Ανησυχία για την υλοποίηση του προγράμματος Εξοικονομώ 2025 εκφράζει η αγορά μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση επιβολής πλαφόν καθορίζει ως μέγιστο επιτρεπτό ανηγμένο κόστος στην ωφέλιμη επιφάνεια τα 280 €/τ.μ.. Με τις πρώτες αντιδράσεις να έχουν ήδη δημοσιοποιηθεί οι μηχανικοί θεωρούν πως εκείνοι που πλήττονται περισσότερο είναι οι ιδιοκτήτες μικρότερων ακινήτων. Ταυτόχρονα, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι αφήνει εκτός τις νότιες περιοχές της χώρας καθώς και τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Υπενθυμίζεται ότι το ΥΠΕΝ προχώρησε χθες στην έγκριση και ανάρτηση των αρχικών πινάκων του Εξοικονομώ 2025 που αφορούν περισσότερους από 33.000 πολίτες απ’ όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων περίπου 25.000 ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε περίπου 720 εκατ. ευρώ (συμπερ. ΦΠΑ). Από την τρέχουσα εβδομάδα οι δικαιούχοι θα μπορούν να προχωρήσουν στην επιλογή χρηματοδοτικού σχήματος και θα ξεκινήσει η διαδικασία καταβολής των προκαταβολών.

Εντούτοις, με τα χρονικά ορόσημα του προγράμματος να πιέζουν και το αντικείμενο των παρεμβάσεων να εντοπίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας η αγορά ανησυχεί για το κατά πόσο μπορεί να υλοποιηθεί το πρόγραμμα ή κινδυνεύει να βρεθεί… στα βράχια.

Τι προβλέπεται για το πλαφόν

Αφορμή για τις αντιδράσεις της αγοράς ήταν η ανακοίνωση την περασμένη Παρασκευή στον ιστότοπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που ανέφερε τα παρακάτω: «Στο πλαίσιο της χρηστής οικονομικής διαχείρισης και της τεκμηρίωσης του εύλογου κόστους για το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2025», η Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ ΥΠΕΝ, καθορίζει ως μέγιστο επιτρεπτό ανηγμένο κόστος στην ωφέλιμη επιφάνεια τα 280 €/τ.μ., κατόπιν τεκμηριωμένης ανάλυσης του ΤΕΕ με βάση την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων παρελθόντων ετών, με στόχο την ίση μεταχείριση όλων των ωφελούμενων και την ομοιογενή αξιολόγηση των αιτήσεων. O συνολικός επιλέξιμος προϋπολογισμός των προτεινόμενων παρεμβάσεων έχει αναπροσαρμοστεί αυτόματα για κάθε αίτηση στο Πληροφοριακό Σύστημα του Προγράμματος, σύμφωνα με το ανωτέρω όριο».

Κίνδυνος να χαθούν έργα

Το «χορό» των αντιδράσεων άνοιξε με ανακοίνωσή της η Δημοκρατική Συμπαράταξη Μηχανικών καταγγέλλοντας ως αδικαιολόγητη παρέμβαση της κυβέρνησης και του ΥΠΕΝ την ανακοίνωση του πλαφόν, ενώ προ ολίγων ημερών δημοσιεύθηκε η 1η τροποποίηση του οδηγού του προγράμματος χωρίς σχετικές προβλέψεις.

Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση, «πρόκειται για μια ξεκάθαρα μονομερή και αθέμιτη αλλαγή των κανόνων του προγράμματος, η οποία επιβλήθηκε επτά μήνες μετά την ολοκλήρωση της κατάθεσης των αιτήσεων, ανατρέποντας θεμελιωμένα οικονομικά και τεχνικά δεδομένα, βάσει του οδηγού του προγράμματος, έργων που έχουν μελετηθεί, κοστολογηθεί και σχεδιαστεί υπεύθυνα από χιλιάδες διπλωματούχους μηχανικούς».

Η Δημοκρατική Συμπαράταξη Μηχανικών επισημαίνει, ακόμη, πως με την ανακοίνωση αυτή «το ΥΠΕΝ» ακυρώνει δικούς του κανόνες, οδηγεί χιλιάδες έργα σε τεχνική υποβάθμιση και φανερώνει αδυναμία σοβαρού σχεδιασμού». Έτσι, συνεχίζει, μετατίθεται το οικονομικό βάρος στους ωφελούμενους πλήττοντας την ποιότητα των παρεμβάσεων και ακυρώνοντας τον τεχνικοοικονομικό σχεδιασμό που ήδη έχει γίνει και ζητάει

  • την άμεση απόσυρση των αιφνίδιων τροποποιήσεων
  • την ακύρωση της εφαρμογής μέγιστου επιτρεπτού ανηγμένου κόστους στην ωφέλιμη επιφάνεια
  • την επαναφορά των κανόνων για τον υπολογισμό του μέγιστου προϋπολογισμού που ίσχυαν κατά την υποβολή αιτήσεων
  • την αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος Εξοικονομώ 2025 με σκοπό την ένταξη όλων των αιτήσεων.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Σύλλογος Μηχανικών Μελετητών Ιδιωτικών Έργων Ξάνθης που καταλόγισε σοβαρές ατέλειες, αδιαφάνεια και αναδρομικές αλλαγές στους όρους του προγράμματος. Ο Σύλλογος χαρακτηρίζει την αναδρομική μείωση των επιλέξιμων προϋπολογισμών ως αδικαιολόγητη και ατεκμηρίωτη, με σοβαρές συνέπειες για μηχανικούς και πολίτες.

Ο Σύλλογος εξηγεί ότι το πλαφόν των 280 €/τ.μ.:

  • Δεν προβλεπόταν στον αρχικό οδηγό, δεν υπάρχει σε ΦΕΚ και δεν εκδόθηκε καμία επίσημη υπουργική απόφαση.
  • Μειώνει αυτόματα τους προϋπολογισμούς στο Πληροφοριακό Σύστημα, παρά την έλλειψη θεσμικής βάσης.
  • Δημιουργεί αδικίες και ανασφάλεια, καθώς διαφορετικά σπίτια με ίδια επιφάνεια αντιμετωπίζουν διαφορετικό οικονομικό αποτέλεσμα. Όπως σημειώνει «το αυθαίρετο ποσό των 280 €/τ.μ. δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές τεχνικές ανάγκες των κατοικιών στην Ελλάδα. Οι κατοικίες με ίδια επιφάνεια δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες ενεργειακής αναβάθμισης. Το κόστος των παρεμβάσεων εξαρτάται από δεκάδες παράγοντες: τη θέση και τον προσανατολισμό, την παλαιότητα, τα υλικά κατασκευής, την ενεργειακή υποβάθμιση του κελύφους, τις υφιστάμενες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τις θερμογέφυρες, τα συστήματα θέρμανσης και ψύξης. Ένα ενιαίο όριο ανά τ.μ. δεν μπορεί να εκφράσει την πραγματική τεχνική ανάγκη ενός κτιρίου και οδηγεί αναπόφευκτα σε λανθασμένες περικοπές που πλήττουν τους πολίτες με τις μεγαλύτερες ενεργειακές ανάγκες.

Επιπλέον, ο Σύλλογος επισημαίνει την αντιφατική σχέση του πλαφόν με τις πραγματικές ανάγκες των κατοικιών:

  • Οι μικρές κατοικίες (π.χ. 50 τ.μ.) περιορίζονται σε ποσό 14.000 €, ανεπαρκές για βασικές παρεμβάσεις όπως αντλία θερμότητας. Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, στο πρόγραμμα «Αλλάζω Συσκευή Αντλία Θερμότητας / Ηλιακός Θερμοσίφωνας» το ΥΠΕΝ αναγνωρίζει ως μέγιστο κόστος για μια αντλία θερμότητας τις 12.000 € + ΦΠΑ = 14.880 €, χωρίς κανέναν περιορισμό επιφάνειας ή ισχύος. «Δηλαδή, το ίδιο το κράτος χρηματοδοτεί την εγκατάσταση αντλίας θερμότητας σε κάθε κατοικία ανεξαρτήτως μεγέθους έως το ποσό των 14.880 €, ενώ στο «Εξοικονομώ 2025» επιβάλλει αυθαίρετο όριο που καθιστά αδύνατη την υλοποίηση της ίδιας παρέμβασης σε μικρά διαμερίσματα. Η αντίφαση αυτή αποδεικνύει την πλήρη τεχνική αστοχία και αδικία της εκ των υστέρων επιβολής του ορίου των 280 €/τ.μ.» σημειώνει.
  • Οι μεσαίες κατοικίες (100 τ.μ.) περιορίζονται σε 28.000 €, που ίσως δεν καλύπτει πλήρως τις απαιτήσεις ενεργειακής αναβάθμισης.
  • Τα μεγάλα σπίτια άνω των 125 τ.μ. δεν επηρεάζονται, καθώς το συνολικό ποσό φτάνει στο όριο των 35.000 €.

Σημειώνεται πως σε όλα τα προηγούμενα προγράμματα υπήρχε πρόβλεψη ανώτατου κόστους, εντούτοις η αγορά υπογραμμίζει πως το πρόβλημα έγκειται στην επιβολή του αιφνιδιαστικά τόσους μήνες μετά την προκήρυξη του προγράμματος την ώρα που έχουν ήδη γίνει οι σχεδιασμοί από μηχανικούς και ιδιοκτήτες ακινήτων για τις παρεμβάσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν στις κατοικίες 30% εξοικονόμηση ενέργειας και άνοδο τριών ενεργειακών βαθμίδων του ακινήτου. Όπως εκτιμούν πηγές της αγοράς, η αλλαγή αυτή έγινε με στόχο την αποδέσμευση πόρων – που εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 150 εκατ. ευρώ επιτρέποντας την επιπλέον είσοδο στο πρόγραμμα περί των 5.000 με 6.000 ωφελούμενων.

Πιέσεις στους «μικρούς» ιδιοκτήτες από το νέο πλαφόν

Ο κ. Ευάγγελος Απ. Χατζηγούλας, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, μέλος της Κεντρικής Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Μηχανικών, εκτιμά ότι το νέο πλαφόν θα δημιουργήσει προβλήματα στους ιδιοκτήτες μικρών κατοικιών. «Για παράδειγμα», εξηγεί, «μια μονοκατοικία 60 τ.μ., με αυτό το πλαφόν, απαιτεί περίπου 17.000 ευρώ για την κάλυψη όλων των απαραίτητων εργασιών: μονώσεις, αντλία θερμότητας, ηλιακό θερμοσίφωνα, κλιματιστικά και κουφώματα. Για τόσο μικρές κατοικίες το ποσό είναι περιορισμένο, και όσο μικραίνει η κατοικία, τόσο περιορίζεται και ο συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός».

Όπως σημειώνει και στα προηγούμενα προγράμματα υπήρχε πλαφόν με τη διαφορά ότι τώρα αυτό προστέθηκε εκ των υστέρων οδηγώντας στην ανάγκη αναθεωρήσεων των παρεμβάσεων. «Όταν υπήρχε πλαφόν, προσαρμόζαμε τις παρεμβάσεις γνωρίζοντας εξαρχής το μέγιστο ποσό, που δεν ξεπερνούσε τις 22–25 χιλιάδες ευρώ ανάλογα το πρόγραμμα. Τώρα, με μέγιστο επιλέξιμο προϋπολογισμό 35.000 ευρώ, οι μελέτες έγιναν με βάση αυτό το ποσό, εντάσσοντας όλες τις επιτρεπόμενες παρεμβάσεις, από μονώσεις και κουφώματα μέχρι ηλιακό θερμοσίφωνα και αντλία θερμότητας». Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει πως αν δεν υπάρξει αλλαγή, θα πρέπει να γίνει επαναξιολόγηση των σεναρίων στα έργα με μείωση των παρεμβάσεων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος, αλλά περιορίζοντας την μέγιστη ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών.

Όπως εξηγεί, στην πράξη το πλαφόν θα οδηγήσει σε αλλαγές στους προϋπολογισμούς και ενδεχόμενη αποχώρηση ωφελουμένων, ιδίως αυτών με μικρές κατοικίες. Οι κατοικίες άνω των 125 τ.μ. δεν επηρεάζονται, καθώς 125 × 280 ευρώ = 35.000 ευρώ, ενώ μικρότερες, όπως μονοκατοικίες 60 τ.μ. ή μικρά διαμερίσματα, ενδέχεται να μην καλύπτουν ούτε την αντλία θερμότητας ούτε την απαιτούμενες μονώσεις, που αποτελούν τη βάση της ενεργειακής αναβάθμισης. Η αλλαγή που φέρνει η εκ των υστέρων αιφνίδια επιβολή του πλαφόν, μέσω ανακοίνωσης από το ΥΠΕΝ, σύμφωνα με τον ίδιο, υπονομεύει την αξιοπιστία του προγράμματος και μεταφέρει το οικονομικό βάρος στους ωφελούμενους, ακυρώνοντας τον τεχνικό και οικονομικό σχεδιασμό των μηχανικών. «Θα πρέπει να εξηγούμε στους πελάτες γιατί ο προϋπολογισμός, που αρχικά τους είπαμε ότι θα είναι 30–35 χιλιάδες ευρώ, πλέον πέφτει στα 25 ή και στα 20 ανάλογα την περίπτωση, βρισκόμενοι όλοι οι μηχανικοί υπόλογοι για την κυβερνητική αστοχία και τα λάθη στο σχεδιασμό του προγράμματος», τονίζει.

Απαισιοδοξία για το «Εξοικονομώ»

Ο κ. Βασίλης Καραργύρης, Μηχανολόγος Μηχανικός στην τεχνική εταιρεία «Ανάδειξη», με μακρά εμπειρία στον σχεδιασμό και την εφαρμογή ενεργειακών προγραμμάτων και δραστηριότητα σε Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη και σύντομα στο Ναύπλιο, εκφράζει έντονη απαισιοδοξία για τη λειτουργία του προγράμματος, εντοπίζοντας σοβαρό ζήτημα τόσο στη γεωγραφική όσο και στη χρονική συγκέντρωση των έργων. Όπως εξηγεί, η εστίαση στις βαθμοημέρες, με βάση τις ανάγκες θέρμανσης, αφήνει εκτός μεγάλο μέρος των αιτήσεων, ιδίως σε Αττική, Θεσσαλονίκη και γενικότερα στον Νότο. «Περίπου το 28% των αιτήσεων μένει εκτός του προγράμματος», σημειώνει, «με εξαίρεση μόνο τις ειδικές κατηγορίες, όπως τρίτεκνοι, ΑΜΕΑ ή σεισμόπληκτοι».

Παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη υποβληθεί πολλές αιτήσεις εντός της προθεσμίας, δόθηκε παράταση, αυξάνοντας τον αριθμό των αιτήσεων, ενώ η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων καθυστέρησε σημαντικά. «Μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα πρέπει να γίνουν οι υπαγωγές, να εγκριθούν τα απαραίτητα δάνεια και να υλοποιηθούν οι εργασίες σε συγκεκριμένες περιοχές», επισημαίνει, «δημιουργώντας ασφυξία στα συνεργεία που μπορούν να υποστηρίξουν ταυτόχρονα τα έργα».

Ο ίδιος δεν διστάζει να μιλήσει για «πρακτική ακύρωση» του προγράμματος: «Δεν γίνεται να υλοποιηθούν τόσα έργα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Θα χαθούν χρήματα. Είναι κρίμα, γιατί μιλάμε για μεγάλο ποσό. Τώρα ακόμη ολοκληρώνουμε έργα από το πρόγραμμα του 2021, που θα τελειώσει το 2025, και ζητούν μέσα σε λίγους μήνες να γίνουν 40.000 νέες παρεμβάσεις; Δεν υπάρχει τέτοιος σχεδιασμός».

Διαβάστε ακόμη