Αυτήν την Κυριακή 26 Οκτωβρίου, η ώρα αλλάζει σε χειμερινή, όπως συμβαίνει κάθε φθινόπωρο, με τα ρολόγια να γυρίζουν μία ώρα πίσω, από τις 04:00 στις 03:00. Η αλλαγή ώρας, η δεύτερη μέσα στο 2025, σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου όπου θα απολαμβάνουμε περισσότερο φυσικό φως τις πρωινές ώρες, αλλά παράλληλα θα νυχτώνει νωρίτερα το απόγευμα. Παρότι η πρακτική αυτή είναι εδώ και δεκαετίες καθιερωμένη, τα τελευταία χρόνια έχει επανέλθει έντονα στη δημόσια συζήτηση, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξετάζει το ενδεχόμενο κατάργησής της, καθώς τα οφέλη της στην εξοικονόμηση ενέργειας φαίνεται να είναι πλέον περιορισμένα.

Γιατί καθιερώθηκε η αλλαγή ώρας στην Ευρώπη

Η θερινή ώρα καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με κύριο στόχο την εξοικονόμηση άνθρακα και άλλων ενεργειακών πόρων, καθώς τα πολεμικά χρόνια απαιτούσαν αυξημένη διαχείριση των ενεργειακών αποθεμάτων. Μετά το τέλος του πολέμου, το μέτρο καταργήθηκε, ωστόσο επανήλθε τη δεκαετία του 1980, σε μια περίοδο όπου η παγκόσμια ενεργειακή κρίση οδήγησε πολλές χώρες να αναζητήσουν τρόπους περιορισμού της κατανάλωσης. Από το 2002, η Ευρωπαϊκή Ένωση καθιέρωσε ενιαίο καθεστώς για όλα τα κράτη-μέλη, καθορίζοντας ότι η θερινή ώρα αρχίζει την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και η χειμερινή την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου. Έτσι, όλες οι χώρες της Ένωσης προσαρμόζουν τα ρολόγια τους δύο φορές τον χρόνο, ώστε να υπάρχει συντονισμός στις ώρες λειτουργίας, τις μεταφορές και τις αγορές.

Περιορισμένη η επίδραση στην εξοικονόμηση ενέργειας

Παρά τις αρχικές προσδοκίες, πλήθος ερευνών έχει δείξει ότι η επίδραση της θερινής ώρας στην εξοικονόμηση ενέργειας είναι πολύ μικρότερη από ό,τι πίστευαν παλαιότερα. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, μελέτη εκτίμησε ότι αν η αλλαγή ώρας καθυστερούσε μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου, θα μπορούσε να επιτευχθεί εξοικονόμηση καυσίμων αξίας 70 εκατομμυρίων ευρώ, ωστόσο το κέρδος αυτό θεωρείται περιορισμένο σε σχέση με την πολυπλοκότητα του μέτρου. Αντίστοιχα, έρευνα του Πανεπιστημίου Charles στην Πράγα έδειξε ότι στη Σλοβακία, η θερινή ώρα οδήγησε σε μείωση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μόλις 0,8% ετησίως. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια κλασική μελέτη του 1975 κατέληξε ότι η εξοικονόμηση ενέργειας από τη θερινή ώρα δεν ξεπερνά το 1%, ποσοστό που θεωρείται πλέον ασήμαντο δεδομένων των τεχνολογικών εξελίξεων και της αυξημένης χρήσης ηλεκτρικών συσκευών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Ο ρόλος του σύγχρονου τρόπου ζωής

Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η εξοικονόμηση ενέργειας που κάποτε προσέφερε η αλλαγή της ώρας έχει εξουδετερωθεί από τις σύγχρονες συνήθειες ζωής. Οι άνθρωποι πλέον χρησιμοποιούν περισσότερο τεχνητό φωτισμό, κλιματιστικά και ηλεκτρονικές συσκευές σε όλες τις ώρες της ημέρας, με αποτέλεσμα τα ενεργειακά οφέλη της θερινής ώρας να είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Κάποιοι επιστήμονες προτείνουν ότι η διατήρηση μόνιμης φυσικής ώρας, προσαρμοσμένης καλύτερα στην γεωγραφική θέση κάθε χώρας, θα βοηθούσε όχι μόνο στην ενεργειακή εξοικονόμηση, αλλά και στη βελτίωση της υγείας των πολιτών, καθώς ο οργανισμός θα λειτουργούσε πιο αρμονικά με τον φυσικό ηλιακό κύκλο.

Το ζήτημα της κατάργησης των αλλαγών ώρας

Το θέμα της κατάργησης των αλλαγών ώρας παραμένει ανοιχτό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2023, η Κομισιόν επανέφερε την πρόταση προς εξέταση, ωστόσο η πρόοδος ήταν αναιμική, κυρίως λόγω των διαφορών μεταξύ των κρατών-μελών για το ποια ώρα (θερινή ή χειμερινή) θα πρέπει να παραμείνει μόνιμη. Η πρόεδρος της επιτροπής εσωτερικής αγοράς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Άννα Καβατσίνι, κάλεσε τις χώρες να βρουν μια κοινή και ρεαλιστική λύση, τονίζοντας την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι ανθρώπινοι βιορυθμοί, η οικονομική δραστηριότητα και η ενεργειακή ισορροπία. Ωστόσο, η υπόθεση φαίνεται να έχει υποχωρήσει στην πολιτική ατζέντα, καθώς πιο επείγοντα ζητήματα, όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η πράσινη μετάβαση, έχουν προτεραιότητα.

Έτσι, προς το παρόν, οι Ευρωπαίοι πολίτες —και μαζί τους και οι Έλληνες— θα συνεχίσουν να ρυθμίζουν τα ρολόγια τους δύο φορές τον χρόνο, απολαμβάνοντας για λίγο περισσότερο τις πρωινές ακτίνες του ήλιου, αλλά θυσιάζοντας το φως των απογευμάτων. Το αν αυτή η συνήθεια θα παραμείνει για πολύ ακόμη, παραμένει αβέβαιο, καθώς η Ευρώπη καλείται να βρει την ισορροπία ανάμεσα στην παράδοση, την τεχνολογία και την ανάγκη για βιώσιμη ενεργειακή διαχείριση.

Διαβάστε ακόμη