Η ηλιακή ενέργεια, που επί δεκαετίες θεωρείται η βασίλισσα της καθαρής ενέργειας, βρίσκεται μπροστά σε μια πρωτοφανή, σοβαρή κρίση. Παρά τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για φωτοβολταϊκά, η κινεζική βιομηχανία ηλιακών πάνελ, η οποία είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως, βιώνει μια από τις πιο βαθιές και παρατεταμένες υφέσεις στην ιστορία της, με συνέπειες για όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με το ενεργειακό think-tank Ember, που επικαλούνται οι Finacial Times, μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2025, η Κίνα εγκατέστησε 256 GW ηλιακής ισχύος, περισσότερα από όσα εγκατέστησε όλος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Παράλληλα, όμως, οι εργοστασιακές της δυνατότητες παρήγαγαν περισσότερα από τα διπλάσια, δημιουργώντας υπερπροσφορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα τέσσερα μεγαλύτερα κινεζικά εργοστάσια να καταγράψουν συνολικές ζημίες 1,5 δισ. δολαρίων μόνο στο α’ εξάμηνο.

Πέρα από το θέμα, όμως, της υπερπαραγωγής, η Κίνα δυσκολεύεται, επίσης, να πουλήσει τα προϊόντα της στις διεθνείς αγορές. Η περιοχή Xinjiang, που παράγει περίπου το 40% του παγκόσμιου πολυπυριτίου για πάνελ, αντιμετωπίζει περιορισμούς στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ λόγω του Uyghur Forced Labour Prevention Act, νόμου που απαγορεύει την εισαγωγή προϊόντων φτιαγμένων υπό καταναγκαστική εργασία στην περιοχή αυτή. Ταυτόχρονα, η Ινδία αυξάνει σταδιακά τους δασμούς στα κινεζικά πάνελ, ενώ στην Ευρώπη η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών επιβραδύνεται, καθώς τα δίκτυα ηλεκτροδότησης φτάνουν στα όρια τους, λόγω υπερφόρτωσης. Σε αυτά, έρχεται να προστεθεί η ολοένα και αυξανόμενη καχυποψία γύρω από τα κινεζικά συστήματα, με πολλές χώρες να φοβούνται ότι η Κίνα μπορεί, μέσω της τεχνολογίας που παράγει, να αποκτήσει δυνατότητες παρακολούθησης, πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα και ενδεχομένως να ασκεί απομακρυσμένο έλεγχο σε ευαίσθητες ενεργειακές και ψηφιακές υποδομές.

Αυτός ο συνδυασμός περιορισμών και επιβράδυνσης στις αγορές δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστα τα οικονομικά των κινεζικών εταιρειών φωτοβολταϊκών. Η πτώση των τιμών πλήττει τις εταιρείες και στις χρηματιστηριακές επιδόσεις τους. Για παράδειγμα, τα μικτά περιθώρια κέρδους της JinkoSolar μειώθηκαν στο 3,1% στο έτος έως τον Σεπτέμβριο, από 16% το 2024. Οι επενδυτές ανησυχούν ακόμα περισσότερο καθώς η μετάβαση σε νεότερες τεχνολογίες απαιτεί πιο «βαριές» επενδύσεις σε νέες γραμμές παραγωγής.

Τα οφέλη και οι αθέατες συνέπειες των χαμηλών τιμών στα φωτοβολταϊκά

Παρά τις δυσκολίες για τις κινεζικές εταιρείες, είναι γεγονός πως οι χαμηλές τιμές πάνελ έχουν επιταχύνει την υιοθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων διεθνώς. Μάλιστα, το περσινό έτος, το 2024, η παραγωγή από φωτοβολταϊκά απέτρεψε εκπομπές περίπου 1,6 δισεκατομμυρίων τόνων CO₂,  όσο περίπου οι εκπομπές ολόκληρου του ενεργειακού τομέα της Αμερικής.

Ωστόσο, οι υπερβολικά χαμηλές τιμές έρχονται και με ορισμένες συνέπειες. Οι εταιρείες, πιεσμένες από το κόστος, επενδύουν λιγότερο σε βιώσιμες πρακτικές. Αυτό πρακτικά σημαίνει περισσότερα απόβλητα παραγωγής και περιορισμένη ανακύκλωση των παλιών πάνελ. Το μεγάλο επίτευγμα της βιομηχανίας, η καθολική μείωση του κόστους της ηλιακής ενέργειας, αποκτά διπλή όψη: από τη μια καθιστά την ηλιακή ενέργεια προσιτή, από την άλλη υπονομεύει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η παγκόσμια αγορά ηλιακής ενέργειας είναι ξεκάθαρη: πώς να διατηρήσει φθηνό ρεύμα και μαζική διάδοση των φωτοβολταϊκών συστημάτων, χωρίς να θυσιάσει την ίδια τη βιομηχανία που τα καθιστά δυνατά. Η βιομηχανία των φωτοβολταϊκών μοιάζει να ακροβατεί σε.. τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στην προσβασιμότητα, την κερδοφορία και τη βιωσιμότητα.

Διαβάστε ακόμη