Η ελληνική αγορά ηλεκτρισμού βρίσκεται σε κομβική καμπή: η διείσδυση των ΑΠΕ αυξάνεται, όμως μεγάλα ποσά καθαρής ενέργειας χάνονται καθημερινά. Μόνο στο πρώτο πεντάμηνο του 2025 οι περικοπές αθροίζουν 975 GWh, ξεπερνώντας ήδη το σύνολο του 2024 (899 GWh). Η εικόνα είναι διττή: από τη μία, η παραγωγή από ΑΠΕ έχει γίνει ο βασικός πυλώνας του μίγματος· από την άλλη, το σύστημα αδυνατεί να απορροφήσει το σύνολο της διαθέσιμης ενέργειας όταν «ξεχειλίζει», με αποτέλεσμα να κόβεται παραγωγή αντί να διοχετεύεται ή να αποθηκεύεται και να αξιοποιείται αργότερα. Οι ειδικοί συμφωνούν πως η λύση είναι συνδυαστική: άμεση ανάπτυξη αποθήκευσης και «ζωντανό» optimization στις αγορές ώστε η ευελιξία να μετατρέπεται σε αξία και οι απώλειες να μηδενιστούν σταδιακά- ένα θέμα που βρέθηκε στο επίκεντρο του πρόσφατου webinar με τίτλο «Δημιουργώντας ένα επιτυχημένο επιχειρηματικό σχέδιο για έργα αποθήκευσης ενέργειας (BESS) στην Ελλάδα».

Το γενικό πλαίσιο έθεσε ο Δρ. Ευάγγελος Γαζής της Aurora Energy Research. Η Aurora βλέπει τα συστήματα αποθήκευσης να αναλαμβάνουν καθοριστικό ρόλο στην Ευρώπη, με εκτίμηση για 126 GW εγκατεστημένης ισχύος έως το 2050 και επενδυτική ευκαιρία της τάξης των €100 δισ. Ο οδηγός αυτής της εκθετικής πορείας είναι η διαλειπτικότητα των ΑΠΕ, η ανάγκη για arbitrage και εξισορρόπηση, αλλά και η αυξανόμενη ζήτηση για επικουρικές υπηρεσίες όσο αποσύρονται θερμικές μονάδες και χάνεται αδράνεια από το σύστημα. Η τάση διάρκειας είναι επίσης σαφής: σήμερα κυριαρχούν έργα 1–2 ωρών, όμως μετά το 2030–2040 η αξία μετατοπίζεται και κερδίζουν έδαφος οι μπαταρίες τεσσάρων και πλέον ωρών, καθώς το βάρος περνά από καθαρές επικουρικές σε ευρύτερη εξισορρόπηση και εμπορική βελτιστοποίηση.

Στο ελληνικό πεδίο, το pipeline είναι πλούσιο αλλά δεν αρκεί από μόνο του. Με τους πρόσφατους διαγωνισμούς αναμένεται να προστεθούν περίπου 900 MW μπαταριών δύο και τεσσάρων ωρών, ενώ σε ανάπτυξη βρίσκονται περί τα 4,7 GW έργων με προτεραιότητα σύνδεσης και επιπλέον 330 MW για επιχειρήσεις. Η υπέρβαση του στόχου 4,3 GW έως το 2030 μοιάζει εφικτή, υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα θα σταθούν οικονομικά, θα συνδεθούν εγκαίρως και —κυρίως— θα λειτουργήσουν με πραγματική βελτιστοποίηση και όχι ως «παθητική» χωρητικότητα που μένει αδρανής.

Το γιατί οι μπαταρίες «κουμπώνουν» αυτή τη στιγμή απόλυτα στην ελληνική αγορά αποτυπώνεται σε δύο πρόσφατες εξελίξεις. Πρώτον, η επαναφορά αρνητικών τιμών στην Αγορά Εξισορρόπησης: όταν υπάρχει υπερπροσφορά, το σύστημα «πληρώνει» τεχνολογίες που μπορούν να απορροφήσουν ενέργεια, άρα η φόρτιση μπαταριών γίνεται ορθολογική επιλογή έναντι των περικοπών ΑΠΕ. Η Ελένη Καλογεροπούλου, Head of Strategy στην Optimus Energy μιλώντας στο ίδιο webinar τόνισε πως η ελληνική αγορά ΑΠΕ βρίσκεται σήμερα σε ένα οξύμωρο σημείο: από τη μία, η χώρα έχει πετύχει εντυπωσιακή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό μείγμα· από την άλλη, η έλλειψη επαρκών λύσεων αποθήκευσης οδηγεί σε μαζικές περικοπές παραγωγής.  Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Ιουνίου 2025, όπου από τις 2.507 GWh που παρήχθησαν συνολικά από ΑΠΕ, το 12% –δηλαδή 352 GWh– δεν αξιοποιήθηκε. Η σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους είναι αποκαλυπτική, καθώς τότε οι περικοπές δεν ξεπερνούσαν τις 60 GWh. Μόνο την 1η Ιουνίου, σε διάστημα λίγων ωρών με έντονη ηλιοφάνεια, απορρίφθηκαν 32,7 GWh, κυρίως μεταξύ 10:00 και 15:00. Το ενεργειακό αυτό πλεόνασμα παραμένει ανεκμετάλλευτο λόγω της ασυμμετρίας μεταξύ παραγωγικής δυνατότητας και διαθέσιμων υποδομών.

Οι περικοπές, όπως σημείωσε, στερούν τη δυνατότητα περαιτέρω μείωσης εκπομπών CO₂, περιορίζουν την αντικατάσταση ορυκτών καυσίμων και δημιουργούν κινδύνους βιωσιμότητας για τις επενδύσεις ΑΠΕ. Η λύση, σύμφωνα με την ίδια, βρίσκεται στην άμεση ενίσχυση της αποθήκευσης, την προώθηση του εξηλεκτρισμού της οικονομίας και την αξιοποίηση προηγμένων εργαλείων βελτιστοποίησης, ώστε η παραγόμενη πράσινη ενέργεια να απορροφάται στο μέγιστο και να διατίθεται όταν η ζήτηση κορυφώνεται. Δεύτερον, η ίδια η δομή της αγοράς έχει γίνει πολυεπίπεδη: εκτός από την Αγορά Επόμενης Ημέρας, λειτουργούν ενδοημερήσιες δημοπρασίες και η συνεχής πλατφόρμα XBID, δημιουργώντας δεκάδες ευκαιρίες μέσα στην ημέρα για επανατοποθετήσεις και κλείσιμο κινδύνου.

Εδώ μπαίνει το κομμάτι του optimization που παρουσίασε αναλυτικά η Optimus Energy. Ο Δημήτρης Χατζηγιάννης εξήγησε βήμα προς βήμα πώς «τρέχει» μια μπαταρία σε μια αγορά που πλέον είναι πολυεπίπεδη. Το ημερήσιο πλάνο ξεκινά στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, όπου τυπικά φορτίζεις σε χαμηλές τιμές και εκφορτίζεις σε ώρες αιχμής· πάνω σε αυτό το πλάνο «γράφει» η καμπύλη του state of charge. Στη συνέχεια, έρχονται οι δεσμεύσεις για επικουρικές —πρωτογενής (FCR), αυτόματη δευτερογενής (aFRR) και χειροκίνητη τριτογενής (mFRR)— που αποδίδουν αμοιβές διαθεσιμότητας. Μέσα στη μέρα, το πλάνο ξαναγράφεται στις ενδοημερήσιες δημοπρασίες και στη συνεχή πλατφόρμα XBID, διορθώνοντας θέσεις και κυνηγώντας νέα spreads.

Τέλος, όταν ο Διαχειριστής ζητήσει ενέργεια για εξισορρόπηση, η μπαταρία παραδίδει ή απορροφά σε πραγματικό χρόνο. Το κρίσιμο, υπογράμμισε ο ομιλητής, είναι ότι κάθε απόφαση αλλάζει το SoC και επηρεάζει ασφυκτικά τις επόμενες κινήσεις: αν, για παράδειγμα, πουληθεί downward FCR ενώ η μπαταρία είναι ήδη πλήρης, ο trader οφείλει να «ανοίξει χώρο» εγκαίρως στην explicit αγορά ώστε η τεχνική ανταπόκριση να είναι εφικτή. Αυτό δεν είναι θεωρία, είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα ωραίο excel και ένα πρόγραμμα που εκτελείται απρόσκοπτα.

Το συμπέρασμα της Optimus είναι ότι η απόδοση μιας μπαταρίας δεν εξαντλείται στο «αγοράζω φθηνά – πουλάω ακριβά». Χωρίς πειθαρχία στο SoC, ευελιξία μεταξύ των αγορών και αυτοματοποίηση σε όλο το pipeline —από τις προβλέψεις μέχρι την εντολή εκτέλεσης και το feedback από dashboards— το περιβόητο revenue stacking μένει στα χαρτιά. Γι’ αυτό απαιτείται real-time intelligence, ομάδα trading που παρακολουθεί και αναπροσαρμόζει συνεχώς και λειτουργία τύπου virtual power plant που επιτρέπει κεντρικό έλεγχο πολλών assets και άμεσο dispatch. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα ενδιαφέρον στιγμιότυπο του webinar έδειξε ότι περίπου οι μισοί συμμετέχοντες εκπροσωπούν ή σχεδιάζουν έργα άνω των 25 MW — σαφής ένδειξη ότι η αγορά περνά ταχύτατα σε μεγαλύτερη κλίμακα, όπου ο «αυτοματισμός» δεν είναι προαιρετικός.

Το τρίτο σκέλος ήρθε από την πλευρά της enspired, με τον επικεφαλής λογαριασμών να περιγράφει ένα μοντέλο cross-market βελτιστοποίησης που γεννήθηκε σε αγορές όπως η Γερμανία και πλέον λειτουργεί σε δέκα χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Η ομάδα ιδρύθηκε το 2020, όμως η τεχνογνωσία της ξεκινά από το 2014 με το πρώτο algo-trading solution στο APX Spot για αυτόματες στρατηγικές. Στο διάστημα αυτό εξελίχθηκε από FCR-centric προσέγγιση σε πλήρες cross-market optimization όλων των ροών εσόδων. Η φιλοσοφία είναι degradation-informed: δεν κυνηγάς απλώς έσοδα, αλλά καθαρό κέρδος, λαμβάνοντας σε πραγματικό χρόνο το κόστος κάθε ενέργειας στη φθορά της μπαταρίας, γιατί η σωστή παρακολούθηση μπορεί να αλλάξει την απόδοση έργου κατά 15–20% στη δεκαετία. Σήμερα, πάνω από 5 GW assets βρίσκονται σε revenue optimization, με τα βραχυπρόθεσμα trading να «τρέχουν» σε δέκα χώρες και νέα επέκταση προγραμματισμένη.

Οι πρόσφατες θεσμικές εξελίξεις ευνοούν αυτή τη μετάβαση από το στατικό στο δυναμικό. Η επαναφορά αρνητικών τιμών στην Αγορά Εξισορρόπησης στέλνει καθαρά σήματα: όταν υπάρχει υπερπροσφορά, πληρώνεται όποιος απορροφά ενέργεια αντί να κόβεται παραγωγή. Παράλληλα, η διασύνδεση της Ελλάδας με τις ευρωπαϊκές πλατφόρμες εξισορρόπησης —PICASSO για aFRR από τον Μάρτιο 2025 και στόχος ένταξης στο MARI για mFRR έως το τέλος του 2026— αυξάνει τη ρευστότητα και την ευελιξία, ενώ η μετάβαση στα 15λεπτα προϊόντα από τον Σεπτέμβριο 2025 φέρνει μεγαλύτερη ακρίβεια και καλύτερη ένταξη ΑΠΕ. Σε αυτό το νέο περιβάλλον, το optimization έχει «καύσιμο» περισσότερα και πιο καθαρά σήματα τιμής, που επιτρέπουν στις μπαταρίες να διαβάζουν την αγορά και να μετατρέπουν τις αιχμές και τις κοιλάδες σε σταθερές ροές αξίας.

Στο κομμάτι της χρηματοδότησης σύμφωνα με τους ανθρώπους της αγοράς οι τράπεζες εξετάζουν κατά προτεραιότητα την ασφάλεια εσόδων. Συμβατικές ροές, όπως κρατικά CfDs με σαφές strike και απαιτήσεις επίδοσης ή ενδεχόμενοι μηχανισμοί ισχύος όπου υπάρχουν, προσμετρώνται θετικά. Οι καθαρά αγοραίες ροές (market-based) συχνά προεξοφλούνται συντηρητικά ως προς τη μεταβλητότητα τιμών και τον κίνδυνο «κορεσμού» μικρών αγορών επικουρικών. Βαρύτητα δίνεται επίσης στη διάρκεια και τη σταθερότητα των συμβολαίων, στον κίνδυνο καθυστέρησης σύνδεσης (COD), στην επάρκεια data-driven backtests και στη διαφάνεια της λειτουργικής αναφοράς. Τεχνικοί όροι εγγυήσεων, όπως τα όρια SoC, χρόνοι ανάπαυσης και round-trip efficiency, αντιμετωπίζονται ως πραγματικοί περιορισμοί στα έσοδα και ελέγχονται στενά. Σε ώριμες φάσεις λειτουργίας, η συζήτηση επεκτείνεται και σε augmentation για διατήρηση/αύξηση διάρκειας, ανάλογα με την εξέλιξη των spreads.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση Δ. Χατζηγιάννης τόνισε ότι τα BESS διαφέρουν ριζικά από τα «παραδοσιακά» assets λόγω των διαχρονικών περιορισμών: μια επιλογή στην ώρα Χ δεσμεύει τις επιλογές σου στις ώρες που ακολουθούν, ενώ επηρεάζει και την υγεία της μπαταρίας σε βάθος ετών. Η βελτιστοποίηση, επομένως, είναι διπλή — βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη — και αυτό απαιτεί άλλου τύπου πειθαρχία και εργαλεία. Ο Δρ. Γαζής έθεσε ως κορυφαίους κινδύνους τις καθυστερήσεις στις προσφορές σύνδεσης, ιδιαίτερα για έργα με CfD και σφιχτές προθεσμίες COD, αλλά και τον κίνδυνο cannibalization σε ρηχές αγορές, όπου οι πρώτες μπαταρίες πιέζουν τις τιμές και καθιστούν ακόμη σημαντικότερη τη δια-αγοραστική βελτιστοποίηση και τη θέαση της περιοχής συνολικά, όχι μόνο της Ελλάδας.

Το μήνυμα που περνά από όλες τις τοποθετήσεις είναι συνεκτικό. Πρώτον, η χώρα χάνει πολύτιμη πράσινη ενέργεια και μαζί χαμένο οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος· η αποθήκευση είναι ο μόνος τρόπος να αντιστραφεί αυτή η εικόνα. Δεύτερον, δεν αρκεί να εγκατασταθεί χωρητικότητα: χωρίς ζωντανό optimization —Day-Ahead, επικουρικές, Intraday/XBID και πραγματικές ενεργοποιήσεις— και χωρίς ισχυρά πληροφοριακά εργαλεία, το revenue stacking δεν υλοποιείται στην πράξη. Τρίτον, οι ευρωπαϊκές διασυνδέσεις και τα 15λεπτα προϊόντα πολλαπλασιάζουν τις ευκαιρίες, αρκεί να τρέξουν παράλληλα η κανονιστική σαφήνεια, η IT-διαλειτουργικότητα και η ωρίμανση των έργων που ήδη βρίσκονται στον αγωγό. Με αυτό το τρίπτυχο, η «πεταμένη» καθαρή ενέργεια μετατρέπεται σε ασφάλεια εφοδιασμού και σε πραγματική αξία για το σύστημα και την οικονομία.

Διαβάστε ακόμη