Με στόχο να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο που αφορά την οικονομία κλίμακας που μπορεί να δημιουργήσει η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS), το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσίασε το νομοσχέδιο για τη δημιουργία ρυθμιστικού πλαισίου. Το νομοσχέδιο εισάγει ένα σαφές σύστημα αδειοδότησης, εποπτείας και οικονομικής ευθύνης των φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αποθήκευσης άνθρακα. Ο νόμος καθορίζει για πρώτη φορά τους όρους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όλων των εμπλεκόμενων μερών. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, άλλωστε, αποτελούσε προαπαιτούμενο του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα όμως με πηγές της αγοράς, δεν πρόκειται απλώς για ένα ορόσημο, αλλά για το πρώτο βήμα στη δημιουργία μιας αλυσίδας αξίας. Στο πλαίσιο αυτό, η αγορά ανέμενε να δει έναν οδικό χάρτη για σειρά ζητημάτων, όπως:

  • το καθεστώς των χώρων αποθήκευσης και η κατανομή τους,
  • η λειτουργία και ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς.

Με άλλα λόγια, το στοίχημα — σύμφωνα με πηγές της αγοράς — είναι να ρυθμιστεί ολόκληρη η αλυσίδα: δέσμευση – μεταφορά – αποθήκευση – αξιοποίηση, όπου αυτό είναι εφικτό (π.χ. για την παραγωγή μεθανόλης).

Διατάξεις του νομοσχεδίου

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση, η άδεια αποθήκευσης CO₂ θα έχει διάρκεια 20 έως 25 έτη, με δυνατότητα ανανέωσης ανά πενταετία. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για τη φάση της εξερεύνησης: ο φορέας που έχει πραγματοποιήσει την αρχική έρευνα σε έναν δυνητικό τόπο αποθήκευσης αποκτά προτεραιότητα για τη λήψη της άδειας, υπό την προϋπόθεση ότι έχει τηρήσει πλήρως τους όρους της εξερεύνησης και έχει καταθέσει τα απαιτούμενα στοιχεία. Αν οι όροι δεν πληρούνται, η προτεραιότητα χάνεται και η άδεια μπορεί να προκηρυχθεί μέσω διεθνούς διαγωνισμού. Η άδεια αποθήκευσης προβλέπει σαφή χρονοδιαγράμματα: το Υπουργείο οφείλει να αποφανθεί εντός 12 μηνών από την υποβολή της αίτησης, εξετάζοντας όχι μόνο τα δικαιολογητικά, αλλά και τη χρηματοοικονομική επάρκεια, την τεχνική καταλληλότητα και την εξειδίκευση του προσωπικού του αιτούντος φορέα.

Καθεστώς κρατικών ενισχύσεων

Προκειμένου να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό για την κατασκευή και λειτουργία των δικτύων μεταφοράς και των τόπων αποθήκευσης, είναι δυνατό να θεσπιστεί καθεστώς κρατικών ενισχύσεων για τους φορείς εκμετάλλευσης των υποδομών αυτών. Σε περίπτωση υπεραντιστάθμισης, προβλέπεται μηχανισμός επιστροφής (clawback) της διαφοράς στο Δημόσιο.

Χωρητικότητα και πρόσβαση

Στο επίκεντρο του πλαισίου βρίσκεται η αρχή της δίκαιης πρόσβασης. Οι τόποι αποθήκευσης θα είναι ανοιχτοί σε χρήστες με βάση κανόνες αμεροληψίας και διαφάνειας, μέσω δύο καναλιών:

Ρυθμιζόμενη πρόσβαση, βάσει του Κώδικα Κατανομής Χωρητικότητας: Η κατανομή διενεργείται σε τιμή αναφοράς που βασίζεται στο μεσοσταθμικό κόστος κεφαλαίου (WACC) του τόπου αποθήκευσης, αφού ληφθεί υπόψη το κεφαλαιουχικό και λειτουργικό κόστος της υποδομής. Οι συμβάσεις που προκύπτουν από αυτές τις διαδικασίες έχουν ελάχιστη διάρκεια 15 ετών.

Διεθνείς διαγωνιστικές διαδικασίες για την υπόλοιπη χωρητικότητα, μέσω συμβάσεων διάρκειας τουλάχιστον 5 ετών: Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ο τόπος αποθήκευσης διαθέτει μεγαλύτερη χωρητικότητα και δυνατότητα έγχυσης CO₂ από αυτήν που αναφέρεται στην αρχική αίτηση, το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας μπορεί, κατόπιν εισήγησης της αρμόδιας αρχής CCS, να ζητήσει από τον φορέα εξερεύνησης την υποβολή αναθεωρημένων μελετών εντός συγκεκριμένης προθεσμίας. Στόχος είναι η επανεκτίμηση της διαθέσιμης δυναμικότητας και ο επαναπροσδιορισμός:

  • της συνολικής ποσότητας CO₂ που επιτρέπεται να αποθηκεύεται,
  • των ορίων πίεσης του ταμιευτήρα, και
  • των ανώτατων επιτρεπόμενων ρυθμών και πιέσεων έγχυσης, σύμφωνα με τις αναθεωρημένες απαιτήσεις.

Περιβαλλοντικές παράμετροι

Ο νόμος εισάγει και περιβαλλοντικές ρυθμίσεις. Κάθε φορέας αποθήκευσης θα καταβάλλει ειδικό τέλος δύο ευρώ ανά τόνο αποθηκευμένου CO₂, το οποίο αποδίδεται στους τοπικούς ΟΤΑ ως ανταποδοτικό όφελος για τις κοινότητες που φιλοξενούν τις εγκαταστάσεις. Τέλος, καθιερώνεται η υποχρέωση ετήσιας υποβολής εκθέσεων παρακολούθησης, έως τις 31 Ιανουαρίου κάθε έτους, ώστε η αρμόδια αρχή CCS να ελέγχει τη συμμόρφωση, την ασφάλεια και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων.

Διαβάστε ακόμη