Γίνεται φανερό το τελευταίο διάστημα πως εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) υπάρχει «στροφή» προς την πυρηνική ενέργεια, η οποία αξιολογείται ως μέρος της λύσης για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και να μειωθούν περαιτέρω οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το τελευταίο παράδειγμα αυτής της στροφής σε πολιτικό επίπεδο ήταν οι δηλώσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κατά την ομιλία που έδωσε την περασμένη εβδομάδα για την κατάσταση της Ένωσης (State of the Union 2025). Συγκεκριμένα, η φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως «είναι καιρός να απαλλαγούμε από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας. Και γνωρίζουμε τι μειώνει τις τιμές: η καθαρή εγχώρια ενέργεια. Πρέπει να παράγουμε περισσότερες εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – με την πυρηνική ενέργεια ως ενέργεια βάσης (baseload)». Με βάση αυτή τη στροφή πολιτικής, εντείνεται η προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εγκατάσταση μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs). Πριν μερικές ημέρες μάλιστα, η European Industrial Alliance δημοσίευσε έναν Οδικό Χάρτη για την εγκατάσταση των πρώτων SMRs στην ευρωπαϊκή ήπειρο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030.

Το σχέδιο της European Industrial Alliance περιλαμβάνει δέκα βήματα και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την υλοποίησή τους. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει τα εξής:

  1. Σε συνεργασία με συγκεκριμένες δυνητικές ομάδες μεγάλης ενεργειακής κατανάλωσης (όπως κέντρα δεδομένων, ενεργοβόρος βιομηχανία, συστήματα τηλεθέρμανσης αστικών περιοχών), να εντοπιστεί, αξιολογηθεί και αναπτυχθεί έως τον Ιούνιο του 2026 ένα πλαίσιο για έργα πιλοτικής επίδειξης SMR σε τέτοιες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων πιθανών Τριμερών Συμφωνιών μεταξύ του δημόσιου τομέα, των αναπτυξιακών φορέων SMR και των ενεργοβόρων βιομηχανιών.
  2. Εντοπισμός, αξιολόγηση και ιεράρχηση πειραματικών και δοκιμαστικών εγκαταστάσεων για βασικές ερευνητικές και αναπτυξιακές ανάγκες (R&D) σε σχέση με τα SMRs και κατάρτιση σχεδίου δράσης έως τον Δεκέμβριο του 2026 (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών πτυχών) για αναβάθμιση, διασύνδεση ή δημιουργία νέων εγκαταστάσεων στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (2028-2034).
  3. Προετοιμασία τεχνικών προτάσεων έως τον Ιούνιο του 2028 για την υιοθέτηση ευρέως αναγνωρισμένων κωδίκων και προτύπων για SMRs. Προετοιμασία τεχνικών προτάσεων για την απλοποίηση της ανταλλαγής τεχνολογίας και δεδομένων, μειώνοντας τους ελέγχους εξαγωγών μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.
  4. Ανάπτυξη πλατφόρμας για στοχευμένη υποστήριξη των Project Working Groups (PWGs), έως τον Δεκέμβριο του 2026, με εντοπισμό και διευκόλυνση συνεργασιών για έργα SMRs με ικανούς, έμπειρους και εξειδικευμένους προμηθευτές και άλλους εταίρους σε όλη την ΕΕ (διαδικασία αντιστοίχισης προμηθευτή – developer), βάσει ενός τακτικά ενημερωμένου καταλόγου μελών της Συμμαχίας.
  5. Με βάση την αξιολόγηση της πληρότητας και της απόδοσης της ευρωπαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας, να προταθεί έως τον Ιούνιο του 2026 πώς οι διατάξεις του NZIA (Net-Zero Industry Act) και τα μελλοντικά IPCEI (Important Projects of Common European Interest) για καινοτόμες πυρηνικές τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας και να συνεχιστεί η εργασία για τη βελτίωση και επέκταση των δυνατοτήτων της.
  6. Καθιέρωση της έννοιας της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Net Zero για SMRs/AMRs έως τον Ιανουάριο του 2027, βασισμένης στον εντοπισμό συγκεκριμένων δεξιοτήτων και σε χρονοδιάγραμμα για την ανάπτυξή τους στην ΕΕ, σε επαρκή κλίμακα που να καλύπτει τις ανάγκες ανάπτυξης και εγκατάστασης SMR σύμφωνα με τις ανάγκες των PWGs.
  7. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου πακέτου εργαλείων για δημόσια και συμμετοχική διαβούλευση, που θα εφαρμοστεί νωρίς στη διαδικασία σχεδιασμού σε επιλεγμένες τοποθεσίες ταχείας υλοποίησης SMRs, σε συντονισμό με τη Δράση 1.
  8. Διευκόλυνση κοινών αξιολογήσεων ασφάλειας από τους ευρωπαϊκούς ρυθμιστικούς φορείς, παρέχοντας «κλαδικά ενημερωτικά έγγραφα» για θέματα ασφάλειας σε στενή συνεργασία με τα PWGs, ως input για τις πρώιμες αξιολογήσεις έργων SMRs από επιτροπές ενδιαφερόμενων ρυθμιστικών αρχών της ΕΕ (μέσω «ρυθμιστικών sandboxes NZIA» ή άλλων μηχανισμών, όπως η Κοινή Πρώιμη Ανασκόπηση (JER), σύμφωνα με τις αποφάσεις των ρυθμιστικών αρχών).
  9. Παροχή συμβολής, έως τον Οκτώβριο του 2027, στην ανάπτυξη τυποποιημένων προδιαγραφών σχεδιασμού καυσίμου για τεχνολογίες LWR, SMRs και AMRs σε συνεργασία με τα PWGs.
  10. Πρόταση προσαρμοσμένων χρηματοδοτικών εργαλείων και σχημάτων μείωσης κινδύνου για SMRs στην ΕΕ, μέχρι τον Μάρτιο του 2026 και ετησίως στη συνέχεια, αντιμετωπίζοντας τα επενδυτικά εμπόδια και τους κινδύνους που συνδέονται με έργα First-Of-A-Kind και τις χρηματοοικονομικές αβεβαιότητες που σχετίζονται με τη φάση λειτουργίας τους. Η δράση θα βασιστεί σε πλήρη χαρτογράφηση και ανάλυση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών ευκαιριών, συμπεριλαμβανομένων αυτών μέσω του προτεινόμενου πολυετούς δημοσιονομικού ταμείου της ΕΕ, και στον εντοπισμό κενών και ειδικών χρηματοδοτικών αναγκών των SMRs. Προσαρμογή των κανόνων Κρατικών Ενισχύσεων για την επιτάχυνση της έγκρισής τους και απλοποίηση όλης της διαδικασίας, σε συμφωνία με το NZIA και το CISAF.

Οι προοπτικές για μελλοντική εμφάνιση SMRs και στην Ελλάδα

Την ανάγκη ένταξης της πυρηνικής ενέργειας, και ιδιαίτερα των SMRs, στο ελληνικό ενεργειακό μείγμα έχει αναδείξει ο Γιώργος Λάσκαρης, Πυρηνικός Φυσικός και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Πολιτικής «Δέον» (Deon Policy Institute) με έδρα τη Βοστώνη των ΗΠΑ, σε συνέντευξή του στο energygame.gr. Όπως τόνιζε, η πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις ελάχιστες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα που μπορούν να ανταποκριθούν στις μαζικές ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα, τα οποία καλύπτουν σήμερα το 75% των ενεργειακών απαιτήσεων της χώρας.

Οι SMRs, εξηγεί, συνδυάζουν ευελιξία, ταχύτητα κατασκευής και χαμηλό κόστος, καθιστώντας τους ιδανική λύση για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και τη διασφάλιση της σταθερότητας του δικτύου, ιδιαίτερα σε περιόδους όπου οι ΑΠΕ δεν επαρκούν. Παράλληλα, μπορούν να συμβάλουν στην απανθρακοποίηση ενεργοβόρων βιομηχανιών και μεταφορών, ενώ προσφέρουν αξιόπιστη ενέργεια σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως τα ελληνικά νησιά. Στο πλαίσιο αυτό, το αμερικανικό πρόγραμμα «Phoenix» αναδεικνύεται ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διεθνούς πρωτοβουλίας που θα μπορούσε να προσαρμοστεί στις ανάγκες της Ελλάδας.

Η χώρα καλείται να υπερβεί κρίσιμες προκλήσεις για την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας, όπως η διαμόρφωση ενός συνεκτικού θεσμικού πλαισίου, η διασφάλιση κοινωνικής αποδοχής και η καλλιέργεια εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Ο κ. Λάσκαρης είχε επισημάνει ότι το κυριότερο εμπόδιο παραμένει η έλλειψη κοινωνικής συναίνεσης, με μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης να διατηρεί επιφυλάξεις για την πυρηνική τεχνολογία. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ινστιτούτο Πολιτικής «Δέον» έχει αναλάβει την πρωτοβουλία να υλοποιήσει εκστρατεία ενημέρωσης, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου για την ένταξη της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα. Η δράση αυτή περιλαμβάνει τη σύμπραξη με δημόσιους φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις και διεθνείς οργανισμούς, με σκοπό να καλλιεργηθεί μια τεκμηριωμένη και διαφανής προσέγγιση, η οποία θα διασφαλίσει την ομαλή και βιώσιμη ενσωμάτωση της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Διαβάστε ακόμη