Σαράντα χρόνια μετά την τελευταία υπεράκτια γεώτρηση στα ελληνικά νερά, η χώρα ετοιμάζεται να επιστρέψει στον ενεργειακό της βυθό με τη σφραγίδα της ExxonMobil. Η είσοδος του αμερικανικού κολοσσού στο Block 2 του Ιονίου, βορειοδυτικά της Κέρκυρας, δεν αποτελεί απλώς μια νέα επενδυτική πρωτοβουλία, σηματοδοτεί «μία ιστορική στιγμή για το μέλλον του τόπου» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου.
Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να ανέβει ένα ακόμη σκαλί και, από διαμετακομιστικός κόμβος, να εξελιχθεί σε εν δυνάμει παραγωγό χώρα φυσικού αερίου και έχει στη φαρέτρα της ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, τεχνικό σχεδιασμό και διεθνείς εταίρους. Το Block 2 θεωρείται το πλέον ώριμο «οικόπεδο» της χώρας για γεώτρηση και κρύβει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, δυνητικό κοίτασμα έως 200 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Η συγκυρία αποδεικνύεται ιδιαιτέρως ευνοϊκή, καθώς το φυσικό αέριο έχει αναδειχθεί σε κεντρικό πυλώνα της γεωπολιτικής και ενεργειακής στρατηγικής των κρατών, καθορίζοντας πλέον όχι μόνο τις αγορές, αλλά και τις διεθνείς ισορροπίες ισχύος.
Η ExxonMobil, η Energean και η HelleniQ Energy δεν υπέγραψαν απλώς μια νέα συμφωνία για την προώθηση των ερευνών υδρογονανθράκων στο Block 2· αναλαμβάνουν ένα στοίχημα: να μετατρέψουν –υπό το νέο κοινοπρακτικό σχήμα– ένα όραμα δεκαετιών σε χειροπιαστή πραγματικότητα. Μια γεώτρηση που, εφόσον επιβεβαιώσει τις προσδοκίες, θα αποτελέσει ορόσημο για την ενεργειακή αναβάθμιση της Ελλάδας και θα αναδείξει τη χώρα σε πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Οι Αμερικανοί δεν ήρθαν μόνο για τη γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας – ήρθαν γιατί είδαν μια χώρα που κινητοποιήθηκε, που σχεδιάζει και προχωρά», ανέφερε ο υπουργός. Πρόκειται για μία επένδυση ύψους 5 έως 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, την οποία σχεδιάζει να υλοποιήσει η κοινοπραξία, εφόσον οι έρευνες στο Block 2 οδηγήσουν στον εντοπισμό εμπορικά αξιοποιήσιμου κοιτάσματος φυσικού αερίου.
Την πληροφορία αποκάλυψε χθες ο Τζον Άρντιλ, Αντιπρόεδρος Παγκόσμιας Έρευνας της ExxonMobil, μιλώντας στο περιθώριο της 6ης Συνόδου της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC) που πραγματοποιείται στο Ζάππειο. Όπως τόνισε, το μέγεθος της πιθανής επένδυσης αντικατοπτρίζει τη βαρύτητα του έργου και τη δέσμευση της ExxonMobil να φέρει στην Ελλάδα τεχνολογία αιχμής και κεφάλαια μεγάλης κλίμακας, προκειμένου να μετατρέψει ένα γεωλογικό δυναμικό που μέχρι σήμερα παρέμενε ανεκμετάλλευτο σε πραγματική πηγή ενέργειας και ανάπτυξης.
Ο οδικός χάρτης των ερευνών – Το χρονοδιάγραμμα και τα επόμενα βήματα
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, -η οποία προβλέπει την απόκτηση του 60% της παραχώρησης από την ExxonMobil (ExxonMobil 60%, Energean Hellas 30%, HelleniQ Upstream Δυτική Κέρκυρα 10 %), το βλέμμα στρέφεται πλέον στο επόμενο κρίσιμο στάδιο: την ολοκλήρωση της επανεπεξεργασίας των τρισδιάστατων σεισμικών δεδομένων που έχουν συλλεγεί από το 2022. Η ExxonMobil, αξιοποιώντας τα πιο προηγμένα εργαλεία γεωφυσικής απεικόνισης, έχει ξεκινήσει ήδη μια νέα φάση ανάλυσης των δεδομένων, με στόχο να εντοπίσει με απόλυτη ακρίβεια τις περιοχές υψηλού γεωλογικού ενδιαφέροντος μέσα στο Block 2. Η διαδικασία αυτή, που θα διαρκέσει ως τα τέλη του 2025, θα καθορίσει το σημείο όπου θα τοποθετηθεί το πρώτο γεωτρύπανο.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, το 2026 θα είναι το έτος της αδειοδοτικής προετοιμασίας: θα ολοκληρωθούν οι περιβαλλοντικές μελέτες, οι τεχνικές εγκρίσεις και οι συμβατικές τροποποιήσεις που απαιτούνται, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τη γεώτρηση. Η ExxonMobil έχει ήδη δεσμευθεί να φέρει στην Ελλάδα πλωτή γεωτρητική μονάδα έκτης γενιάς, εξοπλισμένη με συστήματα προηγμένης ανάλυσης δεδομένων και real-time monitoring, που θα επιτρέψουν την ακριβή αξιολόγηση του υπεδάφους σε πραγματικό χρόνο.
Κλειδί το 2027
Η ερευνητική γεώτρηση «Ασωπός-1» αναμένεται να ξεκινήσει το 2027, σε βάθος περίπου 4.000 μέτρων κάτω από τον πυθμένα και σε θαλάσσια περιοχή με βάθη έως 1.500 μέτρα. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, θα ακολουθήσει μια δεύτερη φάση αξιολόγησης με πρόσθετες γεωτρήσεις, προκειμένου να επιβεβαιωθεί το μέγεθος και η εμπορική βιωσιμότητα του κοιτάσματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προγραμματισμός του έργου δεν είναι τυχαίος, αλλά εντάσσεται σε έναν ευρύτερο επιχειρησιακό σχεδιασμό. Σύμφωνα με πληροφορίες, την ίδια χρονική περίοδο η Energean έχει συνάψει συμφωνία με την ιταλική Saipem για την υλοποίηση ερευνητικού προγράμματος στο κοίτασμα Κατλάν του Ισραήλ, το οποίο προβλέπει δύο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις στους στόχους «Δίας» και «Αθηνά».
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει και ρήτρα προαίρεσης για δύο επιπλέον γεωτρήσεις, στοιχείο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην περίπτωση του Block 2 στο Ιόνιο. Μια τέτοια δυνατότητα θα επέτρεπε στην κοινοπραξία να επιταχύνει τις διαδικασίες και να προχωρήσει απρόσκοπτα στην ερευνητική φάση, χωρίς τις καθυστερήσεις που θα συνεπαγόταν η σύναψη νέας συμφωνίας για τη δέσμευση γεωτρύπανου.
Σε περίπτωση ανακάλυψης κοιτάσματος, η διαδικασία θα περάσει στη φάση των επιβεβαιωτικών γεωτρήσεων (appraisal wells), προκειμένου να προσδιοριστούν με ακρίβεια η έκταση, το μέγεθος και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ταμιευτήρα. Μόνο τότε, όπως εξήγησε ο Τζον Άρντιλ, η κοινοπραξία θα προχωρήσει στη μεγάλη επένδυση ανάπτυξης. Ο σχεδιασμός δείχνει ότι η επένδυση θα απαιτήσει 5 έως 10 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή των υποθαλάσσιων εγκαταστάσεων εξόρυξης, των αγωγών μεταφοράς και της υποδομής επεξεργασίας φυσικού αερίου στην ξηρά, με την τελική επενδυτική απόφαση (FID) να λαμβάνεται το 2029.
Ο ίδιος εκτίμησε ότι, εφόσον η σειρά των γεωτρήσεων επιβεβαιώσει την ύπαρξη εμπορικά αξιοποιήσιμου κοιτάσματος, η παραγωγή φυσικού αερίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μετά το 2030, σε χρονικό ορίζοντα 2030–2035. Παράλληλα, διευκρίνισε πως «οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν μόνο εφόσον διασφαλιστούν οι σωστοί εμπορικοί και ρυθμιστικοί όροι, που θα εγγυώνται τη βιωσιμότητα της επένδυσης και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητά της».
Η εικόνα στην Κρήτη
Αναφερόμενος στα θαλάσσια οικόπεδα νοτιοδυτικά της Κρήτης, στις παραχωρήσεις των οποίων η ExxonMobil συμμετέχει από κοινού με τη HelleniQ Energy, ο Άρντιλ σημείωσε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η επεξεργασία των τρισδιάστατων σεισμικών δεδομένων που ολοκληρώθηκαν πέρυσι. Η διαδικασία αυτή, όπως είπε, αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026, ώστε με βάση τα αποτελέσματά της να ληφθεί οριστική απόφαση για το αν θα πραγματοποιηθεί ερευνητική γεώτρηση στο μπλοκ «Νοτιοδυτικά Κρήτης».
Η διπλή παρουσία της ExxonMobil –σε Ιόνιο και Κρήτη– αποτυπώνει τη στρατηγική πρόθεση του αμερικανικού κολοσσού να παγιώσει μακροπρόθεσμη ενεργειακή παρουσία στην Ελλάδα, συνδυάζοντας τις γεωλογικές δυνατότητες της χώρας με τη νέα πραγματικότητα της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Πρόκειται για μια επενδυτική διαδρομή δεκαετίας, με ρίσκο αλλά και δυνητικό όφελος, που μπορεί να επανατοποθετήσει την Ελλάδα στον ενεργειακό χάρτη της Μεσογείου, αυτή τη φορά όχι ως διαμετακομιστικό κόμβο, αλλά ως εν δυνάμει παραγωγό χώρα φυσικού αερίου.
«Θέλουμε αυτός ο ενθουσιασμός και αυτή η φιλοδοξία να έχει απτό αποτέλεσμα, να μην μείνει για μία ακόμα φορά ο σχεδιασμός στα χαρτιά. Μας χαροποιεί αυτή η κινητοποίηση», λένε πηγές της αγοράς.
Η πορεία αυτή θα συνοδεύεται από στενή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), ενώ ήδη εξετάζεται η διασύνδεση της πιθανής παραγωγής με τις υφιστάμενες υποδομές του ΔΕΣΦΑ και τις νέες εξαγωγικές οδούς LNG προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το βλέμμα στη 2η ημέρα της P-TEC
Η πρώτη ημέρα της Συνόδου Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC) επισφραγίστηκε από ένα εντυπωσιακό μωσαϊκό πολιτικών και επιχειρηματικών προσωπικοτήτων από ολόκληρο τον διατλαντικό χώρο. Η «αφρόκρεμα» της ελληνικής ενεργειακής αγοράς έδωσε δυναμικό «παρών» στο Ζάππειο, σε μια ημέρα που κορυφώθηκε με την ανακοίνωση της συμφωνίας για το Block 2 του Ιονίου.
Η δεύτερη ημέρα της Συνόδου προμηνύεται εξίσου υποσχόμενη, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στις κινήσεις της νέας εταιρείας ATLANTIC – SEE LNG TRADE Α.Ε., που ιδρύθηκε από την AKTOR (60%) και τη ΔΕΠΑ Εμπορίας (40%). Η σχετική συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί σήμερα στις 10 το πρωί.
Ο ρόλος της Ελλάδας ως στρατηγικού κόμβου εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη αναμένεται να επιβεβαιωθεί και σήμερα από τις εργασίες και τις επαφές της Συνόδου.
Στο πλαίσιο του ευρύτερου αμερικανικού σχεδιασμού, η συμφωνία για τη μεταφορά αμερικανικού LNG προς Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουκρανία μέσω της νέας εταιρείας αποτελεί κομβικό βήμα για την ενεργειακή διασύνδεση της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στο σχήμα αναμένεται να συμμετάσχει και η αμερικανική κρατική επενδυτική τράπεζα DFC (U.S. International Development Finance Corporation), ενισχύοντας περαιτέρω τον διατλαντικό χαρακτήρα του εγχειρήματος και το αποτύπωμα των ΗΠΑ στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, με τις ανακοινώσεις να αναμένονται εντός των επόμενων ωρών.
