Με τρεις νέους χρηματοδοτικούς βραχίονες που ισοδυναμούν με σχεδόν «μισό Ταμείο Ανάκαμψης», η Ελλάδα ανοίγει έναν ευρωπαϊκό «κουμπαρά» άνω των 8 δισ. ευρώ για έργα που θα αλλάξουν το ενεργειακό, κοινωνικό και παραγωγικό αποτύπωμα της χώρας έως το 2032. Η επίσημη παρουσίαση του σχεδίου έγινε στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, σήμερα Δευτέρα, 30 Ιουνίου από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη, τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου, την υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Σοφία Ζαχαράκη, τον υπουργό Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκο, την υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνα Μιχαηλίδου, τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Βασίλη Κικίλια και τον αναπληρωτή υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κωνσταντίνο Κυρανάκη.
Πρόκειται για την ενεργοποίηση τριών ευρωπαϊκών ταμείων – του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου, του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Ταμείου Απανθρακοποίησης Νήσων – που προσφέρουν νέα εφόδια στην προσπάθεια για κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά φιλόδοξη μετάβαση. Οι πόροι τους προέρχονται εξ ολοκλήρου από τα έσοδα των δικαιωμάτων εκπομπών CO₂ που αναλογούν στην Ελλάδα.
Όπως επεσήμανε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης κατά την παρουσίαση του σχεδίου, η περίοδος εφαρμογής των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων εκτείνεται από το 2026 έως και το 2032, χρονικά δηλαδή σε μια φάση όπου θα έχει πλέον ολοκληρωθεί το Ταμείο Ανάκαμψης, αφήνοντας ένα χρηματοδοτικό κενό που καλούνται να καλύψουν τα νέα ευρωπαϊκά ταμεία. Με πόρους που υπερβαίνουν τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ, οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα της περιβαλλοντικής πολιτικής. Αντιθέτως, συνθέτουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική στήριξης που αφορά εξίσου την ανάπτυξη και τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, την ενίσχυση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και της βιομηχανίας, την αναβάθμιση της καθημερινότητας των πολιτών, την κοινωνική συνοχή αλλά και τη νησιωτική πολιτική.
Οι δράσεις των τριών ταμείων απλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων τομέων, από τις αστικές συγκοινωνίες έως τη στέγαση, τις ενεργειακές υποδομές και τις επενδύσεις σε μικρές επιχειρήσεις, δίνοντας βαρύτητα τόσο στις περιβαλλοντικές όσο και στις κοινωνικές ανάγκες. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ένα εκ των τριών ταμείων, το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα και έρχεται να καλύψει με στοχευμένο τρόπο τις ανάγκες των νησιών, από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και την ανάπτυξη ΑΠΕ μέχρι την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και τη δημιουργία υποδομών ψύξης και υδροδότησης.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Χατζηδάκης περιέγραψε δέκα χαρακτηριστικές παρεμβάσεις που αποτυπώνουν τη γεωγραφική διασπορά και την ουσία των σχεδιαζόμενων έργων. Το μετρό της Αθήνας αναβαθμίζεται, ενώ καινούργια ηλεκτρικά λεωφορεία αναμένεται να ενισχύσουν τα αστικά κέντρα, συμβάλλοντας στη μείωση των ρύπων και στην ανανέωση του στόλου. Ταυτόχρονα, ενεργειακή θωράκιση θα εφαρμοστεί σε χιλιάδες κατοικίες με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ οι φοιτητικές εστίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα και άλλες πόλεις θα αλλάξουν όψη μέσα από προγράμματα ανακαίνισης και αποδοτικότερης χρήσης ενέργειας.
Προβλέπεται επίσης η κατασκευή νέων κοινωνικών κατοικιών με υψηλή ενεργειακή απόδοση, σε ακίνητα του Δημοσίου ή των Δήμων, για τη στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονται εκτός έδρας. Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις στα νησιά, βασικός στόχος του ΑΔΜΗΕ, αποτελούν προϋπόθεση για την επέκταση των ΑΠΕ σε τοπικό επίπεδο και τη μείωση του ενεργειακού κόστους. Παράλληλα, δρομολογείται ο εκσυγχρονισμός του στόλου της ακτοπλοΐας και των τουριστικών ημερόπλοιων, ενώ στα νησιά θα κατασκευαστούν φράγματα για άρδευση, ύδρευση και ηλεκτροπαραγωγή. Στη λογική της ενίσχυσης των τοπικών οικονομιών, θα χρηματοδοτηθούν δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης και ανανέωσης στόλου πολύ μικρών επιχειρήσεων, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στη βελτίωση της καθημερινότητας των ατόμων με αναπηρία και άλλων ευάλωτων ομάδων, μέσα από προγράμματα κινητικότητας, στέγασης και προσβασιμότητας.
Παπασταύρου: «Πιο καθαρή, πιο φθηνή, πιο προσιτή ενέργεια για όλους»
Παίρνοντας τη σκυτάλη ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου ανέφερε πως «προχωράμε σε πιο καθαρή, πιο φθηνή, πιο προσεκτική ενέργεια για όλους. Μπορείς να μένεις σπίτι σου και να ζεις καλύτερα, με λιγότερο κόστος και χωρίς αποκλεισμούς», σημείωσε χαρακτηριστικά, ευχαριστώντας τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη και όλα τα συναρμόδια υπουργεία που συνέβαλαν στο σχέδιο.
Ο κ. Παπασταύρου τόνισε πως, μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες, ολοκληρώθηκε η τεχνική επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου πλάνου δράσης που αφορά νέους ευρωπαϊκούς πόρους συνολικού ύψους άνω των 8 δισ. ευρώ. Το σχέδιο, όπως είπε, δεν είναι απλώς ένας μηχανισμός χρηματοδότησης, αλλά μια συνολική θεσμική και κοινωνική παρέμβαση, που φιλοδοξεί να διορθώσει ανισότητες, να βελτιώσει την καθημερινότητα και να ενισχύσει τους πιο ευάλωτους πολίτες – με έμφαση στα άτομα με αναπηρία.
Ο Υπουργός υπενθύμισε ότι από το 2020 η Ελλάδα υλοποιεί μια οριζόντια εθνική στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ενώ το 2024 διαμορφώθηκε και το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο εφαρμογής, το οποίο τώρα βρίσκει πρακτική έκφραση και μέσα από το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο. «Επιδιώκουμε να υπάρχουν συμπεριληπτικές δράσεις σε τομείς όπως οι μεταφορές, η στέγαση και η πρόσβαση στην ενέργεια», είπε, προσθέτοντας ότι το Ταμείο σχεδιάστηκε με γνώμονα την ένταξη όλων, ανεξαρτήτως γεωγραφικής ή κοινωνικής προέλευσης.
Αναφερόμενος αναλυτικά στο Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, επανέλαβε πως δημιουργείται για να στηρίξει τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις που πλήττονται περισσότερο από την εφαρμογή του ETS II – του νέου Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που από το 2027 θα επιβαρύνει καύσιμα για θέρμανση και μεταφορές. Το Ταμείο θα ενεργοποιηθεί την 1η Ιανουαρίου 2026, ενώ ο φάκελος θα υποβληθεί προς έγκριση στην Κομισιόν το αργότερο έως το τέλος του 2025. Ο συνολικός του προϋπολογισμός ανέρχεται σε 4,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 25% προέρχεται από εθνικούς πόρους. «Ο βασικός σκοπός είναι να προλάβουμε την ενεργειακή και μεταφορική φτώχεια, σε ένα νέο περιβάλλον όπου η τιμολόγηση των εκπομπών γίνεται πραγματικότητα», σημείωσε.
Στην πράξη, ο μηχανισμός θα υποστηρίξει νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα έως 25.000 ευρώ, με επιπλέον κατηγορίες που θα καλύπτονται με εισοδηματική προσαύξηση έως 30.000 ευρώ, βάσει κοινωνικών και γεωγραφικών κριτηρίων. «Διευρύναμε την περίμετρο στο μέγιστο δυνατό. Προσθέσαμε μονογονεϊκές οικογένειες, τρίτεκνους και πολύτεκνους, άτομα με αναπηρία, περιοχές με φυσικές καταστροφές, παραμεθόριες, ορεινές και νησιωτικές ζώνες», υπογράμμισε ο Υπουργός.
Παράλληλα, παρουσίασε σειρά μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με τη λειτουργία του Ταμείου. Για πρώτη φορά αλλάζει πλήρως το μοντέλο της ενεργειακής αναβάθμισης, με τη δημιουργία Μητρώου Δικαιούχων Ενεργειακής Στήριξης και απευθείας ανάθεση της παρέμβασης στον πάροχο ενέργειας, παρακάμπτοντας τις γραφειοκρατικές στρεβλώσεις του προηγούμενου προγράμματος «Εξοικονομώ». Όπως είπε, το νέο μοντέλο θα επιτρέπει στον πάροχο να εκτελεί την παρέμβαση και να αποζημιώνεται απευθείας, χωρίς να ταλαιπωρείται ο πολίτης. Επίσης, προβλέπεται επιδότηση για αντλίες θερμότητας, ηλιακούς θερμοσίφωνες και άλλα είδη ενεργειακού εξοπλισμού για νοικοκυριά που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος. Θα συνεχιστεί και η επιδότηση θέρμανσης για ευάλωτα νοικοκυριά που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.
Περνώντας στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού, ο Σταύρος Παπασταύρου υπενθύμισε ότι ήδη από τον Φεβρουάριο του 2025 είχαν εγκριθεί επενδύσεις 208 εκατ. ευρώ, σε έργα που περιλαμβάνουν την προμήθεια 150 λεωφορείων (100 ηλεκτρικών και 50 υδρογονοκίνητων), τον εκσυγχρονισμό της θέρμανσης και ψύξης θερμοκηπίων και την ενεργειακή αναβάθμιση 80 δημοτικών κολυμβητηρίων. Όπως είπε, η κάλυψη των έργων κυμαίνεται από 70% έως 100%, ενώ το ύψος των πόρων που διατίθενται από το Ταμείο επηρεάζεται από την τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών. Η επόμενη περίοδος υποβολής επενδυτικών προτάσεων έχει οριστεί για τις 9 Σεπτεμβρίου 2025.
Ιδιαίτερη μνεία έκανε και στο τρίτο ταμείο, το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, χαρακτηρίζοντάς το «ελληνική καινοτομία» που δεν υπάρχει σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ. Πρόκειται, όπως είπε, για αποτέλεσμα στοχευμένης διαπραγμάτευσης της ελληνικής κυβέρνησης, το οποίο θεσπίστηκε το 2024 με τριμερή σύμβαση Ελλάδας–Κομισιόν–ΕΤΕπ. Το ταμείο, με διαθέσιμους πόρους 1,775 δισ. ευρώ και εκτιμώμενες επενδύσεις που μπορούν να ξεπεράσουν τα 4,4 δισ. ευρώ, έρχεται να δώσει λύσεις στα νησιά, τόσο ως προς την ενεργειακή αυτάρκεια όσο και ως προς την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και της περιβαλλοντικής πίεσης. Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης εκτείνεται έως το 2032, με τις πρώτες εκταμιεύσεις να ξεκινούν από τον Απρίλιο του 2026.
Ο Υπουργός κλείνοντας σημείωσε ότι μέσα από τις παρεμβάσεις των τριών ταμείων, και ειδικά του Κοινωνικού Κλιματικού, η κυβέρνηση φιλοδοξεί όχι μόνο να στηρίξει τους πλέον ευάλωτους, αλλά και να δώσει νέα μορφή σε βασικές δομές της χώρας: την κατοικία, τις συγκοινωνίες, την τοπική αυτοδιοίκηση και τη βιομηχανία. «Δεν μιλάμε για ευκαιριακές επιδοτήσεις, αλλά για δομικές αλλαγές. Είναι στο χέρι μας, με συνέργειες, να μετατρέψουμε την κλιματική πολιτική σε εργαλείο κοινωνικής συνοχής», κατέληξε.
Οι δράσεις του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου – Στήριξη σε 1,5 εκατ. νοικοκυριά και 75.000 επιχειρήσεις από το 2026
Με στόχο τη θωράκιση της κοινωνίας απέναντι στις επιπτώσεις του νέου ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS II), το οποίο από το 2027 θα επιβαρύνει τις τιμές καυσίμων στις μεταφορές και στα κτίρια, η ελληνική κυβέρνηση ενεργοποιεί από το 2026 το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο (ΚΚΤ), με συνολικό προϋπολογισμό 4,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2026–2032.
Το Ταμείο αποσκοπεί στην ενίσχυση 1,5 εκατομμυρίων νοικοκυριών και 75.000 πολύ μικρών επιχειρήσεων, με άξονες παρέμβασης την ενεργειακή αναβάθμιση, τη στήριξη μεταφορικών αναγκών, τις κοινωνικές κατοικίες και την προσβασιμότητα. Η δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο ενεργοποιείται τον Ιούλιο 2025, η υποβολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγραμματίζεται για το φθινόπωρο, ενώ η υλοποίηση ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2026 .
Κατηγορίες δράσεων: Ενέργεια, μεταφορές, κοινωνική στήριξη
Το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις βασικούς πυλώνες: ανακαινίσεις κατοικιών, βιώσιμες μετακινήσεις, προστασία ευάλωτων και στήριξη πολύ μικρών επιχειρήσεων. Ειδικότερα:
1. Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και αντικατάσταση συσκευών: Προβλέπεται επιδότηση έως 100% για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, την αντικατάσταση παλιών ηλεκτρικών συσκευών και τη χρήση αντλιών θερμότητας. Θα τεθεί σε εφαρμογή νέο μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο οι επιδοτήσεις θα υλοποιούνται απευθείας από τους ενεργειακούς παρόχους, παρακάμπτοντας πολύπλοκες διαδικασίες, όπως αυτές του «Εξοικονομώ». Οι επιδοτήσεις θα καλύπτουν επίσης την εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων και νέου εξοπλισμού θέρμανσης/ψύξης.
2. Κοινωνικές κατοικίες και φοιτητικές εστίες: Θα χρηματοδοτηθεί η ανακαίνιση υφιστάμενων φοιτητικών εστιών αλλά και η κατασκευή νέων κοινωνικών κατοικιών, με κοινωνικά κριτήρια πρόσβασης (π.χ. νέα ζευγάρια, φοιτητές από απομακρυσμένες περιοχές).
3. Νέες υποδομές μεταφορών: Μεγάλο τμήμα του Ταμείου αφιερώνεται στη βιώσιμη αστική κινητικότητα και την πρόσβαση σε ευάλωτους. Ειδικότερα:
- Προμήθεια 210 νέων ηλεκτρικών λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
- Πρόσβαση ΑμεΑ στα μέσα μεταφοράς και υπηρεσίες on demand για ευάλωτους
- Νέοι συρμοί μετρό για τις γραμμές 2 και 3 και αντικατάσταση συρμών γραμμής 1
- Ποδηλατόδρομοι, πεζοδρόμια, μικροκινητικότητα (π.χ. scooter), σύστημα χαρτογράφησης σταθμών ΜΜΜ
- Αναβάθμιση και προσβασιμότητα σε σιδηροδρομικούς σταθμούς
4. Επιδότηση οχημάτων, υποδομές φόρτισης και social leasing: Το ΚΚΤ περιλαμβάνει δράσεις για την υποστήριξη μεταφορικών αναγκών ευάλωτων νοικοκυριών μέσω της επιδότησης ηλεκτρικών οχημάτων και της δημιουργίας ενός μηχανισμού “κοινωνικής μίσθωσης” (social leasing). Παράλληλα, ενισχύονται υποδομές φόρτισης, με προτεραιότητα τις περιοχές με υψηλή συγκέντρωση δικαιούχων.
5. Στήριξη των πολύ μικρών επιχειρήσεων: Αφορά επιχειρήσεις κυρίως του κλάδου των μεταφορών, στις οποίες θα δοθεί η δυνατότητα ανανέωσης στόλου οχημάτων και εγκατάστασης εξοπλισμού ενεργειακής αποδοτικότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΟΙΚ, 58.000 επιχειρήσεις δεν μπορούν να αποκτήσουν οχήματα μηδενικών ρύπων, καθώς το κόστος υπερβαίνει τα ετήσια καθαρά τους κέρδη.
6. Κοινωνικά και γεωγραφικά κριτήρια επιλεξιμότητας: Η στόχευση των μέτρων βασίζεται σε κοινωνικά και γεωγραφικά φίλτρα. Ωφελούμενοι θα είναι:
- Μονογονεϊκές οικογένειες
- Τρίτεκνες και πολύτεκνες
- Άτομα με αναπηρία
- Φοιτητές
- Κάτοικοι νησιωτικών, παραμεθόριων και ορεινών περιοχών
- Πολίτες που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές (π.χ. πλημμύρες, πυρκαγιές)
7. Άμεση ενίσχυση μέσω επιδομάτων: Προβλέπεται χορήγηση απευθείας επιδόματος θέρμανσης σε νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα και πληρούν τα κριτήρια ευαλωτότητας. Επίσης, δημιουργείται ηλεκτρονικό μητρώο δικαιούχων ενεργειακής στήριξης, ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα των αναγκών.
Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο συγκροτεί, σύμφωνα με τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, έναν μηχανισμό κοινωνικής μετάβασης που υπερβαίνει το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και προσβλέπει σε μακροπρόθεσμη απορρόφηση κοινωνικών κραδασμών από την κλιματική πολιτική της Ε.Ε.
Ταμείο Εκσυγχρονισμού – Πράσινες επενδύσεις σε βιομηχανία, ενέργεια και μεταφορές
Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, με διαθέσιμους πόρους ύψους 1,6 δισ. ευρώ μέχρι το 2030, φιλοδοξεί να στηρίξει τη βιομηχανία, τα δίκτυα, τις μεταφορές και τον ενεργειακό τομέα με στοχευμένες επενδύσεις χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος. Αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία τεχνολογικής αναβάθμισης της ελληνικής οικονομίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα, κυρίως στους πιο ενεργοβόρους κλάδους.
Η επιχορήγηση ανά έργο μπορεί να φτάσει έως και το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού, ενώ το ελάχιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης είναι 70%. Σημειώνεται ότι οι συνολικοί πόροι ενδέχεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια, καθώς εξαρτώνται από την τιμή δικαιωμάτων εκπομπών CO₂ στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας.
Δράσεις που χρηματοδοτούνται:
Σύμφωνα με την παρουσίαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Ταμείο μπορεί να στηρίξει:
- Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ΑΠΕ, π.χ. πράσινα καύσιμα
- Αναβάθμιση ενεργειακών δικτύων, ιδίως με έξυπνους μετρητές και υποδομές ηλεκτροδότησης πλοίων
- Εξηλεκτρισμό της βαριάς βιομηχανίας, της δημόσιας μεταφοράς και των logistics
- Απανθρακοποίηση της ναυτιλίας (π.χ. ενεργειακή αναβάθμιση πλοίων, ηλεκτρικά ferry boats, τουριστικά ημερόπλοια, όλα σε ελληνικά ναυπηγεία)
Ήδη εγκριθείσες επενδύσεις (Μάρτιος 2025):
- Προμήθεια 100 ηλεκτρικών και 50 υδρογονοκίνητων λεωφορείων (93 εκατ. ευρώ)
- Εκσυγχρονισμός θερμοκηπίων με αντλίες θερμότητας και φωτοβολταϊκά (100 εκατ.)
- Ανακατασκευή 80 δημοτικών κολυμβητηρίων με αντικατάσταση λεβήτων diesel (15 εκατ.)
Επόμενη φάση:
Η επόμενη περίοδος υποβολής επενδυτικών προτάσεων έχει οριστεί για τον Σεπτέμβριο 2025, στο πλαίσιο επαναλαμβανόμενων εξαμηνιαίων προσκλήσεων από την ΕΤΕπ και το ΥΠΕΝ.
Σημαντικές πρόσθετες δράσεις:
- Αναβάθμιση και ψηφιοποίηση του ηλεκτρικού δικτύου με έξυπνους μετρητές και παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο
- Ενίσχυση υποσταθμών σε κορεσμένες περιοχές για την υποδοχή νέων ΑΠΕ
- Πρόγραμμα αναβάθμισης ενεργειακής αποδοτικότητας σε ειδικά σχολεία και μεγάλα αθλητικά συγκροτήματα (Καυτανζόγλειο, ΟΑΚΑ, ΕΑΚ Χανίων, Λάρισας, Σερρών, Πανθεσσαλικό)
Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού επιχειρεί, έτσι, να διαμορφώσει έναν πιο φιλικό ενεργειακό και ρυθμιστικό ορίζοντα για τις μικρές και μεγάλες επενδύσεις που θα στηρίξουν τη βιομηχανική μετάβαση στην πράσινη εποχή.
Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων – Ενεργειακή αυτονομία, νερό και διασυνδέσεις για νησιά
Αποτελεί ένα αποκλειστικά ελληνικό χρηματοδοτικό εργαλείο, χωρίς ευρωπαϊκό ανάλογο. Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων δημιουργήθηκε με τριμερή συμφωνία (Κομισιόν – Ελλάδα – ΕΤΕπ) το Νοέμβριο 2024 και αφορά αποκλειστικά τις νησιωτικές περιοχές της χώρας. Διαθέτει πόρους ύψους 1,775 δισ. ευρώ, οι οποίοι εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσουν επενδύσεις συνολικού ύψους 4,4 δισ. ευρώ έως το 2032. Η κρατική επιδότηση μπορεί να καλύψει έως το 60% του κόστους ανά έργο.
Βασικοί στόχοι του Ταμείου:
- Κατάργηση ντιζελογεννητριών και μείωση των ΥΚΩ
- Ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών (έργα ΑΔΜΗΕ)
- Ανάπτυξη τοπικών ΑΠΕ και υβριδικών σταθμών
- Διαχείριση υδάτων και αντιμετώπιση λειψυδρίας
- Δημιουργία υποδομών φόρτισης για ηλεκτρικά πλοία και οχήματα
Δράσεις με σαφή στόχευση:
- Ηλεκτρική διασύνδεση Δωδεκανήσων (Κόρινθος–Κως–Ρόδος–Κάρπαθος)
- Διασύνδεση Βορείου Αιγαίου
- Μέσης τάσης διασυνδέσεις μικρών νησιών σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα (Σίφνος, Κύθνος, Ανάφη, Δονούσα, Ικαρία, Αρκιοί, Σύμη κ.ά.)
- Εγκατάσταση μπαταριών μεγάλης κλίμακας και υβριδικών σταθμών σε μη διασυνδεδεμένα νησιά
- Δημιουργία εμπορικών έργων ΑΠΕ που θα παρέχουν φθηνή πράσινη ενέργεια σε νησιωτικούς Δήμους
- Κατασκευή φραγμάτων για άρδευση και ύδρευση με παράλληλη χρήση για ηλεκτροπαραγωγή
Το επενδυτικό σχέδιο κατατέθηκε στις 30 Ιουνίου 2025 στο ΥΠΕΝ και βρίσκεται ήδη υπό αξιολόγηση. Η έγκριση από την ΕΤΕπ αναμένεται έως τον Φεβρουάριο του 2026, ενώ οι πρώτες εκταμιεύσεις έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο 2026. Σύμφωνα με το κυβερνητικό επιτελείο το Ταμείο φιλοδοξεί να επιλύσει χρόνιες υποδομειακές αδυναμίες των νησιών και να προωθήσει ενεργειακή και περιβαλλοντική αυτάρκεια, σε μια συγκυρία που η νησιωτικότητα πλήττεται ταυτόχρονα από υψηλό ενεργειακό κόστος, υποδομές χαμηλής επάρκειας και αυξανόμενη πίεση λόγω τουρισμού και λειψυδρίας.
