Για τρεις δεκαετίες, τα Ηνωμένα Έθνη διοργανώνουν κάθε χρόνο τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα, γνωστή ως COP (Conference of the Parties), όπου εκπρόσωποι από όλο τον κόσμο συζητούν τρόπους πρόληψης ή περιορισμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Bloomberg, η πρόοδος στις διαπραγματεύσεις εξαρτάται συχνά από πολλούς παράγοντες — και κυρίως από το ποια χώρα φιλοξενεί τη συνάντηση.

Η φετινή COP30, που ξεκινάει τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου και θα διεξαχθεί στη Βραζιλία, συμβολίζει τις ίδιες τις αντιφάσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης: πώς να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την οικονομική ανάπτυξη. Ο πρόεδρος Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα έχει δεσμευθεί να τερματίσει και να αναστρέψει την αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο, προτείνοντας τη δημιουργία Ταμείου 125 δισ. δολαρίων που θα επιβραβεύει τις χώρες για κάθε εκτάριο δάσους που προστατεύουν. Ωστόσο, τον Οκτώβριο η κρατική εταιρεία Petrobras έλαβε άδεια να πραγματοποιήσει έρευνες για πετρέλαιο κοντά στο στόμιο του Αμαζονίου, προκαλώντας κριτική από περιβαλλοντικές οργανώσεις.

«Από αυτόν τον πλούτο θα αντλήσουμε τους πόρους για την ενεργειακή μετάβαση που ονειρευόμαστε», δήλωσε ο Λούλα τον Ιούνιο. Οι επικριτές του ωστόσο υποστηρίζουν ότι η λογική αυτή είναι αντιφατική — καθώς οι εκπομπές από το βραζιλιάνικο πετρέλαιο θα τροφοδοτήσουν την ίδια την κλιματική κρίση που η χώρα υπόσχεται να αντιμετωπίσει.

Το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα — πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές και καύσωνες — καθιστούν πιο επείγουσα από ποτέ την ανάγκη μείωσης των εκπομπών και προστασίας των πιο ευάλωτων κρατών. Το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, με τη μέση θερμοκρασία να υπερβαίνει κατά 1,5°C τα προβιομηχανικά επίπεδα — το ανώτατο όριο που τέθηκε με τη Συμφωνία του Παρισιού (COP21) το 2015. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, ο πλανήτης κινείται προς αύξηση 2,8°C, επίπεδο που θα οδηγήσει σε μη αναστρέψιμα σημεία καμπής, όπως η κατάρρευση των κοραλλιογενών υφάλων και η αποσταθεροποίηση του Αμαζονίου.

Η νέα πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, που έχει ζητήσει εκ νέου την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Συμφωνία του Παρισιού και έχει αμφισβητήσει την επιστήμη του κλίματος, έχει προκαλέσει επιβράδυνση των διεθνών πρωτοβουλιών. Η συμμαχία τραπεζών για μηδενικές εκπομπές διαλύθηκε, ενώ αναμένεται μικρότερη συμμετοχή επιχειρηματικών ηγετών στη φετινή σύνοδο.

Ενεργειακή μετάβαση ή ενεργειακή προσθήκη;

Παρόλα αυτά, η ενεργειακή μετάβαση συνεχίζεται — αν και με πιο αργό ρυθμό από τον αναγκαίο. Από το 2014 έως το 2024 επενδύθηκαν άνω των 10 τρισ. δολαρίων σε καθαρές πηγές ενέργειας, εκ των οποίων 2 τρισ. μόνο το 2024. Η ζήτηση για ηλεκτρικά οχήματα, ανανεώσιμες πηγές και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας αυξάνεται ραγδαία, ενώ οι μετοχές καθαρής τεχνολογίας υπεραποδίδουν σε σχέση με τους περισσότερους δείκτες. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι η ανθρωπότητα δεν βιώνει πραγματική «ενεργειακή μετάβαση», αλλά «ενεργειακή προσθήκη»: οι ανανεώσιμες πηγές απλώς καλύπτουν τη νέα ζήτηση, χωρίς να υποκαθιστούν ουσιαστικά τα ορυκτά καύσιμα.

«Ώρα μηδέν» για την COP30

Στην COP30 στο Μπελέμ, σχεδόν 200 χώρες θα προσπαθήσουν να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στα σημερινά τους σχέδια για μείωση εκπομπών και στους στόχους για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας έως 1,5°C μέχρι το 2100. Στο τραπέζι βρίσκεται η πρόταση της Βραζιλίας για τη διοχέτευση 1,3 τρισ. δολαρίων ετησίως έως το 2035 σε δράσεις για το κλίμα, με αρχική δέσμευση 300 δισ. δολαρίων για το 2026.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και παραμένουν τυπικά μέλος της Συμφωνίας του Παρισιού, δεν θα στείλουν υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία στη φετινή σύνοδο. Οι διαπραγματεύσεις θα επικεντρωθούν σε χρηματοδότηση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, προστασία των δασών, και σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Η COP, που ξεκίνησε μετά τη Σύνοδο της Γης στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, έχει καταγράψει ιστορικές στιγμές — από το Πρωτόκολλο του Κιότο (1997) έως τη Συμφωνία του Παρισιού (2015). Κάθε διοργάνωση έχει καθοριστικό ρόλο: το 2021 στη Γλασκώβη συμφωνήθηκε η σταδιακή μείωση του άνθρακα, ενώ το 2023 στο Ντουμπάι καταγράφηκε για πρώτη φορά ρητή αναφορά στην απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα.

Η φετινή COP30 (10–21 Νοεμβρίου 2025) στη Βραζιλία καλείται να αποδείξει αν η διεθνής κοινότητα μπορεί πραγματικά να μετατρέψει τις υποσχέσεις της σε πράξεις — πριν το παράθυρο ευκαιρίας για την αποτροπή της κλιματικής καταστροφής κλείσει οριστικά.

Διαβάστε ακόμη