Σαφείς τάσεις συρρίκνωσης και περιορισμένης εφαρμογής διακρατικού επιμερισμού κόστους αναδεικνύει η έκθεση της ACER για τις αποφάσεις CBCA την περίοδο 2014–2024, η οποία δημοσιεύθηκε στις 22 Ιουλίου 2025. Το πιο ηχηρό συμπέρασμα είναι ότι παρότι ο μηχανισμός θεσπίστηκε με στόχο να διευκολύνει τη διακρατική συνεργασία για την υλοποίηση στρατηγικών ενεργειακών έργων, μόλις σε 3 από τις 50 αποφάσεις CBCA μεταφέρθηκαν κόστη προς μη φιλοξενούσες χώρες, ενώ συνολικά η έκταση αυτών των μεταφορών παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, κάτω από το 1% του συνολικού επενδυτικού κόστους.
Η έκθεση καταγράφει μειούμενο αριθμό νέων CBCA αποφάσεων σε έργα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, ενώ επισημαίνει ότι δεν έχει εκδοθεί ακόμη καμία απόφαση CBCA για έργα υδρογόνου, αν και 65 τέτοια έργα περιλαμβάνονται στην πρώτη λίστα PCI/PMI του 2023. Η καθυστέρηση οφείλεται στην ανωριμότητα των περισσότερων έργων υδρογόνου, με την πλειονότητα να βρίσκεται ακόμη σε στάδιο προγραμματισμού ή αδειοδότησης.
Στον τομέα του φυσικού αερίου, δεν αναμένονται νέες αποφάσεις CBCA, καθώς τα μόνα δύο έργα που παραμένουν στη λίστα του 2023 έχουν ήδη λάβει αποφάσεις σε προηγούμενες φάσεις. Η έκθεση αποδίδει την εξέλιξη αυτή στην προγραμματισμένη σταδιακή κατάργηση της στήριξης έργων φυσικού αερίου από την ΕΕ βάσει του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/869.
Στο σκέλος της μεθοδολογίας, καταγράφεται διαφοροποίηση: στα έργα φυσικού αερίου οι μελέτες κόστους-οφέλους στηρίζονται κυρίως σε εθνικά σενάρια, ενώ στα έργα ηλεκτρισμού επικρατούν τα σενάρια του TYNDP των ENTSOs. Παράλληλα, σε σχεδόν όλα τα αιτήματα επενδύσεων χρησιμοποιούνται οι επίσημες μεθοδολογίες CBA των ENTSOs, τόσο στον ηλεκτρισμό όσο και στο φυσικό αέριο.
Η έκθεση υπογραμμίζει πως μόνο σε τρεις από τις 50 αποφάσεις CBCA υπήρξε πραγματική μεταφορά κόστους προς χώρες που δεν φιλοξενούν το έργο, όλες εκ των οποίων λήφθηκαν το 2014. Η μεταφορά αυτή ανήλθε συνολικά σε 0,4% του συνολικού προεξοφλημένου κόστους επενδύσεων (CAPEX), δηλαδή 0,12 δισ. ευρώ σε σύνολο 28,9 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, σε 13 έργα διασυνδέσεων χωρίς υπεράκτιο τμήμα, η μεταφορά κόστους μεταξύ των χωρών περιορίστηκε σε 3,7% του συνολικού κόστους (0,18 δισ. ευρώ σε σύνολο 4,9 δισ. ευρώ).
Σε ορισμένες αποφάσεις, όπου δεν υπήρξε μεταφορά κόστους, οι εθνικές μελέτες κόστους-οφέλους εμφάνισαν αρνητικό καθαρό όφελος για τη χώρα υποδοχής. Ωστόσο, η έκθεση επισημαίνει ότι σε γενικές γραμμές, οι χώρες που συμμετέχουν σε ένα έργο αποκομίζουν θετικά καθαρά οφέλη, γεγονός που περιορίζει την ανάγκη για επιμερισμό κόστους.
Σημαντικό εύρημα αποτελεί και η διαπίστωση ότι το βασικό κίνητρο για την υποβολή επενδυτικών αιτημάτων είναι η επιλεξιμότητα για επιχορηγήσεις από το Connecting Europe Facility (CEF). Και οι 50 αιτήσεις CBCA συνοδεύονταν από πρόθεση υποβολής αίτησης για χρηματοδότηση μέσω CEF. Από αυτές, 18 από τις 19 αποφάσεις στον ηλεκτρισμό και 19 από τις 31 στον τομέα του φυσικού αερίου οδήγησαν σε εκταμιεύσεις CEF. Το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης ανέρχεται σε 4,5 δισ. ευρώ στον ηλεκτρισμό (σε σύνολο 14,3 δισ.) και 1,4 δισ. ευρώ στο φυσικό αέριο (σε σύνολο 14,6 δισ.), με τις μεγαλύτερες αποφάσεις να καλύπτουν το 60% του συνολικού κόστους.
Τέλος, η έκθεση επισημαίνει ότι περίπου το ένα τρίτο των αποφάσεων CBCA περιλαμβάνει ρήτρες προσαρμογής του επιμερισμού σε περίπτωση μεταγενέστερων αποκλίσεων από τις αρχικές παραδοχές. Συνολικά, επτά αποφάσεις CBCA αναθεωρήθηκαν κατά την υπό εξέταση περίοδο, εκ των οποίων τρεις αφορούν έργα ηλεκτρισμού και τέσσερις έργα φυσικού αερίου. Οι λόγοι περιλαμβάνουν σημαντικές αυξήσεις κόστους, χρονικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση, μεταβολές στη διάρκεια ζωής του έργου και τροποποιήσεις στις προβλεπόμενες επιχορηγήσεις.
Διαβάστε ακόμη
