τομέα της ενέργειας.
Βούτσιτς: Ο φετινός χειμώνας δεν θα είναι εύκολος για εμάς
Ο Πρόεδρος Βούτσιτς, από την πλευρά του, αναγνώρισε την ανάγκη για ενεργειακή διαφοροποίηση. Δήλωσε ότι η Σερβία σχεδιάζει να κατασκευάσει νέους αγωγούς φυσικού αερίου προς τη Βόρεια Μακεδονία και τη Ρουμανία, στοχεύοντας στη δημιουργία εναλλακτικών οδών προμήθειας και στη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία. Ο ίδιος διαβεβαίωσε πως η χώρα έχει εξασφαλίσει επαρκή αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου για το άμεσο μέλλον, αλλά οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί.
«Ο φετινός χειμώνας δεν θα είναι εύκολος για εμάς», παραδέχθηκε ο Βούτσιτς, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η ενεργειακή κρίση συνεχίζει να απειλεί τη σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή της Σερβίας.
Η ευρωπαϊκή πρόσκληση προς τη Σερβία έχει, λοιπόν, διπλό χαρακτήρα: από τη μία πλευρά, στοχεύει στην οικονομική και ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, και από την άλλη, αποτελεί πολιτικό μοχλό πίεσης ώστε το Βελιγράδι να απομακρυνθεί σταδιακά από τη ρωσική επιρροή και να πλησιάσει το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Αν η Σερβία ανταποκριθεί θετικά, θα μπορούσε να ενισχύσει όχι μόνο τη δική της θέση στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, αλλά και τον στρατηγικό ρόλο των Δυτικών Βαλκανίων στο νέο γεωπολιτικό χάρτη της Ευρώπης μετά την ουκρανική κρίση.
Διαβάστε ακόμη
