Η θεραπεία των «παιδικών ασθενειών» που απέτρεψαν την εκδήλωση εμπορικού ενδιαφέροντος για τη χρήση του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου και τη μεταφορά LNG (κυρίως αμερικανικού) και αζέρικου αερίου από την Ελλάδα προς την Ουκρανία κατά την πρώτη δημοπρασία για δέσμευση δυναμικότητας με την ενιαία μειωμένη ταρίφα διαμετακόμισης που αποφάσισαν οι Διαχειριστές Συστήματος Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας είναι το ζητούμενο ενόψει της επανάληψης της διαδικασίας.

Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που επικαλείται το Montel, «το προϊόν αυτό καθαυτό είναι ζωντανό, όμως για να αποκτήσει δυναμική από εμπορικής πλευράς απαιτείται να αντιμετωπιστεί η διαφορά των τιμών σε σχέση με τις εναλλακτικές οδεύσεις (θέμα που σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις απαντήθηκε μόνο εν μέρει) και η ρυθμιστική αβεβαιότητα». Πραγματικά, με δεδομένο ότι η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερα από 7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου έως το προσεχές φθινόπωρο για να γεμίσει τις αποθήκες της και η δυναμικότητα στις εναλλακτικές διαδρομές (π.χ. μέσω Σλοβακίας και Πολωνίας) είναι εν πολλοίς ήδη δεσμευμένη, οι προϋποθέσεις να υλοποιηθεί το εμπορικό ενδιαφέρον για τον Κάθετο Διάδρομο υπάρχουν, αρκεί να υπάρχει βεβαιότητα για τους κανόνες του παιχνιδιού σχολιάζουν traders.

Η Ρουμανία

Στο κάδρο μπαίνουν, εξάλλου, οι υψηλές ταρίφες εισόδου στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ρουμανίας, κάτι που εξακολουθεί να αποτελεί εστία προβληματισμού. Πηγές με γνώση του θέματος τονίζουν ότι με δεδομένη την υψηλή αξία του Κάθετου Διαδρόμου για την διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων αερίου στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη και την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της περιοχής (και ιδίως της Ουκρανίας) πρέπει ο Διαχειριστής Συστήματος Φυσικού Αερίου της Ρουμανίας Transgaz να πειστεί να μειώσει περαιτέρω τις ταρίφες στο συνοριακό σημείο Isaccea/Orlovka, όπου το ρουμανικό σύστημα φυσικού αερίου διασυνδέεται με το σύστημα της Μολδαβίας. Δεν είναι τυχαίο ότι σε επικοινωνία της ιστοσελίδας ICIS με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Ρουμανίας ANRE, η τελευταία επεσήμανε με νόημα ότι «Οι αυξήσεις των ταριφών δεν ενθαρρύνουν τη χρήση των υπηρεσιών, αλλά φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα».

Να σημειωθεί ότι μετά την εφαρμογή της ενιαίας μειωμένης ταρίφας, το κόστος μεταφοράς αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου -με σημείο εκκίνησης τον Τερματικό Σταθμό της Ρεβυθούσας- διαμορφώνεται στα επίπεδα του 7,8 ευρώ/MWh -όπως υπολογίζει ο Διαχειριστής της Ουκρανίας GTSOU- έναντι 10 ευρώ/MWh προηγουμένως, κάτι που περιορίζει σε μεγάλο βαθμό την διαφορά των τιμών σε σχέση με τις εναλλακτικές οδεύσεις, αλλά δεν την εξαλείφει. Όπως σημειώνει Ουκρανός διαπραγματευτής αερίου, «Ο Κάθετος Διάδρομος παραμένει ακριβός και μέσω αυτού η Ουκρανία πρέπει να πληρώνει υψηλότερη τιμή για υψηλότερες ποσότητες αερίου. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν φθηνότερες εναλλακτικές οδεύσεις, οι οποίες όμως επιτρέπουν την εισαγωγή περιορισμένων ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την Ουκρανία».

Τα ρυθμιστικά ζητήματα

Την ίδια στιγμή, ζητούμενο για την αγορά είναι και η αντιμετώπιση των ρυθμιστικών ζητημάτων που ανέδειξε η Energy Traders Europe -φορέας που εκπροσωπεί τους traders αερίου- με επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Σύνδεσμο των Ρυθμιστικών Αρχών της ΕΕ (ACER). Το λόμπι εκφράζει αμφιβολία για το κατά πόσο το μοντέλο μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου με την υφιστάμενη μορφή του μπορεί να θεωρηθεί συμβατικό με τον Κώδικα Δικτύου της ΕΕ για την δέσμευση δυναμικότητας στους αγωγούς φυσικού αερίου και τις εναρμονισμένες ταρίφες και εγείρουν θέμα στρέβλωσης της αγοράς, στο μέτρο που το προϊόν θέτει σε μειονεκτική θέση τους «παίκτες» που έχουν δεσμεύσει δυναμικότητα στις εναλλακτικές διαδρομές. Στο πλαίσιο αυτό, traders που μίλησαν στο Montel εκτιμούν ότι η επιτυχία των μελλοντικών δημοπρασιών θα εξαρτηθεί από την ετυμηγορία των Βρυξελλών για την συμβατότητα του προϊόντος με το κοινοτικό δίκαιο. Και προσθέτουν ότι «Η ΕΕ και ο ACER θα έπρεπε να είχαν ενημερωθεί εγκαίρως για το προϊόν ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο ρυθμιστικός κίνδυνος…Οι Διαχειριστές θα έπρεπε να το είχαν θέσει σε δημόσια διαβούλευση, ώστε οι ρυθμιστικές αρχές να επιλύσουν στη συνέχεια τυχόν αδειοδοτικές εκκρεμότητες ώστε να αποφευχθούν συμφορήσεις κατά μήκος του Κάθετου Διαδρόμου».

Προτάσεις

Όπως επισημαίνει σε άρθρο του ο πρώην επικεφαλής του Διαχειριστή Συστήματος της Ουκρανίας – και ένας από τους μεγαλύτερους υπερμάχους του project- ,Σεργκέι Μακογκόν, την  ώρα που η Ευρώπη επιδιώκει με κάθε μέσο την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, η αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου δεν αποτελεί απλώς τεχνική ή εμπορική επιλογή, αλλά ζωτικής σημασίας πολιτική και γεωστρατηγική αναγκαιότητα για την ενεργειακή ασφάλεια και τη συνοχή της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης –με κυριότερες την Ουκρανία και τη Μολδαβία– η ανάγκη για διαφοροποίηση των πηγών και διαδρομών φυσικού αερίου είναι επιτακτική. Οι δύο χώρες σχεδιάζουν την ετήσια εισαγωγή 5-6 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Ωστόσο, η τρέχουσα εξάρτηση από τους παραδοσιακούς άξονες μεταφοράς (βόρεια και δυτικά) προκαλεί συμφόρηση, εμπορικά εμπόδια και αυξημένες τιμές στην ευρύτερη περιοχή. Ο Κάθετος Διάδρομος έχει τη δυναμική να ανατρέψει αυτή την κατάσταση, επιτρέποντας σημαντικές ροές αερίου από τη Νότια Ευρώπη προς Βορρά, μέσω Ελλάδας. Η αναβάθμιση αυτής της διαδρομής θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό, θα μειώσει τις τιμές και θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασμού για την ευρύτερη περιοχή.

Σύμφωνα με τον κ. Μακογκόν, προκειμένου να εδραιωθεί το εμπορικό ενδιαφέρον για τον Κάθετο Διάδρομο, η Κομισιόν σε συνεργασία με την ACER, τον ENTSOG και την Ενεργειακή Κοινότητα πρέπει να καθορίσει ενιαίο, διαφανές και κοστοστρεφές τιμολόγιο για όλη τη διαδρομή, κατά το πρότυπο του TAP. Προτείνει επίσης η χρηματοδότηση από ΕΕ για νέες υποδομές φυσικού αερίου σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Μολδαβία να συνδεθεί με δέσμευση για πλήρη αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου.  Εκτιμά τέλος ότι η Κομισιόν θα πρέπει να διερευνήσει τις πρακτικές τιμολόγησης και το κατά πόσο συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό δίκαιο, εκκινώντας -αν κριθεί αναγκαίο- τις απαραίτητες διαδικασίες για να διασφαλίσει ότι Διαχειριστές και Ρυθμιστές διευκολύνουν αντί να παρεμποδίζουν τις διασυνοριακές ροές φυσικού αερίου.

Διαβάστε ακόμη