Μετά τον ενθουσιασμό, ακολουθεί ο ρεαλισμός. Με αυτή τη φράση, ο Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Hydrogen, σχολίασε μέσα από το προφίλ του στο Linkedin την παρούσα κατάσταση στην ευρωπαϊκή αγορά υδρογόνου, αναδεικνύοντας τη μετάβαση από την περίοδο υπεραισιόδοξων εξαγγελιών στη φάση των ρεαλιστικών σταθμίσεων και των πρώτων εφαρμογών. Η παρατήρηση συνοδεύτηκε από μια ενδεικτική αποτύπωση των έργων ηλεκτρόλυσης στην Ευρώπη, η οποία δείχνει ότι, παρά τον όγκο των επενδύσεων, τα περισσότερα έργα εξακολουθούν να σχετίζονται με βιομηχανική κατανάλωση και όχι με αποκεντρωμένες χρήσεις ή ανοιχτές αγορές.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Hydrogen Europe για το δεύτερο τρίμηνο του 2025, λειτουργούν σήμερα 237 έργα παραγωγής καθαρού υδρογόνου στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο εξ αυτών φτάνει μόλις τα 54 MW, ενώ η πλειοψηφία των μελλοντικών μεγάλων έργων βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή. Από τη συνολική παραγωγή, το 39% κατευθύνεται σε «άλλη βιομηχανία», δηλαδή σε χημικές και άλλες μονάδες χωρίς σαφή τελικό καταναλωτή. Το 15% αφορά τη διύλιση, το 11% την κινητικότητα, ενώ η παραγωγή αμμωνίας απορροφά το 10% και η μεθανόλη το 7%. Στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μόλις το 2% των έργων έχει τελικό σκοπό την ηλεκτροπαραγωγή, στοιχείο που αποκαλύπτει το περιορισμένο εύρος τελικών αγορών που έχουν ωριμάσει πραγματικά.
Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η εικόνα για τα έργα που βρίσκονται υπό κατασκευή: το 53% προορίζεται για διυλιστήρια, το 20% για παραγωγή πράσινου χάλυβα, το 13% για αμμωνία, ενώ η κινητικότητα, η ηλεκτροπαραγωγή και άλλες εφαρμογές εμφανίζονται με ποσοστά κάτω του 5%. Η τάση αυτή επιβεβαιώνει ότι η δημιουργία μιας βιώσιμης αγοράς καθαρού υδρογόνου απαιτεί σταθερούς και ισχυρούς τελικούς καταναλωτές (offtakers), οι οποίοι επί του παρόντος περιορίζονται κυρίως στη βαριά βιομηχανία.
Σε αυτό το ευρωπαϊκό περιβάλλον, η Hellenic Hydrogen επιχειρεί να κάνει το πρώτο βήμα στην Ελλάδα με την ανάπτυξη της πρώτης μονάδας παραγωγής πράσινου υδρογόνου στο Αμύνταιο. Η επένδυση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας, έχοντας ήδη ολοκληρώσει την περιβαλλοντική αδειοδότηση και τον βασικό τεχνικό σχεδιασμό. Η έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης συνιστά την πρώτη επιτυχή αδειοδότηση τέτοιου είδους μονάδας στην Ελλάδα, αποτελώντας πρότυπο και σημείο αναφοράς για τα επόμενα έργα. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr για να καταστεί η επένδυση βιώσιμη, απαιτείται η ύπαρξη κατάλληλου πλαισίου ενίσχυσης.
Η Hellenic Hydrogen φαίνεται πως βρίσκεται σε συζητήσεις με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σχήμα στήριξης, αντίστοιχο με εκείνα που εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ενίσχυση αυτή θεωρείται αναγκαία αφού –κατά τα πρότυπα της ΕΕ– όλες οι μονάδες υδρογόνου βασίζονται σε κρατικά ή ενωσιακά σχήματα επιδότησης και απαλλαγής από χρεώσεις.
Υπενθυμίζεται πως η μονάδα έχει σχεδιαστεί με αρθρωτή (modular) αρχιτεκτονική, ώστε να αναπτυχθεί σταδιακά σε φάσεις έως και τα 300 MW, ανάλογα με την πορεία ωρίμανσης της ζήτησης. Όπως επισημαίνει ο ίδιος, πρόκειται για ένα σύνθετο τεχνολογικά εγχείρημα, με ιδιαίτερες απαιτήσεις σε επίπεδο συστημάτων ελέγχου και διαχείρισης παραγωγής από ΑΠΕ. Η εταιρεία έχει ήδη αποκτήσει σημαντική τεχνογνωσία, αξιοποιώντας τη διαδικασία ανάπτυξης του έργου όχι μόνο ως προετοιμασία για την υλοποίηση, αλλά και ως εργαλείο οικοδόμησης εγχώριας ικανότητας γύρω από τις τεχνολογίες υδρογόνου.
Το έργο στο Αμύνταιο, όπως τονίζεται, χαίρει της υποστήριξης της τοπικής κοινωνίας και μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα για τη συγκρότηση ενός δυναμικού οικοσυστήματος τεχνολογίας και παραγωγής στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, μεταβαίνοντας από τον λιγνίτη στο υδρογόνο. Παράλληλα, η μονάδα θα χρησιμοποιήσει μέρος της παραγωγής της σε συμπαραγωγή ηλεκτρισμού, μέσω συνεργασίας με τη νέα μονάδα της ΔΕΗ.
Ο επικεφαλής της Hydrogen Europe είχε μιλήσει πρόσφατα για την ανάγκη απαλλαγής των μονάδων παραγωγής υδρογόνου από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις ΥΚΩ και ΕΤΜΕΑΡ, εξηγώντας ότι πρόκειται για εγκαταστάσεις με διττή λειτουργία: καταναλώνουν ΑΠΕ –συμβάλλοντας στην αποσυμφόρηση του συστήματος– και παράγουν καθαρή ενέργεια που προσμετράται στους εθνικούς στόχους για τη βιομηχανία και τις μεταφορές. Η επιβολή επιβαρύνσεων σε τέτοιου τύπου μονάδες αντιβαίνει, όπως υποστήριξε, στη λογική της μετάβασης και συνιστά στρέβλωση που θα πρέπει να αρθεί.
Τρεις κινήσεις «κλειδιά»
Πάντως, πέρα από από τις τεχνικές και αδειοδοτικές παραμέτρους άνθρωποι της αγοράς κάνουν λόγο για τρία θεμελιώδη ζητήματα που καθορίζουν το κατά πόσον μπορεί να ανοίξει περαιτέρω η εγχώρια παραγωγή και αγορά υδρογόνου: τη ζήτηση, την κατανάλωση και την πάταξη της υπερρύθμισης.
Αρχικά όπως τονίζουν άνθρωποι της αγοράς, «όλα τα μοντέλα δείχνουν ότι σε 10, 15, 20 χρόνια θα χρειαζόμαστε πάρα πολύ περισσότερη ενέργεια». Το υδρογόνο, δεν προορίζεται να αντικαταστήσει τα πάντα – αλλά να συμπληρώσει κρίσιμες ελλείψεις και να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του συστήματος. Για τον λόγο αυτό, η ανάπτυξη της αγοράς του πρέπει να γίνει με βάση μια ολιστική στρατηγική, που θα εξασφαλίζει σταθερούς τελικούς χρήστες, απλοποιημένη ρύθμιση και πρόσβαση σε καθαρές, ανταγωνιστικές υποδομές. Μόνο έτσι η μετάβαση από τον πειραματισμό στην εφαρμογή μπορεί να καταστεί πραγματική.
Η αγορά δεν πάσχει από έλλειψη τεχνογνωσίας, ούτε από βιομηχανικό ενδιαφέρον. Αυτό που λείπει είναι η διαμόρφωση μιας πραγματικής, δομημένης ζήτησης για καθαρό υδρογόνο. Το καύσιμο αυτό, για να μπορέσει να αντικαταστήσει ορυκτά καύσιμα στη ναυτιλία, στην αεροπορία ή στη βιομηχανία, πρέπει να υποστηριχθεί με κατάλληλα κίνητρα. Αυτά μπορεί να είναι είτε επιδοτήσεις και απαλλαγές, είτε, αντιστρόφως, «πέναλτι» σε όσους συνεχίζουν να καταναλώνουν ρυπογόνες εναλλακτικές. «Δεν έχουμε καταναλωτή. Μπορεί να υπάρχει, αλλά δεν του δίνουμε το κίνητρο», ανέφερε χαρακτηριστικά. Και όπως υπενθύμισε, «πάντα αυτό που είναι πιο καθαρό, είναι πιο ακριβό» – άρα η επιλογή του δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά σε τιμολογιακά κριτήρια.
Το τρίτο κρίσιμο ζήτημα αφορά την ίδια τη φύση του θεσμικού πλαισίου. Η αγορά του υδρογόνου στην Ευρώπη «είναι υπερυθμισμένη». Αντί να ενισχύεται ως πυλώνας της μετάβασης, επιβαρύνεται από πολύπλοκες απαιτήσεις και ασύμμετρα βάρη, τα οποία δεν ισχύουν σε άλλες τεχνολογίες. «Η υπερρύθμιση δεν συνάδει ούτε με τον σκοπό για τον οποίο αναπτύσσεται αυτός ο κλάδος». Η αγορά ζητεί την απελευθέρωση του κλάδου από τεχνικά και διοικητικά «φίλτρα» που δεν εξυπηρετούν ούτε την καινοτομία ούτε την ανταγωνιστικότητα.
Η πορεία προς τη δημιουργία μιας λειτουργικής αγοράς υδρογόνου δεν είναι απλή υπόθεση και απέχει ακόμη σημαντικά από τις αρχικές υψηλές προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως παραδέχεται ο Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Hydrogen, Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος, «η αλήθεια είναι ότι οι προσδοκίες ήταν πολύ μεγάλες, κάτι που δεν αντικατόπτριζε τον ρυθμό ανάπτυξης της αγοράς». Η διαδικασία είναι χρονοβόρα, γεμάτη θεσμικά εμπόδια και απαιτεί διαρκή θεσμική υποστήριξη, τεχνική ωρίμανση και στοχευμένα οικονομικά εργαλεία. Ωστόσο, ήδη από πέρυσι, η ευρωπαϊκή στρατηγική –όπως διαπιστώνει– έχει αρχίσει να αποκτά πιο ρεαλιστική βάση, προσφέροντας τα πρώτα θετικά μηνύματα.
Διαβάστε ακόμη
