Την πεποίθηση πως θα ξεδιαλύνει σύντομα το θολό τοπίο, που σκεπάζει την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, Great Sea Interconnector εξέφρασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο της καθιερωμένης συνέντευξης Τύπου της ΔΕΘ. «Σύντομα θα έχουμε καθαρή ορατότητα από την Κύπρο, η οποία πρέπει να ξεκαθαρίσει ότι πράγματι θέλει το έργο», ανέφερε. Η ελληνική κυβέρνηση άδραξε την ευκαιρία για να καταστήσει εκ νέου σαφές ότι υπάρχει απόλυτη πρόθεση το έργο να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί, στέλνοντας ταυτόχρονα σαφές μήνυμα προς την Κυπριακή Δημοκρατία να συνταχθεί στο πλευρό της. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, από την πλευρά του, επανέλαβε ότι η Λευκωσία είναι απόλυτα δεσμευμένη και θεωρεί το καλώδιο GSI γεωστρατηγικής σημασίας.

Ωστόσο, πίσω από τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, η πραγματικότητα στο πεδίο της υλοποίησης αποδεικνύεται εξίσωση για δυνατούς λύτες: η Nexans, ο κατασκευαστής του καλωδίου, η οποία παραμένει απλήρωτη από τον Ιούνιο εξετάζει σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε αναστολή (suspension) του συμβολαίου που έχει συνάψει με τον ΑΔΜΗΕ για την κατασκευή του καλωδίου. Η γαλλική εταιρεία μπορεί να προβεί στην εν λόγω ενέργεια, αφού κάτι τέτοιο προβλέπεται από τη στιγμή που δεν λαμβάνει σε μηνιαία βάση τις πληρωμές που της αναλογούν.

Μάλιστα, προ ολίγων ημερών η Nexans απέστειλε επιστολή προς τον ΑΔΜΗΕ ζητώντας ενημέρωση σχετικά με το «state of play» του έργου. Υπενθυμίζεται ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει παγώσει τις πληρωμές από τον Ιούνιο. Παρ’ όλα αυτά, η γαλλική εταιρεία εξακολουθεί να προχωρά στην παραγωγή του καλωδίου, έχοντας όμως ξεκινήσει να γράφει τα «χρωστούμενα» από τις αρχές Σεπτεμβρίου, καθώς η τελευταία δόση που κατέβαλε ο ΑΔΜΗΕ κάλυπτε το κόστος έως το τέλος Αυγούστου.

Η Nexans εξακολουθεί να τρέχει την παραγωγή του καλωδίου, εγκλωβισμένη ανάμεσα στο δυσβάσταχτο κόστος μιας ξαφνικής διακοπής της γραμμής στο εργοστάσιό της και στην επιλογή να κρατήσει για λίγες μέρες στάση αναμονής, προτού αποφασίσει τα επόμενα βήματα. Για τον λόγο σύμφωνα με πηγές ζήτησε επισήμως ενημέρωση από τον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος δηλώνει φαίνεται να είναι έτοιμος να μιλήσει με διαφάνεια για την υφέρπουσα κατάσταση, επιμένοντας ωστόσο στην απόφαση παύσης πληρωμών για ένα έργο που βρίσκεται σε καθεστώς ρυθμιστικής αβεβαιότητας και, υπό οικονομικούς όρους, θεωρείται πλέον μη βιώσιμο.

Αν μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες από την κήρυξη του «suspension» δεν σημειωθεί καμία πρόοδος, η Nexans αποκτά το δικαίωμα να καταγγείλει οριστικά τη σύμβαση, βάζοντας οριστικούς τίτλους τέλους στο έργο «Great Sea Interconnector» και σηματοδοτώντας ένα ενεργειακό ναυάγιο.

Το σχήμα των μηνιαίων πληρωμών με το οποίο προχωρά σήμερα η κατασκευή του καλωδίου λειτουργεί, μέσα στη δίνη των εξελίξεων, ως μια δικλείδα ασφαλείας. Χάρη σε αυτό, δεν επιβάλλονται βαριές ποινικές ρήτρες στον ΑΔΜΗΕ σε περίπτωση αναστολής, αποτρέποντας πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση για τους καταναλωτές. Αντιθέτως, σε ενδεχόμενη ακύρωση, το μόνο που θα βαρύνει τα δύο κράτη είναι τα ήδη εκταμιευθέντα κεφάλαια, ύψους περίπου 250 εκατ. ευρώ, τα οποία –σύμφωνα με τη διακρατική συμφωνία του Σεπτεμβρίου 2024– θα επιμεριστούν ισομερώς μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου.

H εκκρεμότητα με το έσοδο των 25 εκατ. ευρώ

Αν δεν λυθεί άμεσα η εκκρεμότητα με το έσοδο των 25 εκατ. ευρώ από την Κυπριακή Δημοκρατία, ο ΑΔΜΗΕ δεν προτίθεται να επανεκκινήσει τις πληρωμές προς τη Nexans – και η «άμμος» στην κλεψύδρα τελειώνει επικίνδυνα. Το ζητούμενο για τον Διαχειριστή είναι μια καθαρή και επίσημη δέσμευση από τη ΡΑΕΚ ότι στηρίζει το έργο, δηλαδή ότι θα εγκρίνει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ της ετήσιας κυπριακής συμμετοχής, όπως προβλέπεται από τα ήδη υπογεγραμμένα και με βάση τη συμφωνία επιμερισμού κόστους 63% για την Κύπρο και 37% για την Ελλάδα. Μόνο έτσι ο ΑΔΜΗΕ θα μπορέσει να ανακτήσει τα περίπου 13 εκατ. ευρώ που αναλογούν στους Κύπριους καταναλωτές για το 2025 και, μαζί με τα 7 εκατ. ευρώ που έχει εγκρίνει η ΡΑΑΕΥ, να καλύψει τις δόσεις προς τη Nexans, αποτρέποντας μια διακοπή στην κατασκευή του καλωδίου.

Οι επιφυλάξεις που διατύπωσε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κύπρου» ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός για τη βιωσιμότητα του έργου του GSI άνοιξαν εκ νέου τη συζήτηση γύρω από το τι πραγματικά θέλει η κυπριακή κυβέρνηση, πόσο βιώσιμο είναι το εγχείρημα και ποιος επιδιώκει την υλοποίησή του. «Δεν έχω δει την απόφαση της ΡΑΕΚ, αλλά μου φαίνεται παράλογο να πληρώσουν οι φορολογούμενοι 25 εκατ. για ένα έργο που είναι παγωμένο», είχε δηλώσει ο κ. Κεραυνός στις αρχές Αυγούστου, λίγο μετά την εγκριτική απόφαση της ΡΑΕΚ που ήρθε έπειτα από σειρά συνεχόμενων τηλεδιασκέψεων με τους εμπλεκόμενους φορείς υπό τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ. Μία ακόμη τηλεδιάσκεψη πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή, με τη ΡΑΕΚ να δηλώνει ότι αναμένει την έγκριση των 25 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Οικονομικών για να προχωρήσει στον επιμερισμό του κόστους για τους Κύπριους καταναλωτές. Η ρητορική αυτή εκτυλίσσεται με φόντο τα διαρκή σήματα υποστήριξης που στέλνουν οι Βρυξέλλες για το έργο.

Υπενθυμίζεται μάλιστα πως τα δύο κράτη Ελλάδα και Κύπρος, μόλις τον Απρίλιο του 2025, επιβεβαίωσαν την βιωσιμότητα του έργου, επικαιροποιώντας την στήριξή τους ως έργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCI) σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά συνήθη και πάγια πρακτική, η συνέχιση της στήριξης ενός έργου υπό το καθεστώς PCI, σημαίνει ταυτόχρονα και αποδοχή του CBCA (Cost-Benefit Analysis) και επομένως της βιωσιμότητας του έργου.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το έργο κατηγοριοποιείται ως «κοινού συμφέροντος» και σημασία έχει η ολοκλήρωση του. «Το έργο αυτό είναι επιλέξιμο για χρηματοδότηση από την ΕΕ πέρασε από έναν αρκετά διεξοδικό έλεγχο από την Επιτροπή, από τους φορείς υλοποίησης του έργου, επειδή πρέπει να αποδειχθεί η βιωσιμότητά του πριν την ανάληψη οποιασδήποτε δέσμευσης», τόνισε η εκπρόσωπος ενέργειας της Κομισιόν.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, δεν περνά απαρατήρητο το γεγονός ότι. σύμφωνα με πηγές. υποψήφιος επενδυτής επιβεβαίωσε μόλις πρόσφατα το ενδιαφέρον του να μπει στο project, παρά τις αναταράξεις των τελευταίων ημερών. Ωστόσο, η εικόνα αβεβαιότητας που έχει διαμορφωθεί στερεί από τον ΑΔΜΗΕ τη δυνατότητα να ανοίξει ουσιαστικές συζητήσεις μαζί του –πόσο μάλλον με τις τράπεζες– για τη χρηματοδότηση ενός έργου που παραμένει εγκλωβισμένο σε ρυθμιστικό κενό.

Η κυπριακή πλευρά στο καλάθι των επιφυλάξεων βάζει και την ανάγκη ολοκλήρωσης των βυθομετρήσεων από την ελληνική κυβέρνηση. Οι βυθομετρικές έρευνες έχουν καλύψει ήδη το 60% της όδευσης, με το υπόλοιπο 40% –από την Κάρπαθο έως τα 12 ναυτικά μίλια της Κύπρου– να παραμένει σε εκκρεμότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η Nexans, που παραμένει απλήρωτη εδώ και τρεις μήνες, δεν προτίθεται να φέρει πλοίο για να συνεχίσει τις εργασίες. Και αυτό ακόμη κι αν αρθούν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που διαρκώς σκιάζουν την περιοχή, με επίκεντρο την πρόθεση της Ελλάδας να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα απέναντι στις αναθεωρητικές βλέψεις της Τουρκίας.

Τέλος, όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και αρκετούς μήνες, χωρίς ωστόσο να έχει υπάρξει μέχρι στιγμής οποιαδήποτε κρούση προς τον ΑΔΜΗΕ που να υποδηλώνει εμπλοκή του. Ακόμη και οι αναφορές σε «ύποπτες συναλλαγές» ανάμεσα στον πρώην μέτοχο του έργου, Κτωρίδη, και τον Διαχειριστή περιορίζονται στα 48 εκατ. ευρώ που κατέβαλε ο ΑΔΜΗΕ για την εξαγορά του έργου και στα 55 εκατ. ευρώ της κοινοτικής επιχορήγησης που είχε ήδη εκταμιεύσει η Κομισιόν, με τον όρο ότι θα μεταφερθούν αυτομάτως στον νέο φορέα υλοποίησης κατά την ολοκλήρωση της εξαγοράς.

Διαβάστε ακόμη