Καθώς οι πιέσεις στην ρωσική οικονομία συσσωρεύονται, ο ενεργειακός τομέας —ο πυρήνας των κρατικών εσόδων— έχει αρχίσει πλέον να δέχεται τα πιο σοβαρά πλήγματα από τον πόλεμο. Ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα αφορά άμεσα τα καύσιμα και τις υποδομές υδρογονανθράκων. Έπειτα υπάρχει και η άμεση επίδραση της ουκρανικής στρατιωτικής δράσης. Τα ουκρανικά drones πλήττουν πλέον ρωσικά διυλιστήρια και λιμάνια από τη Μαύρη Θάλασσα έως τις ακτές της Βαλτικής με εντυπωσιακή ευκολία, διανύοντας μερικές φορές έως και 2.000 μίλια στο εσωτερικό της Ρωσίας για να πλήξουν στόχους στη Σιβηρία.

Όπως αναφέρει το Bloomberg σε ανάλυσή του, οι επιθέσεις αυτές έχουν επιδεινώσει μια ήδη σοβαρή κρίση στην εγχώρια αγορά καυσίμων, προκαλώντας άλμα στις τιμές από τα τέλη Αυγούστου. Παρότι οι τιμές της βενζίνης υποχώρησαν ελαφρώς τον Νοέμβριο, παραμένουν υψηλές, ενώ ελλείψεις εξακολουθούν να σημειώνονται σε αρκετές περιοχές της χώρας.

Παρά τις δυσκολίες, αρκετοί αναλυτές εξακολουθούν να προβλέπουν μέτρια οικονομική ανάπτυξη φέτος και του χρόνου. Ωστόσο, το Κέντρο Στρατηγικών Ερευνών της Μόσχας κατέληξε στις 18 Νοεμβρίου ότι «σχεδόν δεν υπάρχει πλέον καμία πιθανότητα να αποφευχθεί η ύφεση», καθώς η παραγωγή έχει μειωθεί σε περισσότερους από τους μισούς κλάδους της ρωσικής βιομηχανίας.

Η βιομηχανία της Ρωσίας περνάει κρίση

Η χαλυβουργία αντιμετωπίζει βαθιά κρίση, με τη συνολική κατανάλωση να έχει μειωθεί κατά 14% φέτος, σύμφωνα με τη Severstal PJSC, τον μεγαλύτερο παραγωγό χάλυβα της Ρωσίας. Η ζήτηση στον κατασκευαστικό κλάδο υποχώρησε 10%, ενώ στη βιομηχανία μηχανημάτων κατέρρευσε κατά 32%. Παράλληλα, η εξόρυξη άνθρακα βιώνει τη χειρότερη συγκυρία της τελευταίας δεκαετίας, με μεγάλες εταιρείες να περιορίζουν την παραγωγή τους.

Ο τραπεζικός τομέας δεν βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση. Το ποσοστό των προβληματικών εταιρικών δανείων αυξήθηκε στο 10,4% το δεύτερο τρίμηνο, φτάνοντας τα 9,1 τρισ. ρούβλια, ενώ στα δάνεια λιανικής το αντίστοιχο ποσοστό ανέβηκε στο 12%, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας. Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε στο 0,6% το τρίτο τρίμηνο, χαμηλότερα από τις προβλέψεις. Το δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε το 1,9% του ΑΕΠ τον Οκτώβριο, ενώ το υπουργείο Οικονομικών αναμένει ότι θα κλείσει τη χρονιά στο 2,6%.

Μέσα στο 2025 τα ρωσικά έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο έπεσαν 20%

Τα ζωτικής σημασίας έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μειώθηκαν πάνω από 20% την περίοδο Ιανουαρίου–Οκτωβρίου σε σχέση με πέρσι, αγγίζοντας τα 7,5 τρισ. ρούβλια. Οι χαμηλότερες διεθνείς τιμές, οι κυρώσεις και η ενίσχυση του ρουβλίου περιόρισαν σημαντικά τα έσοδα των παραγωγών ανά βαρέλι. Κι όλα αυτά πριν οι ΗΠΑ αποφασίσουν απροσδόκητα, τον Οκτώβριο, να επιβάλουν κυρώσεις στους δύο μεγαλύτερους ρωσικούς ενεργειακούς ομίλους, Rosneft PJSC και Lukoil PJSC.

Παρότι οι πιέσεις αυτές δύσκολα θα αποσπάσουν τον Πούτιν από τους πολεμικούς στόχους του, ο ίδιος προσπαθεί έντονα να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση της αμερικανικής οικονομικής πίεσης. Τον Οκτώβριο, την ώρα που ο πρόεδρος Τραμπ εξέταζε την αποστολή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk στο Κίεβο και εξέφραζε δημόσια τη δυσαρέσκειά του προς τον Ρώσο ηγέτη, ο Πούτιν επικοινώνησε μαζί του, αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να υπάρξει πρόοδος σε ειρηνευτικές συνομιλίες. Σύμφωνα με πηγές, μάλιστα, ενθαρρύνθηκε προς αυτή την κατεύθυνση από τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γούιτκοφ.

Χωρίς συμφωνία, οι ρωσικές εξαγωγές καυσίμων κατά το πρώτο μισό του Νοεμβρίου έπεσαν στο χαμηλότερο επίπεδο από την αρχή της εισβολής. Ταυτόχρονα, ακόμα και το εμπορικό άλμα της Ρωσίας με την Κίνα δείχνει να έχει σταματήσει. «Η ανοσία της ρωσικής οικονομίας έχει εξασθενίσει σημαντικά», τονίζει ο Όλεγκ Μπουκλεμιζέφ, επικεφαλής του Κέντρου Οικονομικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ. «Μπορεί να μην υπάρξει συστημική κρίση το 2026, αλλά η σταδιακή επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών θα συνεχιστεί».

Καθώς το έλλειμμα διευρύνεται, η κυβέρνηση αυξάνει τον δανεισμό μέσω ακριβών εγχώριων ομολόγων. Το υπουργείο Οικονομικών σχεδιάζει την πρώτη έκδοση κρατικού ομολόγου σε γουάν για την εγχώρια αγορά, με βιβλίο προσφορών που ανοίγει στις 2 Δεκεμβρίου. Ο ΦΠΑ αυξάνεται από το νέο έτος και θα αφορά ευρύτερη φορολογική βάση, πλήττοντας μικρότερες επιχειρήσεις και, τελικά, τους καταναλωτές — μέτρο που αναμένεται να αποφέρει 1,2 τρισ. ρούβλια. Έρχεται επίσης νέος φόρος τεχνολογίας για ηλεκτρονικά εξαρτήματα, καθώς και νέα αύξηση στον φόρο αγοράς αυτοκινήτων.

Κι όλα αυτά ενώ ο Πούτιν είχε υποσχεθεί στους Ρώσους ότι δεν θα υπάρξουν νέες αυξήσεις φόρων το 2023. Σύμφωνα με το ανεξάρτητο μέσο Meduza, το Κρεμλίνο έχει δώσει εντολή στα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ να μην συνδέουν το όνομα του Πούτιν με τα νέα φορολογικά μέτρα. «Αν οι ρωσικές αρχές θέλουν η οικονομία να συνεχίσει να λειτουργεί κανονικά, η ειδική στρατιωτική επιχείρηση πρέπει να αρχίσει να τερματίζεται», καταλήγει ο Μπουκλεμιζέφ. «Η συνειδητοποίηση αυτού του διλήμματος δεν έχει πλήρως έρθει, αλλά τα καμπανάκια προειδοποίησης χτυπούν ήδη».

Διαβάστε ακόμη