Στην…πρίζα μπαίνουν τα μπαλκόνια των πόλεων της Ευρώπης με όλο και πιο γρήγορους ρυθμούς, ενώ στην Ελλάδα αγορά και ενδιαφερόμενοι καταναλωτές βρίσκονται εν αναμονή της δημιουργίας του σχετικού νομικού πλαισίου που θα ξεκλειδώσει την εγκατάσταση plug-and play φωτοβολταϊκών στα μπαλκόνια.
Τα φωτοβολταϊκά στα μπαλκόνια, μια πράσινη τάση που βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση στο εξωτερικό, αποτελούν μικρές, αυτόνομες μονάδες παραγωγής πράσινης ενέργειας που τοποθετούνται εύκολα σε μπαλκόνια – και όχι μόνο, καθώς μπορεί να εγκατασταθούν και σε προσόψεις κτιρίων ή ακόμα και στο έδαφος. Αυτό που τα διαχωρίζει από τα υπόλοιπα ηλιακά συστήματα παραγωγής ενέργειας είναι ότι συνδέονται απευθείας στην πρίζα αποτελώντας μία λύση φιλική για το περιβάλλον, με χαμηλό κόστος και ιδανική για νοικοκυριά με περιορισμένο εισόδημα, χωρίς πρόσβαση σε ταράτσα, ή και ενοικιαστές διαμερισμάτων πολυκατοικιών. Κι ενώ η τεχνολογία ωριμάζει και το ενδιαφέρον αυξάνεται, το ελληνικό ρυθμιστικό πλαίσιο εξακολουθεί να κινείται σε «γκρίζες ζώνες».
Εν αναμονή της Υπουργικής Απόφασης
Όπως εξηγεί ο Στέλιος Ψωμάς, σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), η αγορά αναμένει την έκδοση Υπουργικής Απόφασης που θα ξεκαθαρίζει το πλαίσιο εγκατάστασης μικρών φωτοβολταϊκών, ενδεχομένως μέσα στον Σεπτέμβριο. Όπως επισημαίνει, το κλίμα είναι θετικό και χρειάζεται υπομονή για την ολοκλήρωση των διαδικασιών που θα ξεκαθαρίσουν το τοπίο. «Χρειαζόμαστε ξεκάθαρους κανόνες. Δεν θέλουμε να επαναληφθεί το φαινόμενο των κλιματιστικών που τοποθετήθηκαν χωρίς πλαίσιο», σημειώνει προσθέτοντας πως ο Σύνδεσμος βρίσκεται σε διαδικασία διαβούλευσης με τον ΔΕΔΔΗΕ για τη δημιουργία ενός απλού πλαισίου με στόχο ο ιδιώτης απλώς να ενημερώνει τον διαχειριστή για την εγκατάσταση – χωρίς την ανάγκη αδειοδότησης.
Λύση για ενοικιαστές
Στην Ελλάδα το 60% του πληθυσμού διαμένει σε πολυκατοικίες με την πρόσβαση στην ταράτσα να είναι συχνά περιορισμένη ή να μην υπάρχει εκεί περιθώριο για νέες εγκαταστάσεις. Τα plug-and-play φωτοβολταϊκά, σύμφωνα με τον κ. Ψωμά, αξιοποιούν τη μεγάλη κάθετη επιφάνεια των πόλεων και μπορούν να λειτουργούν αποδοτικά ακόμα και τον χειμώνα. Επιπρόσθετα, είναι εύκολα στην εγκατάσταση, συχνά χωρίς να προϋποθέτουν τη συμβολή εξειδικευμένου τεχνικού, ενώ αξιοποιούν κοινές ενισχυμένες πρίζες SCHUKO. Και αυτό το χαρακτηριστικό τους είναι που τα καθιστά μία ιδανική επιλογή για ενοικιαστές – το γεγονός, δηλαδή, ότι ο κάτοχός τους μπορεί να τα αφαιρέσει και να τα επανεγκαταστήσει εύκολα σε νέα κατοικία.
Μείωση του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος και ενεργειακή αυτονομία
Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Γκίνη, μηχανολόγο–μηχανικό και συνιδιοκτήτη της KAOLENERGY, η τοποθέτηση δύο πάνελ διαστάσεων περίπου 2 x 1,15 μέτρα το καθένα, συνολικά 1kW, μπορεί να αποδώσει ετησίως περί τις 1.400–1.500 κιλοβατώρες. Όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, η αξιοποίηση τέτοιων λύσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξοικονόμηση έως και του 25% ενός τυπικού λογαριασμού σε μικρά νοικοκυριά.
Πέραν της μείωσης του λογαριασμού, τα φωτοβολταϊκά στο μπαλκόνι συγκεντρώνουν μία σειρά ακόμα από πλεονεκτήματα:
- Προσφέρουν γρήγορη απόσβεση και διαθέτουν μεγάλη διάρκεια ζωής: Ανάλογα με τις συνθήκες, η απόσβεση του κόστους μπορεί να επιτευχθεί σε διάστημα 2,5 έως 5 ετών, σύμφωνα με ανάλυση του ιστότοπου σύγκρισης Verivox, ενώ όπως τονίζει ο κ. Ψωμάς, στη Γερμανία όπου έχουν και μεγάλη απορρόφηση και δεν επιβαρύνονται από ΦΠΑ ενώ οι τιμές τους πιέζονται προς τα κάτω η απόσβεση υπολογίζεται στα 4 με 5 χρόνια. Παράλληλα, όπως αναφέρει, τα περισσότερα πάνελ έχουν διάρκεια ζωής 20–25 χρόνια.
- Έχουν χαμηλό κόστος και τοποθετούνται εύκολα: Δεν απαιτείται τεχνικός για την εγκατάστασή τους ενώ η σύνδεση γίνεται σε οικιακή πρόζα.
- Μπορούν να αποτελέσουν ένα “πράσινο” εργαλείο ενεργειακής ισότητας: Όπως σημειώνει ο κ. Ψωμάς, τα φωτοβολταϊκά μπαλκονιού αποτελούν μία νέα λύση για νοικοκυριά με μεγαλύτερη πίεση στον προϋπολογισμό τους. Σύμφωνα, δε, με τον ίδιο πρόκειται για μια λύση που δεν έρχεται να ανταγωνιστεί τα φωτοβολταϊκά σε στέγες και ταράτσες καθώς καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες. Όπως εξηγεί, τα τελευταία απευθύνονται σε ιδιοκτήτες με μεγαλύτερες καταναλώσεις και περισσότερη οικονομική ευελιξία για την επένδυση σε μία πιο αποδοτική μορφή εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ τα φωτοβολταϊκά στα μπαλκόνια μπορούν να αποτελέσουν αντίστοιχο εργαλείο για νοικοκυριά με πιο περιορισμένους πόρους ή μικρότερες καταναλώσεις.
Προκλήσεις
Παρά τα πλεονεκτήματα, υπάρχουν τεχνικά και θεσμικά εμπόδια:
- Έλλειψη θεσμικού πλαισίου: Όπως επισημαίνει ο κ. Γκίνης, δεν υπάρχει επίσημη διαδικασία για τις plug-in εγκαταστάσεις, με την υφιστάμενη νομοθεσία να είναι κομμένη και ραμμένη για ταράτσες.
- Πολεοδομικά ζητήματα: Καθώς το πλαίσιο εγκατάστασής τους δεν είναι ακόμα σαφές, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μπαλκόνια πολυκατοικιών μπορεί να θεωρηθεί αυθαίρετη τροποποίηση της όψης της πολυκατοικίας. Εντούτοις, όπως σχολιάζει ο κ. Ψωμάς, «θεωρητικά, απαγορεύεται ακόμα και το να απλώνει κανείς τα ρούχα εκτός του μπαλκονιού του, κάτι που βλέπουμε συχνά. Το να απορρίπτεις μια ενεργειακή λύση και ειδικά σε κτίρια χωρίς κεντρική θέρμανση- όπως πολλές πολυκατοικίες σήμερα- είναι τουλάχιστον παράλογο». Υπογραμμίζει, δε, πως πρόκειται για μία λύση που δεν έρχεται να επιβαρύνει το αστικό τοπίο καθώς τα πάνελ δεν έχουν αντανακλάσεις που μπορεί να δημιουργούσαν ενόχληση στους γείτονες. Αναπάντητο, επίσης για την ώρα, παραμένει και το αν θα υπάρξουν ειδικές προβλέψεις για εγκατάσταση τέτοιων λύσεων και σε διατηρητέα κτίρια.
- Ηλεκτρική ασφάλεια: Μπαίνοντας στα πιο τεχνικά ζητήματα της εγκατάστασης, ο κ. Γκίνης επισημαίνει πως η σύνδεση πρέπει να γίνεται σε εξωτερική, ενισχυμένη και αδιάβροχη πρίζα ενώ και ο ηλεκτρικός πίνακας πρέπει να είναι συμβατός με την προσθήκη νέου φορτίου. Επισημαίνει, δε, πως οποιαδήποτε εγκατάσταση τέτοιου τύπου, παρότι απλή, αλλάζει τη δομή του οικιακού συστήματος και θα πρέπει να απαιτεί υπεύθυνη δήλωση από ηλεκτρολόγο εγκαταστάτη.
- Περιορισμένη απόδοση και ισχύς: Τα κάθετα τοποθετημένα πάνελ (π.χ. στα κάγκελα) έχουν 30–45% μειωμένη απόδοση σε σχέση με την ιδανική κλίση, ενώ και οι σκιές από διπλανά κτίρια επηρεάζουν επίσης αρνητικά την παραγωγή. Σημειώνεται, δε, πως για την μεγαλύτερη απόδοση της εγκατάστασης ο στόχος πρέπει να είναι η ιδιοκατανάλωση, ενώ με δεδομένο πως τα περισσότερα plug-in συστήματα έχουν ισχύ 400–800W, αποτελούν μία επαρκή λύση για φώτα και μικροσυσκευές, αλλά όχι για ενεργοβόρες συσκευές όπως θερμοσίφωνες ή ηλεκτρικές κουζίνες.
Πρωτοπορεί η Ευρώπη
- Γερμανία: Με 1,5 εκατ. φωτοβολταϊκά μπαλκονιού σε λειτουργία πρωταγωνιστεί σήμερα στην σιωπηλή αυτή πράσινη ενεργειακή επανάσταση των ευρωπαϊκών μπαλκονιών. Το 2024 μόνο, εγκαταστάθηκαν 220.000 νέα συστήματα. Το κράτος προσφέρει επιδοτήσεις, απαλλαγή από ΦΠΑ, και εγγυημένες τιμές για παραγόμενη ενέργεια. Το όριο ισχύος χωρίς αδειοδότηση είναι 800W.
- Βέλγιο: Οι αρχικές επιφυλάξεις για την ασφάλεια ξεπεράστηκαν με προϋποθέσεις προστασίας του δικτύου.
- Ηνωμένο Βασίλειο: Τα plug-in πάνελ παραμένουν τεχνικά μη επιτρεπόμενα, αλλά εξετάζεται νέα νομοθεσία για χρήση από ενοικιαστές.
- ΗΠΑ: Παρά την ηλιακή ακτινοβολία και την ισχυρή αγορά, η έλλειψη ειδικής ρύθμισης φρενάρει την εξάπλωση.
