Στο σταυροδρόμι μιας βαθιάς ενεργειακής μετάβασης, όπου η κυριαρχία των ΑΠΕ συναντά τις δομικές αδυναμίες του συστήματος και τις ρυθμιστικές προκλήσεις της επόμενης ημέρας, οι Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦΟΣΕ) αναδεικνύονται σε καταλύτες μιας νέας αγοράς: ευέλικτης, αποκεντρωμένης και απόλυτα ψηφιακής. Αυτήν ακριβώς την εικόνα μεταφέρουν, με απολύτως τεχνική ακρίβεια και ρεαλιστική προοπτική, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Optimus Energy, Στέλλα Ζαχαρία, και ο Πρόεδρος της εταιρείας, Κώστας Μπασλής, μιλώντας στο νέο επεισόδιο του podcast «Στην Πρίζα» του ΑΔΜΗΕ.
Η Optimus Energy είναι η πρώτη εταιρεία που αδειοδοτήθηκε ως ΦΟΣΕ στην Ελλάδα, θυγατρική της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και του ΗΡΩΝΑ, του ενεργειακού βραχίονα του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Με περισσότερα από 4,2 GW εγκατεστημένης ισχύος στο χαρτοφυλάκιό της, η εταιρεία ξεκίνησε το 2017 με στόχο να διευκολύνει τη συμμετοχή των έργων ΑΠΕ στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και σήμερα έχει εξελιχθεί σε μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα εκπροσώπησης, ανάλυσης και εμπορικής διαχείρισης ενέργειας. Οι Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης, εξηγεί η Στέλλα Ζαχαρία, δημιουργούν χαρτοφυλάκια σταθμών ΑΠΕ, προβλέπουν την παραγωγή τους μέσω προηγμένων μετεωρολογικών μοντέλων και αναλαμβάνουν την εκπροσώπησή τους στις αγορές: προημερήσια, ενδοημερήσια και εξισορρόπησης. Παράλληλα, φέρουν την πλήρη ευθύνη των αποκλίσεων μεταξύ προβλεπόμενης και πραγματικής παραγωγής, διαχειριζόμενοι το σχετικό ρίσκο σε επίπεδο real-time, μέσω ειδικού τμήματος trading και επενδύσεων σε λογισμικά και εργαλεία ακριβείας.
Η λειτουργία ενός ΦΟΣΕ δεν περιορίζεται στην απλή εκπροσώπηση. Αντιθέτως, αποτελεί έναν πραγματικό «εγκέφαλο» συμμετοχής στην αγορά, που απαιτεί καθημερινές προσαρμογές, ανάλυση δεδομένων, συστήματα αυτοματισμού και τεχνολογίες πρόβλεψης. Όπως τονίζει η Ζαχαρία, η μετάβαση στη νέα εποχή ξεκίνησε το 2019, όταν τέθηκε σε εφαρμογή το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο που απαιτεί από τα νέα έργα ΑΠΕ να συμμετέχουν ενεργά στις αγορές, χωρίς σταθερές ταρίφες και χωρίς προστατευμένες ενισχύσεις. Οι ΦΟΣΕ αναλαμβάνουν να διαμορφώσουν την προσφορά τους ανά ώρα, να την τροποποιήσουν ανάλογα με την πρόγνωση και να παρακολουθούν συνεχώς την απόκλιση του κάθε σταθμού. Η ευθύνη τους φτάνει πλέον στα όρια ενός fully-fledged trading house.
Μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο, η έννοια της ισορροπίας παραγωγής–ζήτησης αποκτά κρίσιμη σημασία, ειδικά σε περιόδους με έντονη ηλιακή παραγωγή και χαμηλή κατανάλωση, όπως την άνοιξη και το φθινόπωρο. Ο Κώστας Μπασλής εξηγεί πως η ελληνική αγορά βρίσκεται πλέον σε φάση κορεσμού ορισμένων περιόδων της ημέρας, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται αρνητικές τιμές στην αγορά εξισορρόπησης. Οι αρνητικές τιμές σημαίνουν ότι ο παραγωγός πληρώνει για να παραγάγει και ο καταναλωτής αποζημιώνεται για να καταναλώσει. Η είσοδος αυτού του μηχανισμού στην ελληνική αγορά σηματοδοτεί, σύμφωνα με τον ίδιο, το τέλος της λογικής «fit and forget», όπου ένας σταθμός ΑΠΕ μπορούσε απλώς να παράγει ανεξάρτητα από τις συνθήκες της αγοράς. Πλέον, είτε πρόκειται για μικρό φωτοβολταϊκό είτε για μεγάλο αιολικό πάρκο, απαιτείται άμεση ανταπόκριση στα σήματα της αγοράς, τεχνική δυνατότητα αποσύνδεσης και πλήρης διασύνδεση με το σύστημα του ΦΟΣΕ.
Η ΡΑΑΕΥ έχει επιβάλει προσωρινά κατώφλι στις αρνητικές τιμές στα -50 ευρώ ανά MWh για την αγορά εξισορρόπησης, ώστε να αποτραπούν ακραίες αποκλίσεις κατά την πρώτη φάση εφαρμογής. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Μπασλής, αυτή η νέα συνθήκη αυξάνει το κόστος για τους ΦΟΣΕ, αφού δεν υπάρχει ακόμη επαρκής διείσδυση ευφυών μετρητών, ούτε τεχνικές υποδομές που να επιτρέπουν την ενεργοποίηση της πλευράς της κατανάλωσης. Παράλληλα, τα πάρκα ΑΠΕ που δεν έχουν διασυνδεθεί επαρκώς με τα συστήματα των ΦΟΣΕ ή του ΔΕΔΔΗΕ κινδυνεύουν να μένουν εκτός αγοράς ή να επιβαρύνονται με υπερβολικές χρεώσεις εξισορρόπησης.
Η απάντηση σε αυτή τη νέα πραγματικότητα είναι η αποθήκευση. Η Optimus Energy έχει ήδη εξασφαλίσει συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την Inspire, έναν από τους κορυφαίους παρόχους λογισμικών βελτιστοποίησης σταθμών αποθήκευσης στην Ευρώπη. Το αρχικό χαρτοφυλάκιο, που περιλαμβάνει 270 MW, θα διαχειρίζεται real-time δεδομένα, σήματα αγοράς και προγνώσεις, ενώ η εταιρεία αναπτύσσει τρία μοντέλα συνεργασίας: απόλυτα εμπορικά (profit sharing), υβριδικά (μερική αποζημίωση) και συμβατικά (σταθερά έσοδα). Όπως εξηγούν οι επικεφαλής της εταιρείας, οι μπαταρίες δεν είναι μονοδιάστατοι πόροι: μπορούν να λειτουργήσουν στην προημερήσια αγορά, να κάνουν arbitrage τιμών στην ενδοημερήσια και να προσφέρουν κρίσιμες υπηρεσίες εξισορρόπησης, ακόμα και σε επίπεδο millisecond. Αυτό, βέβαια, απαιτεί ρυθμιστική ευελιξία, ολοκλήρωση των τεχνικών πρωτοκόλλων από τον ΑΔΜΗΕ και πλήρη αυτοματοποίηση των εντολών ανταλλαγής δεδομένων.
Η ελληνική αγορά, παρά τις καθυστερήσεις, εμφανίζει πλέον σημαντική δυναμική και θεωρείται ελκυστική και από διεθνείς παίκτες. Η εμπιστοσύνη της Inspire στο εγχείρημα της Optimus αποδεικνύει ότι οι ξένοι παίκτες βλέπουν μακροπρόθεσμη ευκαιρία, ειδικά μετά τις επενδύσεις που ήδη δρομολογούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης για σταθμούς αποθήκευσης. Σύμφωνα με τη Ζαχαρία, η πλήρης λειτουργία των πρώτων μεγάλων μπαταριών αναμένεται εντός του 2026, ενώ ο τεχνικός στόχος για τη λειτουργική ενσωμάτωσή τους είναι να έχει ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2025.
Παράλληλα, η Optimus Energy πρωτοστατεί και στο πεδίο των διμερών συμβολαίων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (PPA), προσφέροντας υπηρεσίες τόσο σε βραχυπρόθεσμα όσο και σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Η εταιρεία έχει αναπτύξει εργαλεία που επιτρέπουν τον καθορισμό κόστους εκπροσώπησης για δεκαετή horizon, στοιχείο κρίσιμο για την τραπεζική χρηματοδότηση νέων έργων. Στόχος είναι να υποστηριχθούν επενδυτικά σχήματα που επιθυμούν να βγουν εκτός σχήματος ΔΑΠΕΕΠ και να αναζητήσουν καλύτερες τιμές μέσα από τη συμμετοχή στην ελεύθερη αγορά. Όπως αναφέρει ο Μπασλής, το ενδιαφέρον για PPA αυξάνεται συνεχώς – όχι μόνο από μεγάλες βιομηχανίες, αλλά και από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που βλέπουν στο φθηνότερο «πράσινο ρεύμα» ένα εργαλείο στρατηγικού κόστους.
Κοιτώντας προς το 2030, η εικόνα που περιγράφουν οι Ζαχαρία και Μπασλής είναι αυτή ενός πλήρως ψηφιοποιημένου, ευφυούς και αποκεντρωμένου ενεργειακού συστήματος, όπου παραγωγοί, καταναλωτές, σταθμοί αποθήκευσης και ΦΟΣΕ θα συνυπάρχουν σε ένα ζωντανό δίκτυο ανταλλαγής ενέργειας και δεδομένων. Η Optimus Energy επενδύει σε λογισμικά, αλγορίθμους και ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης, ώστε να είναι σε θέση να εκπροσωπεί χιλιάδες παραγωγούς και να ανταποκρίνεται σε κάθε σήμα της αγοράς με ταχύτητα και ακρίβεια. Από τα PPA και την απόκριση ζήτησης έως την αποθήκευση και την εξισορρόπηση, οι ΦΟΣΕ μετατρέπονται στον στρατηγικό πυλώνα μιας νέας εποχής για την ενέργεια.
Η πρόκληση, όπως υπογραμμίζουν, δεν είναι μόνο τεχνική, αλλά και ρυθμιστική, θεσμική και πολιτική. Αφορά τη δομή του συστήματος, τις επενδύσεις, την κουλτούρα της αγοράς και, τελικά, τον ίδιο τον καταναλωτή. Γι’ αυτό και το μήνυμά τους είναι καθαρό: «Χτίζουμε σήμερα το οικοσύστημα που θα μπορεί να στηρίξει την ελληνική ενεργειακή μετάβαση με αξιοπιστία, ταχύτητα και χαμηλό κόστος – προς όφελος όλων».
Διαβάστε ακόμη
