Ιδιαίτερα δυναμική εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια η παρουσία της υδροηλεκτρικής ενέργειας στο ενεργειακό σύστημα, καθώς η άντληση ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία, ενώ το 2025 προβλέπεται σύμφωνα με πηγές του energygame.gr να αγγίξει το όριο της μίας TWh.

Η υδροηλεκτρική ενέργεια σημειώνει τη μεγαλύτερη άνοδο της τελευταίας δεκαετίας, με τα επίσημα στοιχεία να δείχνουν ότι η συμμετοχή της στο σύστημα κινείται πλέον σε επίπεδα αισθητά υψηλότερα από τα προηγούμενα χρόνια. Το 2025, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η ενέργεια που απορροφάται για άντληση έχει ήδη φτάσει τα 761,9 GWh στο εννεάμηνο, ενώ η τελική εκτίμηση για το έτος ανεβαίνει στις 900–920 GWh. «Το 2025 θα μπορούσε να κλείσει με σχεδόν μια τεραβατώρα», αναφέρουν χαρακτηριστικά πηγές, δίνοντας την πιο καθαρή εικόνα για το μέγεθος της αυξημένης συμμετοχής της υδροηλεκτρικής αποθήκευσης στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.

Η μεταβολή είναι εντυπωσιακή, ιδίως αν συγκριθεί με τα στοιχεία των προηγούμενων ετών. Το 2024 η άντληση έκλεισε στις 694 GWh, το 2023 στις 327 GWh, ενώ το 2022 δεν ξεπέρασε τις 206 GWh. Σε σχέση με την περίοδο 2018–2020, όπου οι ετήσιες τιμές κυμαίνονταν από 24 GWh έως 138 GWh, η σημερινή εικόνα αποτυπώνει έναν πολλαπλασιασμό της αποθηκευμένης ενέργειας που ξεπερνά τις τριάντα φορές σε διάστημα επτά ετών. Με βάση τα φετινά δεδομένα και το εννεάμηνο του 2025, η άντληση εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στις 900–920 GWh έως το τέλος του έτους. Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 2% της συνολικής ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, η οποία διαμορφώνεται κοντά στις 52 TWh.

Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι η άντληση προσεγγίζει πλέον το 2% της συνολικής ζήτησης δείχνει πόσο κρίσιμος έχει γίνει ο ρόλος των υδροηλεκτρικών για τη λειτουργία και την ισορροπία του συστήματος. Πρόκειται για ενέργεια που «κυκλοφορεί» μέσα από τους ταμιευτήρες, επιτρέποντας στο δίκτυο να απορροφά την περίσσεια παραγωγή από ΑΠΕ όταν υπάρχει, και να την επαναφέρει αργότερα, στις ώρες που χρειάζεται. Το μέγεθος αυτό αποτυπώνει πόσο συχνά και πόσο έντονα χρησιμοποιείται πλέον ο υδροηλεκτρικός μηχανισμός ως εργαλείο σταθεροποίησης του συστήματος, σε μια περίοδο όπου η μεταβλητότητα της παραγωγής από αιολικά και φωτοβολταϊκά αυξάνεται διαρκώς.

Η άνοδος όπως σχολιάζουν άνθρωποι της αγοράς δεν είναι τυχαία, ούτε συγκυριακή. Προκύπτει ως άμεση συνέπεια της μεγάλης διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύστημα και των έντονων μεταβολών που καταγράφονται στη λειτουργία του. «Όπως είναι γνωστό τα τελευταία τρία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η διείσδυση των ΑΠΕ. Όσες περισσότερες ΑΠΕ μπαίνουν στο σύστημα, τόσο περισσότερη η ανάγκη αυτή».

Ένα ακόμη στοιχείο που αναδεικνύεται που επισημαίνεται είναι ότι η άνοδος της χρήσης των υδροηλεκτρικών δεν ανακόπτεται από τις υδρολογικές διακυμάνσεις. Παρότι η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με φαινόμενα λειψυδρίας, τονίζεται ότι «στη λειψυδρία είναι ακόμα καλύτερο το εργαλείο αυτό», με την έννοια ότι η λειτουργία μεταξύ ταμιευτήρων προσφέρει σταθερότητα και ευελιξία στο σύστημα. Η δυνατότητα ελεγχόμενης μεταφοράς νερού επιτρέπει πιο στοχευμένη αξιοποίηση των διαθέσιμων αποθεμάτων και καλύτερη χρονική κατανομή της ενέργειας, καθιστώντας την άντληση έναν πολύτιμο σύμμαχο σε ένα περιβάλλον όπου η παραγωγή από ΑΠΕ είναι όλο και πιο μεταβλητή.

Πίσω από αυτά τα μεγέθη βρίσκεται ένα δίκτυο μεγάλων υδροηλεκτρικών συγκροτημάτων που είναι μοιρασμένα σε καίριες λεκάνες απορροής. Στον Αχελώο, τα Κρεμαστά με εγκατεστημένη ισχύ 437,2 MW αποτελούν τον βασικό ταμιευτήρα υπερετήσιας ρύθμισης, λειτουργώντας ως στρατηγικό απόθεμα ενέργειας για τη χώρα. Κατάντη, το Καστράκι προσθέτει ακόμη 320 MW, ενώ ο Στράτος συμβάλλει με περίπου 150 MW, συμπληρώνοντας ένα σύστημα που καλύπτει αιχμές φορτίου και παρέχει πρωτεύουσα και δευτερεύουσα εφεδρεία στον ΑΔΜΗΕ, αποτρέποντας την κατάρρευση της συχνότητας σε περιπτώσεις απώλειας μεγάλων μονάδων.

Αντίστοιχα, στον Αλιάκμονα αναπτύσσεται ένα σύνθετο «υβριδικό» σύστημα. Ο υδροηλεκτρικός σταθμός Πολυφύτου διαθέτει ισχύ 375 MW, ενώ ο νεότερος Ιλαρίωνας προσθέτει περίπου 157 MW, βελτιστοποιώντας τη διαχείριση ολόκληρης της λεκάνης και προσφέροντας περί τις 330 GWh καθαρής ενέργειας ετησίως. Στο ίδιο συγκρότημα εντάσσεται και η Σφηκιά, με 315 MW εγκατεστημένης ισχύος και αντίστοιχη ισχύ άντλησης περίπου 310 MW, καθώς και τα Ασώματα με 108 MW, που λειτουργούν ως κάτω ταμιευτήρας. Μέσα από αυτό το σχήμα, ο Αλιάκμονας στηρίζει ταυτόχρονα την ενέργεια, την ύδρευση, την άρδευση και την ευστάθεια του βόρειου συστήματος.

Στη βορειοανατολική Ελλάδα, το συγκρότημα του Νέστου αποτελεί ίσως την πιο χαρακτηριστική απεικόνιση του νέου ρόλου των υδροηλεκτρικών. Ο Θησαυρός, με τρεις αναστρέψιμες μονάδες συνολικής ισχύος 384 MW στην παραγωγή και περίπου 380 MW στην άντληση, λειτουργεί ως κύριο εργαλείο ρύθμισης συχνότητας και κρίσιμη μονάδα Black Start για την περιοχή, με δυνατότητα μετάβασης από ηρεμία σε πλήρη παραγωγή σε λιγότερο από δύο λεπτά. Κατάντη, η Πλατανόβρυση προσθέτει 116 MW, λειτουργεί ως κάτω ταμιευτήρας και παράγει περίπου 240 GWh ετησίως, συγκρατώντας τα ύδατα που μπορούν να αντληθούν εκ νέου. Μαζί με τη Σφηκιά, οι δύο αντλησιοταμιευτικοί σταθμοί Θησαυρού–Σφηκιάς σχηματίζουν τον πυρήνα των 699 MW καθαρής αντλησιοταμίευσης που στηρίζουν καθημερινά την αγορά εξισορρόπησης.

Στα συγκροτήματα Αράχθου και Αώου, το Πουρνάρι Ι με ισχύ 300 MW και το Πουρνάρι ΙΙ με 33,6 MW λειτουργούν σε συνδυασμό με τις Πηγές Αώου, ισχύος 210 MW, οι οποίες αξιοποιούν μεγάλα υψόμετρα κοντά στο Μέτσοβο. Το σύστημα αυτό καλύπτει απότομες αιχμές φορτίου και ενισχύει την ευστάθεια και τις διασυνδέσεις προς Αλβανία και Ιταλία, ενώ παράλληλα παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των υδάτων για άρδευση και υδροδότηση.

Σε αυτό το ήδη ισχυρό υπόβαθρο έρχονται να προστεθούν τα νέα έργα αποθήκευσης. Η αντλησιοταμίευση Αμφιλοχίας, ισχύος 680 MW στην παραγωγή και 730 MW στην άντληση, θα χρησιμοποιεί τη λίμνη Καστρακίου ως κάτω ταμιευτήρα και δύο νέους άνω ταμιευτήρες, υπερδιπλασιάζοντας την αποθηκευτική ισχύ της χώρας. Παράλληλα, η ΔΕΗ προετοιμάζει έργα αντλησιοταμίευσης στα πρώην λιγνιτωρυχεία, μετατρέποντας σταδιακά τις «μαύρες» περιοχές της λιγνιτικής παραγωγής σε «πράσινες» φυσικές μπαταρίες.

Διαβάστε ακόμη