Ένα νέο ψυχρό κύμα σαρώνει αυτή την εβδομάδα την Ευρώπη, με τις θερμοκρασίες στη Βαρσοβία να φτάνουν έως και τους -5°C, σχεδόν 4 βαθμούς κάτω από τα μέσα -για την εποχή- επίπεδα. Για χιλιάδες πολωνικές οικογένειες, αυτή η απότομη πτώση της θερμοκρασίας αποτελεί την πρώτη πραγματική δοκιμή των «πράσινων» συστημάτων θέρμανσης (φωτοβολταϊκά και αντλίες θερμότητας) που αντικατέστησαν τα παραδοσιακά συστήματα καύσης άνθρακα τα τελευταία χρόνια. Αυτή η στροφή προς πιο «καθαρές τεχνολογίες» εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική της Πολωνίας, μια από τις πλέον εξαρτημένες από τον άνθρακα χώρες της Ευρώπης, να τριπλασιάσει τη χωρητικότητα των ΑΠΕ μέχρι το 2030, με τους πολίτες της να γίνονται πρωταγωνιστές μιας ενεργειακής μετάβασης που δοκιμάζεται ..στο πεδίο.
Η Πολωνία έχει κάνει αρκετά βήματα όσον αφορά την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ: μέσα στην τελευταία δεκαετία, η χωρητικότητα ηλιακής και αιολικής ενέργειας αυξήθηκε σχεδόν εννέα φορές, και το 2024 οι ανανεώσιμες πηγές αντιπροσώπευαν πάνω από το 40% της ηλεκτροπαραγωγής, σύμφωνα με στοιχεία της BloombergNEF. Το φιλόδοξο σχέδιο της χώρας είναι να τριπλασιάσει την καθαρή της ισχύ μέχρι το τέλος της δεκαετίας, φτάνοντας περίπου τα 11.500 γιγαβάτ, στο πλαίσιο των στόχων που είχαν συμφωνηθεί στην COP28.
Πόσες αντλίες θερμότητας έχουν εγκατασταθεί στην Πολωνία
Οι αντλίες θερμότητας είναι γνωστές για την αποδοτικότητά τους ακόμη και σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, όμως σε συνθήκες ακραίου κρύου, όπως την τρέχουσα περίοδο στην Πολωνία, απαιτείται εντατικότερος έλεγχος και συντήρηση. Μέχρι το 2024, περίπου 745.000 αντλίες θερμότητας είχαν εγκατασταθεί στη χώρα, έναντι 6,6 εκατ. στη Γαλλία, σύμφωνα με την European Heat Pump Association. Επίσης, οι πωλήσεις υποχώρησαν από τα υψηλά του 2022, αφήνοντας τη χώρα μακριά από τον στόχο της κατάργησης σχεδόν όλων των συστημάτων που λειτουργούσαν με καύση άνθρακα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2030.
Ωστόσο, η αύξηση της ζήτησης από το 2022, μετά, δηλαδή, την απαγόρευση εισαγωγών άνθρακα από τη Ρωσία, έδειξε πόσο γρήγορα η Πολωνία μπορεί να αντιδράσει σε εξωτερικούς κραδασμούς. Τότε, οι πωλήσεις αντλιών θερμότητας εκτοξεύτηκαν σε ιστορικά υψηλά, ενώ οι μετοχές των εταιρειών παραγωγής φωτοβολταϊκών πάνελ και αντλιών θερμότητας που περιλαμβάνονται στον δείκτη WIG20 αυξήθηκαν κατά 400%. Παρ’ όλα αυτά, η σταθερή ανάπτυξη παραμένει πρόκληση, καθώς τόσο οι επενδυτές όσο και οι καταναλωτές χρειάζονται σαφή κίνητρα και μακροπρόθεσμο σχέδιο.
Ανάγκη για κίνητρα και πολιτικές στήριξης
Η κυβέρνηση της Πολωνίας στηρίζει ενεργά τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια, με ορισμένα μέτρα. Μέσα από το πρόγραμμα «Καθαρός Αέρας» (Clean Air), ύψους 100 δισ. ζλότυ, χρηματοδοτεί εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών, αντλιών θερμότητας, μόνωση κατοικιών και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, δίνοντας έμφαση κυρίως στις παλιές κατοικίες που χτίστηκαν πριν από το 1989. Τα τελευταία επτά χρόνια, οι πολωνικές στέγες έχουν εγκαταστήσει πάνω από 13 γιγαβάτ φωτοβολταϊκών, μειώνοντας σημαντικά τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών.
Ωστόσο, οι ειδικοί ζητούν περισσότερη στήριξη για να επιταχυνθεί η πράσινη μετάβαση. Ο Pawel Lachman, επικεφαλής του Πολωνικού Οργανισμού Ανάπτυξης Αντλιών Θερμότητας, υπογραμμίζει ότι απαιτούνται καλύτερες επιδοτήσεις και προσαρμογή των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας για τα συστήματα αυτά. Η διαχείριση κόστους, καθώς και οι ρυθμίσεις συντήρησης και εγκατάστασης, είναι καθοριστικές για την επιτυχία των επενδύσεων σε καθαρή θέρμανση.
Η Πολωνία αποτελεί τόσο παράδειγμα της προόδου αλλά και των προκλήσεων της ενεργειακής μετάβασης. Αν και η υιοθέτηση των ΑΠΕ είναι ραγδαία και οι τεχνολογικές λύσεις όπως οι αντλίες θερμότητας αποδεικνύονται λειτουργικές, το συνολικό επίπεδο εγκατάστασης παραμένει χαμηλό συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η επίτευξη του στόχου των 11.500 γιγαβάτ μέχρι το 2030 απαιτεί όχι μόνο τεχνολογία, αλλά και σταθερή πολιτική βούληση, επαρκή χρηματοδότηση και ενεργό συμμετοχή των καταναλωτών.
Διαβάστε ακόμη
