Νέο μέτωπο έχει ανοίξει μεταξύ της κυβέρνησης και των δημάρχων με επίκεντρο την καύση απορριμμάτων, καθώς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) προωθεί ένα σχέδιο για τη δημιουργία του πρώτου ολοκληρωμένου δικτύου έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης (καύσης) Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο με ορίζοντα υλοποίησης το 2030, που εντάσσεται στον εθνικό σχεδιασμό για την κυκλική οικονομία και την αποτελεσματική διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ). Είχε ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη το 2019 χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προχωρήσει αν και θεωρείται μονόδρομος προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους περιορισμού των σκουπιδιών που διατίθενται σε χωματερές (ΧΥΤΥ).

Οι συζητήσεις γύρω από το σχέδιο που φέρνει στο τραπέζι το ΥΠΕΝ, εντείνονται, ενώ από τις αρχές Αυγούστου βρίσκεται σε διαβούλευση η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) – η οποία, κατόπιν αιτημάτων, παρατάθηκε έως τις 17 Οκτωβρίου. Κίνηση που, όπως σημειώνουν στελέχη της αυτοδιοίκησης στο energygame.gr, κρίθηκε αναγκαία ώστε η συζήτηση για ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα «να μην διεξάγεται εν μέσω θέρους από τις ξαπλώστρες». Να σημειωθεί πως μόλις χθες συνεδρίασε για το ζήτημα η Επιτροπή Διαχείρισης Απορριμμάτων και Ενέργειας της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και, σύμφωνα με ανθρώπους που παρακολούθησαν τις συζητήσεις, η ΚΕΔΕ δεν είναι δογματικά αντίθετη με το σχέδιο, ωστόσο εκφράζει ενστάσεις και επιφυλάξεις.

Στους κόλπους της αυτοδιοίκησης εκφράζονται έντονες επιφυλάξεις, οι οποίες εστιάζουν σε τρεις άξονες: στη χωροθέτηση των μονάδων και τις αντιδράσεις που αυτή προκαλεί σε τοπικό επίπεδο, στον οικονομικό καταμερισμό των επενδύσεων, και στη διασφάλιση ότι η ανακύκλωση και η ανάκτηση υλικών δεν θα υπονομευθούν από την επιλογή της καύσης.

Η έλλειψη συγκεκριμένων τοποθεσιών δημιουργεί αντιδράσεις σε τοπικό επίπεδο. Όπως τονίζουν πηγές στο energygame.gr, «μιλάνε για έξι μονάδες καύσης, δεν έχουν μιλήσει για χωροθέτηση. Ποια περιοχή της χώρας, ποιοι κάτοικοι, ποιοι δήμοι, ποιες περιπτώσεις θα δεχτούν αυτές τις μονάδες. Πρέπει να γίνει μία σοβαρή συζήτηση με την τοπική κοινωνία. Οι κοινωνίες αιφνιδιάζονται και ζητείται σαφήνεια, ώστε να μη βρεθούν προ τετελεσμένων. Κύκλοι του ΥΠΕΝ ωστόσο, σημείωσαν στο energygame.gr πως στο παρόν στάδιο δεν συζητείται η χωροθέτηση. «Βρισκόμαστε στη φάση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που εξετάζει το εθνικό πλαίσιο και όχι τις τοπικές θέσεις», σημειώνουν άνθρωποι με γνώση του θέματος. Όπως εξηγεί, «η χωροθέτηση θα έρθει μετά», αφού ολοκληρωθεί η ΣΜΠΕ και θεσπιστεί ο νόμος-πλαίσιο που θα διέπει το κομμάτι της ενεργειακής αξιοποίησης. «Έπειτα ακολουθούν πολλά ακόμα βήματα, δεν τελειώνουν οι μελέτες και κατασκευάζονται μονάδες», λένε κύκλοι της αγοράς.

Σύμφωνα με πληροφορίες αφού θεσπιστεί ο νόμος πλαίσιο και αφού επιλεγούν οι ανάδοχοι, οι τελευταίοι θα καταθέσουν προτάσεις για συγκεκριμένα οικόπεδα. Κάθε υποψήφιο έργο θα περάσει από νέα δημόσια διαβούλευση με πλήρη περιβαλλοντική μελέτη, όπου θα εξεταστεί κατά πόσο η τοπική κοινωνία μπορεί να το δεχθεί. «Δεν μπορεί κανείς να βάλει την μονάδα μέσα στην πόλη», λένε χαρακτηριστικά στελέχη του ΥΠΕΝ.

Εντείνεται επίσης η συζήτηση γύρω από τη διασφάλιση της ανακύκλωσης και τον αποτελεσματικό έλεγχο της λειτουργίας των νέων μονάδων. Στελέχη της αυτοδιοίκησης τονίζουν πως «η τεχνολογία της καύσης πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα παρακάμπτονται οι προσπάθειες ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης». Το βασικό τους άγχος είναι ότι η επιλογή της καύσης μπορεί να απορροφήσει ρεύματα που θα μπορούσαν να ανακτηθούν ως υλικά, υπονομεύοντας έτσι τους στόχους ανακύκλωσης. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι συμβάσεις με τους αναδόχους των μονάδων δεν θα περιλαμβάνουν όρους που θα επιτρέπουν μελλοντική επέκταση της δυναμικότητάς τους, λένε πηγές στο energygame.gr.

Επιπλέον, εκφράζεται έντονη δυσπιστία για τον τρόπο ελέγχου και εποπτείας των νέων μονάδων. «Ποιος θα κάνει τους ελέγχους αυτών των μονάδων μετά την αδειοδότησή τους, ότι έχουν τις συντηρήσεις και τις πρόνοιες που προβλέπει η νομοθεσία;» διερωτώνται στελέχη της αυτοδιοίκησης, επισημαίνοντας ότι οι υφιστάμενοι επιθεωρητές περιβάλλοντος «δεν μπορούν να θεωρηθούν πάντα οι πλέον αξιόπιστοι». Όπως υπογραμμίζουν, απαιτείται ένας ανεξάρτητος μηχανισμός, ώστε η κοινωνία να έχει τη βεβαιότητα ότι «δεν θα έχουν γίνει αβαρίες».

Κύκλοι του υπουργείου επισημαίνουν ότι οι μονάδες αυτές έχουν διαστασιολογηθεί αφού έχει υπολογιστεί ότι η Ελλάδα πιάνει τους στόχους ανακύκλωσης 60–65%» και είναι ad hoc: «θα επεξεργάζονται περίπου 1.200.000 τόνους και μέχρι εκεί μπορούν να φτάσουν», την ώρα που τα συνολικά απορρίμματα της χώρας ανέρχονται περί τα 5,5 εκατ. τόνους. Υπενθυμίζει ακόμη ότι κάθε έργο θα περάσει από πλήρη περιβαλλοντική αδειοδότηση, με Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και νέα διαβούλευση, όπου θα τεθούν όλα τα ζητήματα ελέγχου, ασφάλειας και τεχνολογίας. Το ΥΠΕΝ πάντως δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στην καύση απορριμμάτων υποστηρίζοντας ότι «είναι 100–0 το σκορ» υπέρ της ενεργειακής αξιοποίησης έναντι της ταφής.

Όπως εξηγούν άνθρωποι με γνώση του θέματος, η ταφή επιβαρύνει σοβαρά το περιβάλλον, δημιουργεί μακροχρόνιες υποχρεώσεις αποκατάστασης και γι’ αυτό πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Ήδη υπάρχουν ΜΕΑ (Μεσσηνία, Ήπειρος, Κρήτη, Αλεξανδρούπολη, Δυτική Μακεδονία κτλ), οι οποίες παράγουν ένα υπόλειμμα «της τάξης του 35%». Το σχέδιο προβλέπει ότι αυτό το υπόλειμμα θα «πελετοποιείται» (ξηραίνεται/τυποποιείται) σε SRF/RDF και θα κατευθύνεται στην ενεργειακή αξιοποίηση, ώστε να μειώνεται δραστικά το ποσοστό ταφής.

Στο οικονομικό σκέλος, η αυτοδιοίκηση αμφισβητεί ότι η «άλγεβρα» βγαίνει «μια ή άλλη», όπως υποστηρίζεται στη ΣΜΠΕ. Εκφράστηκε μάλιστα η ανησυχία ότι το τέλος ταφής ουσιαστικά μετατρέπεται σε τέλος καύσης, ύψους περίπου 85 ευρώ ανά τόνο, στο οποίο θα προστεθεί και το τέλος εισόδου στις Μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης για τη μετατροπή των απορριμμάτων σε δευτερογενές καύσιμο, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τους δήμους.

Διαβάστε ακόμη