Το φυσικό αέριο φαίνεται να είναι το…«καύσιμο» που τροφοδοτεί τις εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος της Ελλάδας, που κατέγραψαν ρεκόρ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ και ανήλθαν σε 571 GWh, καταγράφοντας άλμα σε σχέση με τις 22 GWh που ήταν οι καθαρές εξαγωγές για το σύνολο του 2024.

Και τούτο γιατί το εν λόγω ρεκόρ δεν είναι ασύνδετο με την έντονη αύξηση της χρήσης του αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κατά την ίδια περίοδο (Ιανουάριος-Ιούνιος 2025) που «έγραψε» υψηλό δεκαετίας με 23,25 Τεραβατώρες, σύμφωνα με το τη μηνιαία μελέτη Gaswatch του Green Tank που βασίζεται στα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ.

«Το πλεονέκτημα της Ελλάδας δεν είναι οι ΑΠΕ, αλλά ο στόλος των ευέλικτων μονάδων φυσικού αερίου που διαθέτει οι οποίες έχουν βαρύνουσα σημασία στην παρούσα φάση για το ενεργειακό ισοζύγιο ολόκληρης της περιοχής με δεδομένο ότι η άλλη πηγή ευέλικτης ηλεκτροπαραγωγής που είναι τα υδροηλεκτρικά αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω της χαμηλής στάθμης των υδάτων στους ταμιευτήρες σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη», σχολιάζει στο energygame.gr έμπειρος διαπραγματευτής ενέργειας, κληθείς να σχολιάσει το θέμα που ανέδειξε το πρακτορείο Montel, με τίτλο «Οι φθηνότερες τιμές του φυσικού αερίου οδηγούν σε άλμα των εξαγωγών ηλεκτρισμού της Ελλάδας».

Η ίδια πηγή προσθέτει ότι «αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όταν παρατηρείται έλλειψη διαθέσιμης ισχύος σε κάποιες χώρες, αυτή καλύπτεται εν πολλοίς -ιδίως τις βραδινές ώρες που έχουν σβήσει τα φωτοβολταϊκά- από τις μονάδες φυσικού αερίου, δηλαδή είμαστε εξαγωγείς ευέλικτης ισχύος προς τις χώρες με τις οποίες είμαστε διασυνδεδεμένοι».

Όπως σημειώνεται στο άρθρο -που επικαλείται περιφερειακούς traders-, η δυνατότητα της Ελλάδας να έχει πρόσβαση σε σχετικά φθηνό φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή παραπέμπει σε διατήρηση του discount που καταγράφεται στις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρισμού σε σχέση με την Ουγγαρία -που αποτελεί το σημείο αναφοράς για την περιοχή-, δίνοντας ανοδική ώθηση στις εξαγωγές της.

«Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές μονάδες φυσικού αερίου θα μπορούσαν να καθορίζουν τις τιμές, να είναι δηλαδή οι price setters για τις spot τιμές ρεύματος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», σχολιάζει διαπραγματευτής που επικαλείται το Montel,θέση με την οποία πάντως διαφωνούν εγχώριοι διαπραγματευτές, οι οποίοι αναδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο των ΑΠΕ στη διαμόρφωση των χονδρεμπορικών τιμών στη χώρα μας και συνδέουν τις αυξημένες εξαγωγές ρεύματος με το «έλλειμμα» που παρατηρείται στην υδροηλεκτρική παραγωγή στα Βαλκάνια, σημαντικό μέρος του οποίου καλύπτεται από τις ευέλικτες μονάδες φυσικού αερίου της χώρας μας.

«Υπάρχει μια μεγάλη υδροηλεκτρική μονάδα run of river στο σύνορα Ρουμανίας και Σερβίας, δυναμικότητας 3 GW, την οποία μοιράζονται οι δυο χώρες», σχολιάζει άλλος trader στο energygame.gr. «Εδώ και χρόνια όμως, όπως γνωρίζουμε, οι στάθμες των νερών είναι χαμηλές, με αποτέλεσμα η μονάδα να παράγει πολύ λιγότερο. Το να παράγει 1 GW συνολικά (αντί για 3) σημαίνει ότι μόνο από αυτή τη μονάδα θα μας «λείπουν» από την ευρύτερη περιοχή 2 GW. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, η συνολική ζήτηση ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας σήμερα είναι περίπου 4 GW. Επομένως, αν αυτό το έλλειμμα της υδροηλεκτρικής παραγωγής παύσει, τα spread των τιμών της Ελλάδας με Ουγγαρία μάλλον θα αλλάξουν…».

Γιατί η Ελλάδα είναι τώρα φθηνότερη από την Ουγγαρία

Στην παρούσα φάση, πάντως, η spot τιμή στην Προημερήσια Αγορά του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της Ελλάδας διαμορφώθηκε στα 122, 49 ευρώ/MWh (την Παρασκευή 10 Οκτωβρίου) και ήταν 10 ευρώ κάτω σε σχέση με την τιμή στο Χρηματιστήριο της Ουγγαρίας. Το ίδιο discount καταγράφεται και στα προθεσμιακά συμβόλαια ηλεκτρισμού των δυο χωρών, υποδεικνύοντας ότι η τάση αυτή είναι πολύ πιθανό να συνεχιστεί. Μια τάση που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην υποχώρηση των τιμών φυσικού αερίου στην Ευρώπη (χθες η spot τιμή του καυσίμου στον κόμβο TTF της Ολλανδίας έκλεισε λίγο κάτω από τα 32 ευρώ/MWh μειωμένη κατά 20% σε σχέση με πέρυσι τέτοιον καιρό), η οποία -σύμφωνα με το Montel- ενισχύει τα περιθώρια των ηλεκτροπαραγωγών της Ελλάδας και τους επιτρέπει να πωλούν ηλεκτρισμό σε ανταγωνιστικές τιμές, με το φυσικό αέριο να αναλογεί στο 40% του μείγματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, την ίδια στιγμή που άλλες χώρες στα Βαλκάνια εμφανίζουν υψηλή εξάρτηση από υψηλότερη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή π.χ. από μονάδες άνθρακα.

Την ίδια στιγμή, υπάρχει και ένας συγκυριακός λόγος που συγκρατεί τις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος στην Ελλάδα σε χαμηλά επίπεδα και σχετίζεται με την αδυναμία πραγματοποίησης εξαγωγών προς την Ιταλία. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας, μεταφορικής ικανότητας 500 MW, βρίσκεται εδώ και αρκετό διάστημα εκτός λειτουργίας, γεγονός που καθιστά αδύνατες τις εξαγωγές προς τη γειτονική χώρα.

Ως αποτέλεσμα, η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια στην ελληνική αγορά πιέζει προς τα κάτω τις τιμές. Η βλάβη στο καλώδιο σημειώθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου, ενώ η επαναλειτουργία του αναμένεται στις 27 Οκτωβρίου. Μετά την ημερομηνία αυτή, εκτιμάται ότι οι εξαγωγές θα επανεκκινήσουν και, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη μείωση της θερμοκρασίας που θα αυξήσει τη ζήτηση για ρεύμα, είναι πιθανό οι τιμές να κινηθούν ανοδικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 21 Σεπτεμβρίου η τιμή spot ΕΧΕ υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο του έτους, φτάνοντας τα 34,04 €/MWh.

Ο κρίσιμος ρόλος των μονάδων φυσικού αερίου της Ελλάδας

Σε κάθε περίπτωση, αν και από πολλούς κύκλους εδώ στην Ελλάδα η αύξηση των εξαγωγών επιχειρείται να συνδεθεί με την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος των ΑΠΕ, φαίνεται ότι υπάρχει ένα «αόρατο νήμα» που συνδέει τα ρεκόρ των εξαγωγών ρεύματος με τα ρεκόρ ζήτησης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή (που αναλογεί στο 70% της συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου στη χώρα) λαμβάνοντας υπόψη και τα στοιχεία για την εξέλιξη της ζήτησης ρεύματος στην Ελλάδα.

Τα προαναφερθέντα δείχνουν την υψηλή σημασία που έχει για ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ο στόλος των ελληνικών μονάδων φυσικού αερίου, και ιδίως των πιο νέων που χαρακτηρίζονται από υψηλή αποδοτικότητα και ευελιξία, όπως είναι η μονάδα των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-Motor Oil στην Κομοτηνή (που βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία) και αυτή της Metlen στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας.

Υπενθυμίζεται ότι τα επόμενα χρόνια θα «μπουν στην πρίζα» και δυο ακόμα μεγάλες μονάδες φυσικού αερίου, αυτή που αναπτύσσουν η ΔΕΗ μαζί με τη ΔΕΠΑ Εμπορίας στην Αλεξανδρούπολη και αυτή που ωριμάζει στη Λάρισα από το ελληνο-ισραηλινό σχήμα των Clavenia -ΔΕΠΑ-Volton και Sirec Energy.

Οι τέσσερις μονάδες αντιστοιχούν σε επενδύσεις συνολικού ύψους της τάξης των 2 δισ. ευρώ και σε σωρευτική ισχύ άνω των 3 GW. Να σημειωθεί ότι καμία από τις χώρες των Βαλκανίων (οι περισσότερες εκ των οποίων διαθέτουν βέβαια πυρηνικές μονάδες) δεν έχει, ούτε και σχεδιάζει να αποκτήσει νέες μονάδες αερίου που αποτελούν «κλειδί» για την επάρκεια και τις αυξανόμενες ανάγκες ευελιξίας του συστήματος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ιδίως σε περιβάλλον χαμηλής υδροηλεκτρικής παραγωγής…

Διαβάστε ακόμη