Ο χρόνος αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά ο καθοριστικός παράγοντας στην πορεία των προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ετοιμάζει, σύμφωνα με πληροφορίες, νέες αναθεωρήσεις και προσαρμογές στα προγράμματα, την ώρα που ήδη έχουν δοθεί τον περασμένο μήνα παρατάσεις σχεδόν σε όλα τα προγράμματα. Παρά τις κινήσεις αυτές, η αγορά παραμένει προβληματισμένη για το κατά πόσο είναι ρεαλιστικό να ολοκληρωθούν τόσες παρεμβάσεις μέσα στα στενά χρονικά όρια που προβλέπονται.
Πώς έχουν κινηθεί τα προγράμματα εξοικονόμησης
Σύμφωνα με πληροφορίες, η εικόνα που διαμορφώνεται έως τον Οκτώβριο του 2025 δείχνει σαφή διαφοροποίηση μεταξύ ώριμων και νέων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης. Στα παλαιότερα σχήματα, η απορρόφηση πόρων είναι υψηλή, ενώ στα προγράμματα της νέας γενιάς η πρόοδος παραμένει συγκρατημένη, καθώς βρίσκονται ακόμη στα πρώτα στάδια υλοποίησης.
Στα ώριμα προγράμματα, όπως το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», οι επιδόσεις είναι εξαιρετικά θετικές με το ποσοστό απορρόφησης των διαθέσιμων πόρων να φθάνει στο 100%. Το πρόγραμμα έχει υποδεχθεί 16.822 αιτήσεις και έχει εγκρίνει 10.734 υπαγωγές, εκ των οποίων 9.539 παρεμβάσεις έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Το «Εξοικονομώ 2021» συνεχίζει επίσης με σταθερή πρόοδο. Από τις 88.962 αιτήσεις, έχουν εγκριθεί 69.237 υπαγωγές και 50.019 έργα έχουν ολοκληρωθεί. Ο αρχικός προϋπολογισμός του ανέρχεται στα 956,355 εκατ. ευρώ, ενώ το ποσοστό υλοποίησης φθάνει στο 72%.
Σε εξίσου προχωρημένο στάδιο βρίσκεται και το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη (PVstegi)», το οποίο καταγράφει 17.102 αιτήσεις, 15.945 υπαγωγές και 13.395 ολοκληρωμένες παρεμβάσεις το πρόγραμμα έχει ήδη καλύψει περίπου 84% του φυσικού του αντικειμένου, απορροφώντας σχεδόν το σύνολο των διαθέσιμων πόρων.
Αντίθετα, τα νεότερα προγράμματα κινούνται με πιο αργούς ρυθμούς, καθώς οι υπαγωγές έχουν ξεκινήσει πρόσφατα και οι υλοποιήσεις βρίσκονται στα πρώτα στάδια. Το «Εξοικονομώ 2023» έχει δεχθεί 32.431 αιτήσεις και 26.746 υπαγωγές, με μόλις 2.137 ολοκληρωμένες παρεμβάσεις έχει φθάνει μόλις στο 8% του φυσικού αντικειμένου. Το πρόγραμμα «Ανακαινίζω για Νέους», που στοχεύει σε νέους έως 39 ετών, εμφανίζει χαμηλή πρόοδο με 6.677 αιτήσεις, 2.350 υπαγωγές και καμία ολοκληρωμένη παρέμβαση μέχρι στιγμής.
Το «Εξοικονομώ 2025» αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της επόμενης φάσης. Μέσα σε λίγους μήνες από την προκήρυξή του, έχει συγκεντρώσει 55.330 αιτήσεις με τις υπαγωγές να εκτιμώνται σε 40.865, αλλά βρίσκεται ακόμη στο στάδιο οριστικοποίησης των ωφελουμένων. Ο αρχικός προϋπολογισμός ανέρχεται στα 285 εκατ. ευρώ, με το ΥΠΕΝ να στοχεύει σε πλήρη ενεργοποίηση εντός του 2025, ώστε να προχωρήσουν οι εκταμιεύσεις μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026.
Παρατάσεις: ανάσα για τους δικαιούχους, πίεση για την αγορά
Όπως σημειώνουν καλά ενημερωμένες πηγές, από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2025 καταγράφεται μια διαδοχική ακολουθία παρεμβάσεων και αλλαγών από το ΥΠΕΝ με στόχο την επιτάχυνση και τον εξορθολογισμό της πορείας των προγραμμάτων εξοικονόμησης.
Έτσι, οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν προχωρήσει στην αναθεώρηση των στόχων και την ανακατανομή των πόρων ανά πρόγραμμα, στην απλοποίηση των οδηγιών με μείωση κατά περίπου 20% των απαιτούμενων δικαιολογητικών, εφαρμογή υπερδέσμευσης στους πίνακες επιλογής, ιδίως στα προγράμματα «Εξοικονομώ 2025» και σε δράσεις για αντλίες θερμότητας, καθώς και διεύρυνση της γεωγραφικής κατανομής και των ειδικών ομάδων δικαιούχων, όπως ΑμεΑ, τρίτεκνοι και κάτοικοι πληγεισών περιοχών. Ήδη, οι πληροφορίες αναφέρουν έχει ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση του «Εξοικονομώ 2025» ενώ έως τον ερχόμενο Δεκέμβριο αναμένεται η τελική φάση υπαγωγής με στόχο την ολοκλήρωση των διαδικασιών ώστε να ξεκινήσουν οι εκταμιεύσεις μέσα στο επόμενο έτος.
Παράλληλα, το ΥΠΕΝ προχώρησε τον περασμένο μήνα σε νέο κύμα παρατάσεων, μεταφέροντας την ολοκλήρωση σχεδόν όλων των προγραμμάτων μέσα στο 2026.
Συγκεκριμένα, το «Εξοικονομώ 2021» θα μπορεί να ολοκληρωθεί έως τις 28 Φεβρουαρίου 2026, ενώ τα «Εξοικονομώ 2023» και «Ανακαινίζω για Νέους» παίρνουν παράταση έως τις 30 Απριλίου 2026. Το νέο «Εξοικονομώ 2025» θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Μαΐου 2026, ενώ το «Αλλάζω Σύστημα Θέρμανσης & Θερμοσίφωνα» έχει προθεσμία έως τις 30 Απριλίου 2026.
Παράλληλα, παρατάσεις δόθηκαν και στα επιχειρηματικά προγράμματα, όπως το «Αλλάζω Συσκευή για Επιχειρήσεις» και η «Ενεργειακή Απόδοση στον Τριτογενή Τομέα», καθώς και στα ειδικά έργα «Αθηνά» (για σχολεία), «Φοίβος» (παιδικοί σταθμοί) και «Ορεινά Τουριστικά Καταλύματα», που μετατίθενται επίσης έως το τέλος Απριλίου 2026.
Οι αναθεωρήσεις που έρχονται
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ΥΠΕΝ έχει ήδη προχωρήσει σε αναθεώρηση των στόχων και της κατανομής πόρων ανά πρόγραμμα. Η βασική αλλαγή αφορά τη μείωση του συνολικού αριθμού κατοικιών που θα αναβαθμιστούν μέσω των δράσεων «Εξοικονομώ». Από τον αρχικό στόχο των 105.000 κατοικιών, πλέον ο στόχος προσαρμόζεται σε τουλάχιστον 90.000, με έμφαση όμως στην αύξηση των ευάλωτων και ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών που ανεβαίνουν από 20.000 σε περίπου 25.000. Ανάλογες περικοπές γίνονται και στα προγράμματα «Ενέργεια και Επιχειρηματικότητα», όπου ο αριθμός των ωφελούμενων επιχειρήσεων μειώνεται από 3.500 σε 2.600, με τον προϋπολογισμό να περιορίζεται στα 130 εκατ. ευρώ.
Ταυτόχρονα, το Υπουργείο προχωρά σε απλοποίηση διαδικασιών, με στόχο:
- μείωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών κατά 20%,
- αυστηρότερες προθεσμίες στα στάδια ελέγχου,
- και ολοκλήρωση των υπαγωγών ως τον Δεκέμβριο του 2025, χωρίς νέες παρατάσεις.
Η φιλοσοφία της νέας φάσης είναι να περιοριστεί ο συνολικός χρόνος υλοποίησης από τους 14-17 μήνες σε 8 μήνες, ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η αγορά «τρέχει», οι μηχανικοί προειδοποιούν
Η απόφαση του ΥΠΕΝ να δώσει νέες παρατάσεις στα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας προσφέρει, μεν, ανάσα σε ωφελούμενους και μηχανικούς, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί ένα νέο, πιο σύνθετο πρόβλημα: τον συντονισμό. Εκατοντάδες χιλιάδες έργα εξοικονόμησης θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα σε λίγους μήνες, πρακτικά, στο πρώτο εξάμηνο του 2026, κάτι που πιέζει την αγορά υλικών, τα συνεργεία και τη διαθεσιμότητα εξειδικευμένων τεχνικών.
Η αγορά, αν και χαιρετίζει τις απλουστεύσεις των διαδικασιών που ανακοίνωσε το ΥΠΕΝ (όπως η μείωση δικαιολογητικών και ο περιορισμός της γραφειοκρατίας), εκφράζει έντονο προβληματισμό για το αν ο διαθέσιμος χρόνος επαρκεί. Οι μηχανικοί κάνουν λόγο για έναν «αγώνα δρόμου με τον χρόνο», καθώς τα προγράμματα του 2021, του 2023 και του 2025 «τρέχουν» σχεδόν ταυτόχρονα, με ελάχιστα περιθώρια ανάμεσα στις προθεσμίες.
Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, «η προθεσμία ολοκλήρωσης είναι πράγματι απαιτητική. Υπάρχουν πιέσεις, αλλά δεν είμαστε μπροστά σε αδιέξοδο. Αν ο ιδιοκτήτης έχει διαθέσιμα κεφάλαια και δεν περιμένει τις πληρωμές του προγράμματος, μπορεί να ολοκληρώσει τις εργασίες σε λιγότερο από έξι μήνες. Το πραγματικό πρόβλημα εντοπίζεται στη χρηματοδότηση και στη γραφειοκρατία».
Ένας μηχανικός που συμμετέχει ενεργά στα προγράμματα επισημαίνει ότι η πίεση είναι μεγάλη, γιατί τα ίδια συνεργεία καλούνται να ανταποκριθούν σε πολλαπλά έργα την ίδια περίοδο. «Οι επαγγελματίες που δουλεύουν σε ενεργειακές αναβαθμίσεις είναι οι ίδιοι που ασχολούνται με οικοδομικές άδειες, αυθαίρετα ή νέες κατασκευές. Όταν όλα αυτά συμπίπτουν χρονικά, είναι αναπόφευκτο να υπάρχει συμφόρηση. Αν προστεθεί ότι τα προγράμματα του 2021, του 2023 και του 2025 έχουν πολύ κοντινές προθεσμίες — τριών ή τεσσάρων μηνών μεταξύ τους — καταλαβαίνουμε γιατί η πίεση είναι τεράστια».
Παρά τις πιέσεις, ωστόσο, η γενική εικόνα της αγοράς δεν είναι αρνητική. Δεν υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε υλικά ή εξοπλισμό — ενδέχεται να παρουσιάζονται μικρές καθυστερήσεις σε ειδικά μοντέλα φωτοβολταϊκών ή θερμοσιφώνων, αλλά η επάρκεια θεωρείται ικανοποιητική. Παράλληλα, η αγορά αναγνωρίζει ότι η κατάσταση είναι σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι διαδικασίες ελέγχου, εγκρίσεων και πληρωμών έχουν γίνει ταχύτερες και πιο ξεκάθαρες, γεγονός που περιορίζει τη γραφειοκρατία και επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των έργων. «Το ΥΠΕΝ έχει κάνει σημαντικά βήματα στον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών», αναφέρουν πηγές του κλάδου, «αλλά πλέον όλα τα προγράμματα συμπίπτουν χρονικά και η αγορά δεν έχει ανεξάντλητη δυναμικότητα».
Ορισμένοι μηχανικοί εκφράζουν φόβους πως, αν δεν ενεργοποιηθούν γρήγορα οι πληρωμές και δεν ενισχυθεί η διαθεσιμότητα συνεργείων, κινδυνεύουν να χαθούν κονδύλια. Όπως λένε χαρακτηριστικά, «ο στόχος είναι φιλόδοξος, αλλά εφικτός, αρκεί να υπάρξει ρεαλισμός στα χρονοδιαγράμματα και να μη μείνει κανένα έργο χωρίς χρηματοδότηση».
Διαβάστε ακόμη
