«Tα διδάγματα από την Ουκρανία δεν έχουν ακόμη κατανοηθεί πλήρως», τονίζει ο Φατίχ Μπιρόλ, επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), αναφερόμενος στην ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε στην Ευρώπη από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 και τα μέτρα που έχει πάρει έκτοτε η ΕΕ. Η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται από εισαγόμενο φυσικό αέριο, οι επιδοτήσεις και οι κανονισμοί αλλάζουν συνεχώς, ενώ ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε επί Τραμπ πιθανότατα μειώνει αντί να ενισχύει τη συνεργασία, υποστηρίζει ο κ. Μπιρόλ. Παράλληλα, σημείωσε ότι ο εμπορικός πόλεμος δημιούργησε «αβεβαιότητα, που θα επηρεάσει τη ζήτηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο για αρκετό καιρό ακόμα». Σε αυτό το πλαίσιο και σε συνδυασμό με τις διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων μηνών, κρίσιμη πρόκειται να είναι η Σύνοδος για το Μέλλον της Ενεργειακής Ασφάλειας που θα λάβει χώρα στο Λονδίνο την Πέμπτη και Παρασκευή, 24-25 Απριλίου.

Στη Σύνοδο που συνδιοργανώνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και το Ηνωμένο Βασίλειο θα παρευρεθούν πάνω από 60 ηγέτες κρατών, καθώς και δεκάδες CEOs και υψηλόβαθμα στελέχη ενεργειακών εταιρειών. Ενδεικτικά, στη σύνοδο θα συμμετάσχουν, μεταξύ άλλων, εκπρόσωποι των Shell, BP, ExxonMobil, TotalEnergies, Eni και Equinor, καθώς των Ørsted και Vestas από τον κλάδο της αιολικής ενέργειας, και εταιρειών κοινής ωφέλειας όπως οι EDF, Enel, Octopus και Iberdrola. Από την πλευρά της ΕΕ, τη Σύνοδο θα παρακολουθήσει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος.

Η ατζέντα της Συνόδου για την ενεργειακή ασφάλεια περιλαμβάνει θεματικές όπως η κατανάλωση, η παραγωγή και το διεθνές εμπόριο καυσίμων, ο ρόλος του ηλεκτρισμού στο σύγχρονο ενεργειακό μείγμα, καθώς και η πρόοδος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στις αντίστοιχες εφοδιαστικές αλυσίδες. Οι συμμετέχοντες αξιωματούχοι θα έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν απόψεις για τα απαιτούμενα εργαλεία αντιμετώπισης των προκλήσεων που υπάρχουν.

Οι τρεις «χρυσοί» κανόνες

Σύμφωνα με τον Φατίχ Μπιρόλ, οι τρεις «χρυσοί» κανόνες για την ενεργειακή ασφάλεια είναι η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, η πολιτική σταθερότητα, προκειμένου να επενδύουν με ασφάλεια οι εταιρείες, καθώς και η διεθνής συνεργασία. Τα κράτη στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν αυτούς τους τρεις κανόνες αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Η Ευρώπη, για παράδειγμα, προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να απεξαρτηθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ψάχνοντας αξιόπιστες εναλλακτικές, ενώ το διεθνές περιβάλλον ανταγωνισμού που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα δεν βοηθά προς την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προκλήσεων.

Στη Σύνοδο θα γίνει εμφανής και η διαφορετική προσέγγιση που ακολουθούν πλέον διαφορετικοί «παίκτες» ως προς την ενεργειακή ασφάλεια. Το Ηνωμένο Βασίλειο, με τον πρωθυπουργό του, Κιρ Στάρμερ, θα προσπαθήσει να δείξει πως πράσινη μετάβαση και ενεργειακή ασφάλεια μπορούν να συνυπάρξουν και πως είναι αλληλένδετες έννοιες. Από την άλλη, οι ΗΠΑ θα στείλουν μια αποστολή με επικεφαλής τον Τόμι Τζόις, υπηρεσιακό βοηθό Υπουργό Ενέργειας της χώρας, η οποία θα προβάλει τα ορυκτά καύσιμα ως τη μόνη ασφαλή οδό για ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, ενώ δεν αποκλείεται να επιδιώξει στο πλαίσιο της Συνόδου να κλείσει και σημαντικές συμφωνίες υδρογονανθράκων.

Ηχηρή θα είναι η απουσία της Κίνας από τη Σύνοδο, η οποία αποτελεί τον παγκόσμιο ηγέτη στις περισσότερες καθαρές τεχνολογίες, ενώ ελέγχει τα παγκόσμια αποθέματα μιας μακράς λίστας από κρίσιμες πρώτες ύλες. Η απουσία της Κίνας αποτελεί πλήγμα για το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και πιθανότατα θα ιδωθεί θετικά από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Guardian, η μη συμμετοχή της Κίνας οφείλεται σε χρονική σύγκρουση στο πρόγραμμα του αρμόδιου Κινέζου αξιωματούχου. Ωστόσο, έρχεται σε μια περίοδο που οι βουλευτές των Εργατικών στο Ηνωμένο Βασίλειο πιέζουν την κυβέρνηση να επανεξετάσει τους δεσμούς με κινεζικές επιχειρήσεις, μετά την αποχώρηση Κινέζων επενδυτών από τις χαλυβουργίες του Scunthorpe. Παράλληλα, ο Υπουργός Ενέργειας της χώρας, Εντ Μίλιμπαντ, δέχεται κριτική για προσπάθειες σύσφιξης σχέσεων με την Κίνα στον τομέα των ενεργειακών τεχνολογιών.

Η ενεργειακή ασφάλεια του μέλλοντος

Σε έκθεση για την ενεργειακή ασφάλεια, την οποία δημοσίευσε πριν μερικές ημέρες, ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμης Ενέργειας (IRENA), τόνισε πως μια μελλοντική απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα μεταμόρφωνε το παγκόσμιο εμπόριο, οδηγώντας σε έντονη περιφερειοποίηση του ενεργειακού εμπορίου. Ο εξηλεκτρισμός των οικονομιών θα οδηγήσει σε μεταβολή του πλαισίου της ενεργειακής ασφάλειας, με την ηλεκτρική ενέργεια να αποκτά πιο κομβικό ρόλο. Ο IRENA αναφέρει επίσης πως το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρισμού δημιουργεί αμοιβαία οφέλη, σε αντίθεση με τις ασύμμετρες εξαρτήσεις του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Η περίπτωση της ΕΕ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: Καμία χώρα-μέλος δεν ήταν συνεχώς καθαρός εξαγωγέας ενέργειας το 2023. Οι διασυνδέσεις που το επιτρέπουν αποτελούν μοχλό συνεργασίας, κάτι που απαιτεί και πολιτική εμπιστοσύνη. Ταυτόχρονα, αναδεικνύεται η ανάγκη επαναπροσδιορισμού του τι αποτελεί «στρατηγικό εθνικό περιουσιακό στοιχείο», με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και τα δίκτυα να αποκτούν καίριο ρόλο στην ασφάλεια.

Το πράσινο υδρογόνο μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ενεργειακή ασφάλεια, ειδικά στην απανθρακοποίηση της βιομηχανίας και άλλων δύσκολων τομέων, τονίζεται. Παράλληλα, κομβικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια του μέλλοντος θα είναι και οι κρίσιμες πρώτες ύλες, αφού η αλυσίδα εφοδιασμού είναι εξαιρετικά συγκεντρωμένη. Η διαφοροποίηση, η καινοτομία, η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία αποτελούν αναγκαίες στρατηγικές για τη μείωση μακροπρόθεσμων κινδύνων. Δεδομένου ότι κανένα κράτος δεν ελέγχει ολόκληρη την αλυσίδα καθαρών τεχνολογιών, η παγκόσμια διασύνδεση και η συνεργασία κρίνονται απαραίτητες. Τα προστατευτικά μέτρα στο εμπόριο, όπως οι δασμοί, ενδέχεται να έχουν ανεπιθύμητες κοινωνικές επιπτώσεις, όπως η απώλεια θέσεων εργασίας, επισημαίνεται.

Τέλος, ο IRENA αναφέρει πως η ενεργειακή ασφάλεια στις ΑΠΕ απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Η πράσινη μετάβαση δεν αφορά απλώς την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων, αλλά τη δημιουργία ενός νέου συστήματος. Η τεχνολογία αποκτά μεγαλύτερη σημασία από τα ίδια τα καύσιμα. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες πρέπει να είναι ανθεκτικές σε γεωπολιτικές διαταραχές. Η ευελιξία, δηλαδή η δυνατότητα των συστημάτων να ανταποκρίνονται στις διακυμάνσεις προσφοράς και ζήτησης, γίνεται κρίσιμη. Καθώς το μερίδιο των ΑΠΕ αυξάνεται, η ευελιξία εξαρτάται από τις διασυνδέσεις, τη ρύθμιση και τις πολιτικές σχέσεις. Πέραν της ευελιξίας, η αύξηση της ζήτησης από αναπτυσσόμενες χώρες, η κλιματική αλλαγή, η κυβερνοασφάλεια και ζητήματα οικονομικής ανάπτυξης θα επηρεάσουν σημαντικά την ενεργειακή ασφάλεια τα επόμενα χρόνια.

Διαβάστε ακόμη