Τις αναθεωρημένες δέκα προτεραιότητες της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) και η Ύπατη Εκπρόσωπος για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και θέματα ασφαλείας, Κάγια Κάλας, με κοινή ανακοίνωση (Joint Communication) προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. «Με την παρούσα Κοινή Ανακοίνωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος διαμορφώνουν ένα όραμα για την παγκόσμια καθαρή και ανθεκτική μετάβαση, όπου οι λύσεις για το κλίμα, την ενέργεια και τη βιομηχανία πορεύονται χέρι-χέρι», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Στα συμπεράσματα τονίζεται πως «σε ολόκληρο τον κόσμο, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη μια καθαρή βιομηχανική επανάσταση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχει ενεργά σε αυτήν τη μεταμόρφωση και θα συνεχίσει να ωφελείται από αυτήν. Για να αξιοποιήσει πλήρως τα οφέλη της, η ΕΕ πρέπει να αποτελέσει τη βιομηχανική δύναμη που θα παράγει και θα παρέχει καθαρές τεχνολογίες και λύσεις προσαρμογής στις χώρες σε όλο τον κόσμο. Αυτό προϋποθέτει τη συνέχιση και ενίσχυση της στενής συνεργασίας με τους διεθνείς εταίρους. Η ΕΕ δηλώνει έτοιμη να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και τους πόρους της για να επιτύχει τη μετάβαση σε μια καθαρή και ανθεκτική παγκόσμια οικονομία».

Παράλληλα, σημειώνεται πως «οι οικονομικές εταιρικές σχέσεις δεν αποτελούν απλώς συμπλήρωμα της κλιματικής και ενεργειακής διπλωματίας – αποτελούν τον πυρήνα αυτής της προσπάθειας. Η καθαρή μετάβαση πρέπει να είναι δίκαιη, ανθεκτική στις επιπτώσεις, ελκυστική για επενδύσεις και παγκόσμιας εμβέλειας. Μέσω ανοιχτών αγορών, αξιόπιστων αλυσίδων εφοδιασμού και κοινής βιομηχανικής ανάπτυξης, η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τους εταίρους της για να οικοδομήσει ένα πιο ευημερούν, βιώσιμο και ανθεκτικό μέλλον για όλους. Η ενίσχυση των αξιόπιστων εταίρων στα δίκτυα και στις αλυσίδες εφοδιασμού της ΕΕ, καθώς και η χρήση των εργαλείων εμπορικής άμυνας της Ένωσης, είναι καθοριστικής σημασίας για τη θωράκιση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας».

Η στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ για την παγκόσμια ενεργειακή και κλιματική συνεργασία – 10 βασικές δράσεις και προτεραιότητες

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ για την παγκόσμια συνεργασία όσον αφορά την ενέργεια και το κλίμα, περιλαμβάνει δέκα βασικές δράσεις – προτεραιότητες. Πιο συγκεκριμένα, οι δράσεις αυτές είναι οι εξής:

  1. Διατήρηση της πολιτικής δυναμικής μέσω πολυμερών και διμερών φόρουμ και πρωτοβουλιών, με στόχο την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού σε συνεργασία με όλες τις χώρες και τους ενδιαφερόμενους φορείς: κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, επενδυτές και πολίτες. Ενίσχυση της παγκόσμιας εφαρμογής των δεσμεύσεων που απορρέουν από την Παγκόσμια Αποτίμηση (Global Stocktake), ιδίως όσον αφορά τον τριπλασιασμό της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τον διπλασιασμό της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030, καθώς και τη σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
  2. Υποστήριξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων καθαρής τεχνολογίας για την ενίσχυση των διεθνών τους ευκαιριών, μέσω της διοργάνωσης επιχειρηματικών φόρουμ, της σύστασης ενός Εξωτερικού Συμβουλίου Καθαρής Μετάβασης της ΕΕ (Clean Transition Business Council) και της πραγματοποίησης αποστολών υψηλού επιπέδου για την προώθηση του εμπορίου και των επενδύσεων, αξιοποιώντας υπάρχουσες δομές. Παράλληλα, ενίσχυση της εξειδίκευσης σε επιχειρηματική προώθηση σε επιλεγμένες Αντιπροσωπείες της ΕΕ.
  3. Διασύνδεση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων με επενδυτικά έργα στο εξωτερικό μέσω του Κόμβου Επενδύσεων Global Gateway. Ανάπτυξη χρηματοοικονομικών εργαλείων μείωσης κινδύνου, σε συνεργασία με τους εταίρους της Ομάδας Ευρώπη (Team Europe), συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), για την υποστήριξη των επενδύσεων ευρωπαϊκών εταιρειών καθαρής μετάβασης σε χώρες εταίρους.
  4. Αξιοποίηση του προγράμματος Global Europe, όπως προτείνεται, για την ενίσχυση της παρουσίας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στο εξωτερικό και της ζήτησης για ευρωπαϊκά καθαρά προϊόντα, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα τις χώρες εταίρους να υιοθετήσουν αξιόπιστες πορείες κλιματικής δράσης ευθυγραμμισμένες με τη Συμφωνία του Παρισιού.
  5. Επέκταση των δικτύων αμοιβαία επωφελών συνεργασιών για τη δημιουργία παγκόσμιων ανθεκτικών αλυσίδων αξίας καθαρής ενέργειας, μέσω της διαπραγμάτευσης νέων και υφιστάμενων εμπορικών συμφωνιών, συμφωνιών καθαρών επενδύσεων και εμπορίου και άλλων εργαλείων συνεργασίας. Προώθηση της συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης και ανάπτυξη παγκόσμια αποδεκτών προτύπων και ετικετών χαμηλού άνθρακα.
  6. Πιλοτική εφαρμογή τριμερούς συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και προηγμένων εταίρων εκτός ΕΕ σε επενδυτικά έργα καθαρής μετάβασης, κυρίως στην γειτονιά της Ευρώπης, αλλά και σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες.
  7. Ενίσχυση της πολιτικής και ρυθμιστικής συνεργασίας σε όλα τα θέματα που αφορούν την καθαρή και ανθεκτική μετάβαση, σε συνεργασία με ρυθμιστικές αρχές, την κοινωνία των πολιτών, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τις επιχειρήσεις. Αξιοποίηση της τεχνογνωσίας των κρατών-μελών της ΕΕ για τη στήριξη των χωρών εταίρων σε ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις, σε προσαρμογή με τη νομοθεσία της ΕΕ, καθώς και μέσω της στοχευμένης χρήσης του TAIEX για την καθαρή μετάβαση.
  8. Προώθηση της μεταρρύθμισης των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών θεσμών με σκοπό την υποστήριξη της καθαρής και ανθεκτικής μετάβασης, καθώς και ανάπτυξη καινοτόμων μορφών διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων πόρων από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, σε σύνδεση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο βιώσιμης χρηματοδότησης. Συνεργασία με τα κράτη-μέλη της ΕΕ για την ενίσχυση της χρηματοδότησης των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών.
  9. Ενίσχυση των επενδύσεων σε έργα προσαρμογής και ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή σε μεγάλη κλίμακα και υποστήριξη της ανάπτυξης βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων προσαρμογής στο κλίμα, ιδίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και στα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη.
  10. Εντατικοποίηση της δράσης της ΕΕ για την κλιματική ασφάλεια στο πλαίσιο των διεθνών συνεργασιών, με την πρόταση για τακτικές ανταλλαγές στο πλαίσιο των Συνεργασιών Ασφάλειας και Άμυνας σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην αστάθεια και στους κινδύνους συγκρούσεων, καθώς και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων (FIMI) που αφορούν την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή μετάβαση.

Δέκα χρόνια μετά τη Συμφωνία του Παρισιού: Τα αποτελέσματα της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης

Το έγγραφο που υπογράφει η Κομισιόν και η Κάγια Κάλας κάνει και μια επισκόπηση των όσων έχουν επιτευχθεί στο μέτωπο της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης τα τελευταία δέκα χρόνια, δηλαδή από την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού. Πιο αναλυτικά, αναφέρεται πως από το 2015 οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί κατά 8,5%, ενώ το παγκόσμιο πραγματικό ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 40,9%. Η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει αυξηθεί κατά 140%, από 1.849 GW πριν δέκα χρόνια σε 4.443 GW το 2024. Πέρυσι, προστέθηκαν παγκοσμίως 582 GW νέας ισχύος από ΑΠΕ, καλύπτοντας το 80% της συνολικής αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, σημειώνοντας αύξηση 283% σε σύγκριση με το 2015 (152 GW). Παράλληλα, σημειώνεται πως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι πλέον φθηνότερη από εκείνη που προέρχεται από ορυκτά καύσιμα: από το 2015 έως το 2024, το μέσο παγκόσμιο εξισωμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας (LCOE) μειώθηκε κατά 68% για τα φωτοβολταϊκά, κατά 56% για την αιολική ενέργεια ξηράς και κατά 49% για την υπεράκτια αιολική ενέργεια.

Η ανακοίνωση συνεχίζει επισημαίνοντας πως 63 πυρηνικοί αντιδραστήρες βρίσκονται υπό κατασκευή παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας πάνω από 70 γιγαβάτ (GW) ισχύος – ένα από τα υψηλότερα επίπεδα από το 1990. Το 2024, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε ενέργεια από ορυκτά καύσιμα ανήλθαν σε 1,0 τρισεκατομμύριο ευρώ, ενώ οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια έφτασαν τα 2,0 τρισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή μια αναλογία 2:1 υπέρ της καθαρής ενέργειας. Οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια αυξήθηκαν κατά 78% σε σχέση με το 2015 (τότε: 1,4 τρισ. ευρώ σε ορυκτά καύσιμα έναντι 1,1 τρισ. ευρώ σε καθαρή ενέργεια). Το μερίδιο της ΕΕ σε αυτές τις επενδύσεις καθαρής ενέργειας ήταν 19%, δηλαδή 334 δισ. ευρώ, σημειώνοντας συνολική αύξηση 111% από το 2015 (158 δισ. ευρώ).

Τέλος, τονίζεται πως η παγκόσμια βιομηχανική ικανότητα παραγωγής τεχνολογιών καθαρής ενέργειας επεκτείνεται ραγδαία: μεταξύ 2021 και 2023, η παραγωγική ικανότητα αυξήθηκε από λίγο πάνω από 450 GW σε 1,2 TW για φωτοβολταϊκά πάνελ, από 125 GW σε 180 GW για αιολική ενέργεια, από 10,5 σε 22,2 εκατομμύρια μονάδες για ηλεκτρικά οχήματα, από 1,1 TWh σε 2,5 TWh για μπαταρίες, ενώ τριπλασιάστηκε στα 25 GW για ηλεκτρολύτες (electrolysers).

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος θα αναφέρουν τακτικά την πρόοδο που σημειώνεται σχετικά με την εφαρμογή αυτής της Ανακοίνωσης. Παράλληλα, θα διατηρούν τακτικό διάλογο με τα κράτη-μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς για τον παγκόσμιο ρόλο της ΕΕ και των κρατών-μελών της στην προώθηση της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης σε παγκόσμια κλίμακα και στην επίτευξη των κοινών μας στόχων», καταλήγει η ανακοίνωση.

Διαβάστε ακόμη