«Στη ΔΕΗ η υδροηλεκτρική ενέργεια υπήρξε πάντα μέρος του DNA μας, αλλά σήμερα αποτελεί και το μέλλον μας», τόνισε από το Παρίσι ο Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ για τη Συμβατική Παραγωγή, Αλέξης Παΐζης, στο Διεθνές Φόρουμ για την Αντλησιοταμίευση της International Hydropower Association (IHA). Με αυτή τη φράση, περιέγραψε με τον πιο καθαρό τρόπο τον στρατηγικό προσανατολισμό της ΔΕΗ: την αξιοποίηση της αντλησιοταμίευσης ως κρίσιμου εργαλείου για τη σταθερότητα των δικτύων, την ασφάλεια εφοδιασμού και τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η παρέμβαση του Αλέξη Παΐζη ήρθε να «κουμπώσει» πάνω στην παρουσίαση του Paris Pledge, της νέας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που υποστηρίζεται από την IHA και την Eurelectric, αντιπρόεδρος της οποίας είναι ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης. Η πρωτοβουλία αποτελεί μια συλλογική έκκληση προς τους νομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της αντλησιοταμίευσης ως καίριας λύσης αποθήκευσης μεγάλης διάρκειας, με τη ΔΕΗ να δίνει έμπρακτα τη δική της ψήφο εμπιστοσύνης στο εγχείρημα.
Με φόντο την εκρηκτική αύξηση των ΑΠΕ και την επείγουσα ανάγκη για αποθήκευση μεγάλης διάρκειας, το Paris Pledge βάζει στο τραπέζι συγκεκριμένα αιτήματα και προειδοποιήσεις. Οι περισσότεροι από 50 ενεργειακοί κολοσσοί και φορείς που το συνυπογράφουν ζητούν από τις Βρυξέλλες και τις εθνικές κυβερνήσεις να κινηθούν άμεσα, επισημαίνοντας ότι χωρίς την ανάπτυξη νέων έργων αντλησιοταμίευσης, η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με ασταθείς τιμές ρεύματος, αυξανόμενες περικοπές πράσινης παραγωγής και παρατεταμένη εξάρτηση από το φυσικό αέριο και τον άνθρακα.
Στο επίκεντρο των αιτημάτων βρίσκονται τέσσερις κρίσιμες παρεμβάσεις πολιτικής: ξεχωριστό νομοθετικό πλαίσιο για την αποθήκευση μεγάλης διάρκειας, ώστε να μην «μπαίνει στο ίδιο καλάθι» με τις μπαταρίες βραχυχρόνιας λειτουργίας· κατάργηση της διπλής χρέωσης δικτύου, που σήμερα επιβαρύνει τα έργα αποθήκευσης σαν να είναι και καταναλωτές και παραγωγοί· αμοιβή για την παροχή κρίσιμων υπηρεσιών συστήματος και ασφάλειας εφοδιασμού (από την αδρανειακή στήριξη έως τη δυνατότητα black start)· και επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, με fast-track διαδικασίες που θα μειώσουν τις σημερινές καθυστερήσεις ετών.
Οι υπογράφοντες εντοπίζουν ότι οι ανάγκες ευελιξίας στα ευρωπαϊκά συστήματα θα αυξηθούν επτά φορές έως το 2050, ξεπερνώντας τις 2.000 TWh ετησίως, έναντι 310 TWh σήμερα. Ήδη το 2023, οι περικοπές σε αιολικά και φωτοβολταϊκά ξεπέρασαν τις 12 TWh, κόστισαν στους καταναλωτές 4,3 δισ. ευρώ, ποσό που, σύμφωνα με το Paris Pledge, μπορεί να είναι δέκα φορές μεγαλύτερο έως το 2030. Ταυτόχρονα, τα περιστατικά αρνητικών τιμών στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 50% το 2024, ενώ οι μέσες τιμές ηλεκτρισμού παραμένουν διπλάσιες από τα προ κρίσης επίπεδα.
Απέναντι σε αυτή την εικόνα, η αγορά ζητά ξεκάθαρα σήματα και εργαλεία χρηματοδότησης. Σύμφωνα με τα σενάρια της Κομισιόν, η Ευρώπη χρειάζεται να διπλασιάσει την αντλησιοταμιευτική της ικανότητα μέσα στα επόμενα 25 χρόνια, από τα σημερινά 43-48 GW σε τουλάχιστον 75 GW ως το 2040 και άλλα 13 GW ως το 2050. Ήδη υπάρχει pipeline 78 έργων με ισχύ σχεδόν 35 GW και αποθηκευτική δυνατότητα άνω των 700 GWh – ενέργεια που αντιστοιχεί σε περισσότερες από δέκα ώρες κατανάλωσης Ιταλίας και Ισπανίας μαζί. Όμως, από αυτά, μόλις 2,8 GW βρίσκονται υπό κατασκευή και άλλα 3,9 GW έχουν εγκριθεί αλλά δεν έχουν ξεκινήσει, με το μεγαλύτερο μέρος (19,4 GW) να παραμένει κολλημένο στη φάση έγκρισης.
Οι υπογράφοντες του Paris Pledge ζητούν ξεκάθαρες πολιτικές απαντήσεις: «Να θεσπιστεί μια ειδική πρωτοβουλία της ΕΕ για την ενίσχυση της αποθήκευσης, να αντιμετωπίζεται χωριστά η μακράς διάρκειας από τη βραχείας διάρκειας αποθήκευση, να καταργηθεί η διπλή χρέωση δικτύου για τις τεχνολογίες αποθήκευσης, να επιταχυνθούν οι αδειοδοτήσεις και να διασφαλιστεί η αμοιβή για τις κρίσιμες υπηρεσίες συστήματος που παρέχει η αντλησιοταμίευση, από τη σταθεροποίηση συχνότητας μέχρι τη δυνατότητα black start». Όπως υπογραμμίζεται, με ισχυρή πολιτική βούληση, «η Ευρώπη έχει τη φυσική δυναμική και την τεχνική τεχνογνωσία να διπλασιάσει τον στόλο της αντλησιοταμίευσης μέσα στα επόμενα 25 χρόνια».
Η Eurelectric έχει εδώ και καιρό προειδοποιήσει ότι χωρίς ισχυρές πολιτικές παρεμβάσεις, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να αξιοποιήσει το pipeline έργων αντλησιοταμίευσης, που ξεπερνά τα 32 GW μόνο εντός ΕΕ, αφήνοντας τεράστιες ποσότητες πράσινης ενέργειας ανεκμετάλλευτες. Μέσα από το Paris Pledge, η ένωση επιχειρεί να πιέσει την Κομισιόν και τα κράτη-μέλη να δώσουν σαφή κίνητρα, αλλά και να αναγνωρίσουν θεσμικά την αποθήκευση μεγάλης διάρκειας ως τον ακρογωνιαίο λίθο του νέου ενεργειακού μοντέλου.
Σε αυτό το περιβάλλον, η ΔΕΗ δεν περιορίζεται στο να στηρίζει θεσμικά το Paris Pledge, αλλά αναπτύσσει η ίδια φιλόδοξα έργα αντλησιοταμίευσης στην Ελλάδα. Ο Αλέξης Παΐζης αναφέρθηκε στην αξιοποίηση brownfield sites, όπως τα πρώην λιγνιτωρυχεία, τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε ταμιευτήρες, συνδυάζοντας τη δίκαιη μετάβαση με την ενεργειακή ασφάλεια. Ήδη, ο Όμιλος προχωρά τον σχεδιασμό μεγάλων έργων μέσω της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, που θα προσθέσουν κρίσιμη αποθηκευτική ισχύ στο ελληνικό σύστημα.
Ο Όμιλος ΔΕΗ επενδύει δυναμικά στην τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης, επιταχύνοντας τη μετατροπή των παλαιών λιγνιτωρυχείων σε «μπαταρίες νερού» μεγάλης κλίμακας, που θα αποτελέσουν κεντρικό πυλώνα της νέας εποχής για το ενεργειακό σύστημα της χώρας. Όπως είχε αποκαλύψει ρεπορτάζ του energygame.gr, στις αρχές του 2027 αναμένεται να ξεκινήσει η φάση κατασκευής του έργου αντλησιοταμίευσης στην Καρδιά, με την εκκίνηση των τεχνικών εργασιών. Μέσα στη χρονιά θα έχει οριστικοποιηθεί η τεχνολογική επιλογή, ενώ θα ακολουθήσει περίοδος ενός έτους optimization, ώστε το έργο να ξεκινήσει στις αρχές του 2027», τονίζει πρόσωπο με γνώση του σχεδιασμού.
Η μονάδα θα αναπτυχθεί πίσω από τον παλιό σταθμό της Καρδιάς, στο σημείο όπου βρίσκονταν οι πύργοι ψύξης. Κεντρικός στόχος είναι να τρέξουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι αδειοδοτικές διαδικασίες και να ξεπεραστούν τα υφιστάμενα κωλύματα. Η συνολική μικτή χωρητικότητα των δύο ταμιευτήρων ανέρχεται σε 12,6 εκατ. κυβικά μέτρα, κατατάσσοντας το έργο στην υψηλότερη υποκατηγορία Α1 της 10ης Ομάδας ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας. Ο Άνω Ταμιευτήρας διαθέτει ωφέλιμη χωρητικότητα 4,7 εκατ. m³ και βρίσκεται σε υψόμετρο έως +645,00 μ., ενώ ο Κάτω Ταμιευτήρας έχει μικτή χωρητικότητα 7,9 εκατ. m³, σε στάθμες μεταξύ +536,00 και +542,50 μ. Η μέγιστη ισχύς παραγωγής φτάνει τα 148 MW, με συνεχή λειτουργία στις 130 MW για οκτώ ώρες.
Η αξιοποίηση της υψομετρικής διαφοράς μεταξύ των πρώην λιγνιτωρυχείων και των τεχνητών λιμνών που διαμορφώθηκαν μετά την ολοκλήρωση της εξορυκτικής δραστηριότητας – η βάση δηλαδή για την εγκατάσταση σύγχρονων αντλησιοταμιευτικών μονάδων – είναι μια διαδικασία εξαιρετικά πολύπλοκη και απαιτητική. Η σωστή χωροθέτηση των ταμιευτήρων, η τεκμηρίωση της ποιότητας των υδάτων ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των αντλητικών συστημάτων, αλλά και η αντιμετώπιση γεωμορφολογικών προκλήσεων στα εξαντλημένα πεδία, απαίτησαν πολυετή τεχνική και περιβαλλοντική προετοιμασία.
Η υλοποίηση του έργου στην Καρδιά αποτελεί την αιχμή ενός ευρύτερου σχεδίου της ΔΕΗ για την ανάπτυξη υποδομών αντλησιοταμίευσης σε όλη τη χώρα. Ήδη, η εταιρεία βρίσκεται σε φάση ωρίμανσης τριών ακόμη έργων, με στόχο να ολοκληρώσει την ανάπτυξή τους έως το τέλος του 2025. Πρόκειται για μονάδες στις περιοχές Μεγαλόπολης, Σφηκιάς και Νοτίου Πεδίου, για τις οποίες έχουν εκδοθεί σχετικές άδειες παραγωγής από τη ΡΑΑΕΥ.
Το έργο στο πρώην λιγνιτωρυχείο Μεγαλόπολης, στην Π.Ε. Αρκαδίας, αφορά σύστημα αντλησιοταμίευσης μέγιστης ισχύος έγχυσης 183 MW και απορρόφησης 181 MW. Η ΔΕΗ έχει ήδη εξασφαλίσει άδεια παραγωγής από τη ΡΑΑΕΥ (Απόφαση 1234/2023, ΑΔ-05319) και βρίσκεται σε διαδικασία ωρίμανσης για την εκπόνηση μελέτης βιωσιμότητας και τη σύνταξη τευχών διαγωνισμού.
Αντίστοιχα, στην περιοχή της Σφηκιάς του Δήμου Βέροιας, προωθείται το μεγαλύτερο έργο του υφιστάμενου χαρτοφυλακίου. Πρόκειται για μονάδα αντλησιοταμίευσης με μέγιστη ισχύ έγχυσης 475 MW και απορρόφησης 448 MW, που έχει λάβει άδεια παραγωγής από τη ΡΑΑΕΥ (Απόφαση 1236/2023, ΑΔ-05321). Η ανάπτυξή του εξελίσσεται με διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση των μελετών, με στόχο την ωρίμανση έως το 2025.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το έργο στο Ορυχείο Νοτίου Πεδίου του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο υποκαθιστά – για τεχνοοικονομικούς λόγους – το αρχικά σχεδιασμένο έργο στη Μαυροπηγή. Το νέο σχέδιο προβλέπει μονάδα με ισχύ έγχυσης 238 MW και απορρόφησης 231 MW. Έχει ήδη αδειοδοτηθεί από τη ΡΑΑΕΥ (Απόφαση 1237/2023, ΑΔ-05322), ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η προετοιμασία του διαγωνισμού για την επιλογή μελετητή που θα αναλάβει τη μελέτη βιωσιμότητας και την τεκμηρίωση του έργου.
Η τεχνική και θεσμική ωρίμανση των έργων εντάσσεται σε ένα συνεκτικό και στοχευμένο πλάνο, με χρονικό ορίζοντα το τέλος του 2025 για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης. Οι νέες μονάδες σχεδιάζονται ώστε να αξιοποιούν πλήρως τη γεωμορφολογία πρώην λιγνιτωρυχείων και υφιστάμενων υδροηλεκτρικών υποδομών, προσφέροντας αποθήκευση μεγάλης διάρκειας και ευελιξία συμμετοχής στις αγορές ενέργειας.
Παράλληλα, η ΔΕΗ εξετάζει την προσθήκη τεχνολογιών άντλησης και αποθήκευσης στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς Πουρναρίου και Καστρακίου, διευρύνοντας το φάσμα των υβριδικών λύσεων που θα συνδυάζουν παραγωγή και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Το σχέδιο της ΔΕΗ για την αντλησιοταμίευση δεν στοχεύει μόνο στην ενίσχυση της ευστάθειας του συστήματος. Συνδέεται άρρηκτα με τον αναπτυξιακό επαναπροσδιορισμό περιοχών που επλήγησαν από την απολιγνιτοποίηση, μετατρέποντας ανενεργά ορυχεία σε κόμβους ενεργειακής καινοτομίας. Με έργα συνολικής ισχύος άνω του 1 GW σε διάφορα στάδια ωρίμανσης, ο Όμιλος επανατοποθετείται στον ενεργειακό χάρτη όχι μόνο ως παραγωγός, αλλά και ως πάροχος κρίσιμων υποδομών αποθήκευσης, που θα επιτρέψουν την ομαλή διείσδυση των ΑΠΕ και θα διασφαλίσουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
Διαβάστε ακόμη
