Η δημιουργία μιας λειτουργικής αγοράς πράσινου υδρογόνου στην Ευρώπη είναι απαραίτητη για να πετύχει η ήπειρος τους κλιματικούς της στόχους. Ωστόσο, το εγχείρημα μόνο εύκολο δεν είναι, όπως αποδεικνύεται. Αυτές τις ημέρες, το μέσο Hydrogen Insight αποκάλυψε πως οι δύο μεγαλύτεροι νικητές των δημοπρασιών για παραγωγή πράσινου υδρογόνου που οργάνωσε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Υδρογόνου αποσύρθηκαν τελικά από τη διαδικασία, προτού λάβουν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Πρόκειται για μια μονάδα υδρογόνου ισχύος 560 MW που αναπτύσσεται από τη Vattenfall και την Copenhagen Infrastructure Partners (CIP), καθώς και μια μονάδα που αναπτύσσει επίσης η CIP μαζί με την Enagas Renovables στην Ισπανία, ισχύος 500 MW. Και στις δύο περιπτώσεις, ο λόγος της απόσυρσης από τη χρηματοδότηση ήταν το ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα που έθετε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Υδρογόνου ως προϋπόθεση.

Συγκεκριμένα, τα έργα που επιλέχθηκαν θα έπρεπε, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους έως το 2030. Ωστόσο, οι εταιρείες θεώρησαν πως είναι απίθανο να πετύχουν αυτόν τον στόχο. Η εξασφάλιση περισσότερης χρονικής ευελιξίας δεν κατέστη δυνατή. Παρόλα αυτά, η CIP και η Enagas Renovables έχουν εξασφαλίσει χρηματοδοτική ενίσχυση από την ισπανική κυβέρνηση.

Η περιοριστική ευρωπαϊκή γραφειοκρατία και η υπερβολική ρύθμιση αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής αγοράς πράσινου υδρογόνου, δηλώνουν ανώτατα στελέχη του χώρου. Πρόσφατα, ο Μάρκους Κρέμπερ, CEO της γερμανικής RWE, μιλώντας στη Handelsblatt, δήλωσε: «Το υδρογόνο παραμένει ένας σημαντικός πυλώνας της ενεργειακής μετάβασης για εφαρμογές που δεν μπορούν να εξηλεκτριστούν. Το πρόβλημα είναι ότι κάνουμε τη ζωή μας και πάλι δύσκολη. Επειδή η υπερβολική ρύθμιση, με την οποία καθορίζεται τόσο το πράσινο όσο και το μπλε υδρογόνο κάνει τα πάντα απίστευτα ακριβά και αργά».

Προβλήματα υπάρχουν και από την πλευρά της ζήτησης. Πριν λίγο διάστημα, ο χαλυβουργικός κολοσσός Archelor-Mittal ακύρωσε σχέδια για παραγωγή χάλυβα με χρήση πράσινου υδρογόνου στη Γερμανία. Η Arcelor-Mittal δήλωσε ότι ο κύριος λόγος για την απόφασή της ήταν πως δεν ήταν βέβαιο εάν το απαραίτητο υδρογόνο θα ήταν διαθέσιμο εγκαίρως και σε αποδεκτές τιμές. Η εταιρεία επέκρινε επίσης το υψηλό επίπεδο των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία. Περαιτέρω λόγοι για την ακύρωση ήταν οι αβεβαιότητες που προέκυψαν από τους τιμωρητικούς δασμούς των ΗΠΑ και η «ανεπαρκής προστασία έναντι των φθηνών εισαγωγών χάλυβα».

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Hydrogen Europe για το δεύτερο τρίμηνο του 2025, λειτουργούν σήμερα 237 έργα παραγωγής καθαρού υδρογόνου στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο εξ αυτών φτάνει μόλις τα 54 MW, ενώ η πλειοψηφία των μελλοντικών μεγάλων έργων βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή. Από τη συνολική παραγωγή, το 39% κατευθύνεται σε «άλλη βιομηχανία», δηλαδή σε χημικές και άλλες μονάδες χωρίς σαφή τελικό καταναλωτή. Το 15% αφορά τη διύλιση, το 11% την κινητικότητα, ενώ η παραγωγή αμμωνίας απορροφά το 10% και η μεθανόλη το 7%. Στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μόλις το 2% των έργων έχει τελικό σκοπό την ηλεκτροπαραγωγή, στοιχείο που αποκαλύπτει το περιορισμένο εύρος τελικών αγορών που έχουν ωριμάσει πραγματικά.

Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η εικόνα για τα έργα που βρίσκονται υπό κατασκευή: το 53% προορίζεται για διυλιστήρια, το 20% για παραγωγή πράσινου χάλυβα, το 13% για αμμωνία, ενώ η κινητικότητα, η ηλεκτροπαραγωγή και άλλες εφαρμογές εμφανίζονται με ποσοστά κάτω του 5%. Η τάση αυτή επιβεβαιώνει ότι η δημιουργία μιας βιώσιμης αγοράς καθαρού υδρογόνου απαιτεί σταθερούς και ισχυρούς τελικούς καταναλωτές (offtakers), οι οποίοι επί του παρόντος περιορίζονται κυρίως στη βαριά βιομηχανία.

Η προσπάθεια της Ελλάδας να δημιουργήσει αγορά πράσινου υδρογόνου

Στην Ελλάδα, μέσα στον Ιούνιο μπήκαν τα θεμέλια για τη δημιουργία αγοράς υδρογόνου, με την έγκριση σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή. Ένα δεύτερο πακέτο νομοθετικών μέτρων έρχεται τον Σεπτέμβριο για να κλείσει εκκρεμότητες και να αποσαφηνίσει κάποια ζητήματα. Η ύπαρξη ενός σαφούς ρυθμιστικού πλαισίου αποτελεί το πρώτο και πιο κρίσιμο ζήτημα για να προχωρήσουν οι εγχώριες επενδύσεις που έχουν δρομολογηθεί. Πέραν του ρυθμιστικού πλαισίου, οι «παίκτες» που δραστηριοποιούνται στον χώρο ζητούν επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, ταχεία ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών και, κυρίως, στοχευμένα κίνητρα στήριξης.

Τα κίνητρα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν είτε επιδοτήσεις και απαλλαγές, είτε, αντιστρόφως, «πέναλτι» σε όσους συνεχίζουν να καταναλώνουν ρυπογόνες εναλλακτικές. «Δεν έχουμε καταναλωτή. Μπορεί να υπάρχει, αλλά δεν του δίνουμε το κίνητρο», ανέφεραν πρόσφατα πηγές της αγοράς στο energygame.gr. Και όπως υπενθύμισαν, «πάντα αυτό που είναι πιο καθαρό, είναι πιο ακριβό». Όλοι οι ενδιαφερόμενοι καθιστούν σαφές πως για να δημιουργηθεί από το μηδέν μια αγορά πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα θα πρέπει να υπάρξει οικονομική στήριξη τα πρώτα χρόνια, αφού η τεχνολογία παραμένει ακριβή και δεν είναι ακόμα ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες, πιο ρυπογόνες εναλλακτικές.

Με αφορμή το νομοσχέδιο του Ιουνίου, που αφορούσε το υδρογόνο και το βιομεθάνιο, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος, είχε δηλώσει: «Αντιλαμβανόμαστε προφανώς ότι για ευδοκιμήσουν οι δύο αυτοί χώροι θα χρειαστούν ενισχύσεις όπως χρειάστηκαν και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες. Αυτό θα γίνει στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και με βάση τις προβλέψεις του πλαισίου κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ. Έχουμε ένα θεσμικό πλαίσιο για να ξεκινήσει η διαδικασία και ορίζουμε ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού».

Στη χώρα μας έχουν ήδη «μπει στις ράγες» κάποιες επενδύσεις στον συγκεκριμένο κλάδο. Η Hellenic Hydrogen, μια σύμπραξη των ομίλων Motor Oil και ΔΕΗ, επιχειρεί να υλοποιήσει την πρώτη μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο Αμύνταιο. Η επένδυση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας, έχοντας ήδη λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση και έχοντας ολοκληρώσει τον βασικό τεχνικό σχεδιασμό. Μάλιστα, η Hellenic Hydrogen βρίσκεται σε συζητήσεις με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σχήμα οικονομικής στήριξης, αντίστοιχο με εκείνα που εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προκειμένου να καταστεί βιώσιμη η επένδυση.

H Motor Oil εμπλέκεται και σε άλλα έργα υδρογόνου στη χώρα μας, όπως τα projects TRIERES και EPHYRA. Ειδικότερα, σκοπός του TRIERES είναι η δημιουργία Μικρής Κοιλάδας Υδρογόνου («Small Scale Hydrogen Valley»), με γεωγραφική αναφορά το Διυλιστήριο της Motor Oil στους Αγ. Θεοδώρους Κορινθίας, δηλαδή ενός οικοσυστήματος υδρογόνου στην Ελλάδα, διασυνδέοντας τη μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου που αναπτύσσει εκεί η εταιρεία στο πλαίσιο του έργου EPHYRA. Στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων της Κορινθίας έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία ο πρώτος Σταθμός Ανεφοδιασμού Υδρογόνου (AVIN), ενώ έχει αποκτηθεί στόλος τεσσάρων ρυμουλκούμενων οχημάτων (tube trailers) για τη μεταφορά υδρογόνου. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες για την κατασκευή της μονάδας παραγωγής.

Τέλος, ο ΔΕΣΦΑ προωθεί το project “Dedicated H2 Backbone”, που αφορά την κατασκευή ενός νέου αγωγού μήκους 540 χλμ. αποκλειστικά για τη μεταφορά καθαρού υδρογόνου. Πρόκειται για ένα έργο με συνολικό προϋπολογισμό που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ και ορίζοντα υλοποίησης έως το 2030.

Διαβάστε ακόμη