Υπεράκτια αιολικά: Σε μια παγκόσμια αγορά 184 GW, η Ελλάδα ακόμη αγνοείται

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από το 2021 και έκτοτε, η υπεράκτια αιολική ενέργεια έχει μπει για τα καλά στη δύσκολη εξίσωση της πράσινης μετάβασης. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 83 GW εγκατεστημένων υπεράκτιων αιολικών πάρκων παγκοσμίως, σύμφωνα με νέα έκθεση του Global Wind Energy Council (GWEC), με τίτλο “Global Offshore Wind Report 2025”. Αυτά παρέχουν καθαρή και προσιτή ενέργεια σε 73 εκατομμύρια νοικοκυριά. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος, κυρίως το αυξημένο αρχικό επενδυτικό κεφάλαιο, 45 GW έργων βρίσκονται υπό κατασκευή και άλλα 56 GW έχουν δημοπρατηθεί μέσω διαγωνισμών. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα σύνολο έργων 184 GW που είτε είναι εγκατεστημένα, είτε βρίσκονται υπό ανάπτυξη. Μέσα σε αυτήν την παγκόσμια αγορά που αναδύεται, η Ελλάδα δυστυχώς δεν βρίσκεται πουθενά. Παρότι διαθέτει ένα από τα ισχυρότερα υπεράκτια δυναμικά στη Μεσόγειο, η χώρα μας μοιάζει να έχει χάσει τον προσανατολισμό της.

Το φθινόπωρο του 2023 είχε παρουσιαστεί το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων, ενώ αρχικός στόχος ήταν να δημοσιευτεί η υπουργική απόφαση που θα ενεργοποιούσε το Πρόγραμμα μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024. Έως σήμερα, Ιούνιο του 2025, η υπουργική απόφαση ακόμη δεν έχει δημοσιευτεί. Αναμένει το «πράσινο φως» από το Υπουργείο Εξωτερικών, ώστε να διασφαλιστεί πως με την εκκίνηση του Προγράμματος δεν θα αντιμετωπίσει η χώρα μας στο μέλλον διπλωματικά εμπόδια. Στην έκθεση του GWEC, για τη χώρα μας αναφέρεται πως «η εθνική νομοθεσία που θεσπίστηκε το 2022 είχε αρχικά στόχο τουλάχιστον 2 GW υπεράκτιας αιολικής ισχύος έως το 2030. Ωστόσο, μια αναθεωρημένη στρατηγική που παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023 από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) εντόπισε δέκα περιοχές για ανάπτυξη μεταξύ 2030 και 2032, με συνολική ισχύ 4,9 GW – κυρίως για πλωτά αιολικά πάρκα». Χωρίς τη σχετική υπουργική απόφαση, τα φιλόδοξα σχέδια βρίσκονται σε ομηρία.

Στον αντίποδα, η Τουρκία φαίνεται πως προσπαθεί να δώσει ώθηση στο δικό της πρόγραμμα υπεράκτιων αιολικών. Σύμφωνα με την έκθεση, «τον Ιούνιο του 2023, το Υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων (MENR) προκήρυξε διαγωνισμό για γεωτεχνικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε τρεις ζώνες ανάπτυξης στη Θάλασσα του Μαρμαρά, με στόχο την προετοιμασία της πρώτης υπεράκτιας αιολικής δημοπρασίας της χώρας. Η Τουρκία στοχεύει σε 5 GW υπεράκτιας αιολικής ισχύος έως το 2035, σύμφωνα με το Εθνικό Ενεργειακό Σχέδιο του 2022. Ένας οδικός χάρτης για την υπεράκτια αιολική ενέργεια από την Παγκόσμια Τράπεζα, που δημοσιεύθηκε σε συνεργασία με το MENR τον Νοέμβριο του 2024, προσδιορίζει δυναμικό έως και 7 GW έως το 2040». Ένα από τα ατού που διαθέτει η γειτονική χώρα είναι η ισχυρή εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα.

Πώς μπορούν να μειωθούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα αναπτυσσόμενα υπεράκτια αιολικά έργα

Αναφορικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η υπεράκτια αιολική αγορά, η έκθεση του GWEC υπενθυμίζει αρνητικές εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος, όπως η σκληρή αντιμετώπιση του Ντόναλντ Τραμπ σε υπεράκτια αιολικά έργα στις ΗΠΑ, οι αποτυχίες δημοπρασιών σε χώρες που πρωτοστατούσαν στον τομέα, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία, καθώς και οι καθυστερήσεις στην αναβάθμιση των ηλεκτρικών δικτύων της Ευρώπης. Αυτές οι εξελίξεις, δημιούργησαν ένα απαισιόδοξο κλίμα σε σχέση με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για τα επόμενα χρόνια. Για να επιτευχθούν οι στόχοι, «τόσο η βιομηχανία όσο και οι κυβερνήσεις πρέπει να επιδείξουν απόλυτη προσήλωση στην υλοποίηση και την αξιοπιστία», τονίζει το GWEC. «Οι πρόσφατες αποτυχίες δημοπρασιών σε εδραιωμένες αγορές έχουν οδηγήσει σε αναπροσαρμογή του κόστους και των κινδύνων», συμπληρώνει.

Παράλληλα, προτείνει μια σειρά από μέτρα, τα οποία θα μπορούσαν να δώσουν νέα ώθηση στα υπεράκτια αιολικά έργα που αναπτύσσονται διεθνώς. Η έκθεση αναδεικνύει τη σημασία αναδιαμόρφωσης των δημοπρασιών, με σκοπό την καλύτερη κατανομή κινδύνων, μέσα από συνεργασία κυβερνήσεων και βιομηχανίας. Ο σχεδιασμός των δημοπρασιών εντός ενός σαφούς θεσμικού πλαισίου, ώστε να υπάρχει προβλεψιμότητα και διαφάνεια, καθώς και η χρήση μηχανισμών όπως οι διαφορικές συμβάσεις (CfDs), αποτελούν χρήσιμα εργαλεία. Προτείνεται επίσης η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, καθώς και η προσαρμογή της χρηματοδότησης στις ανάγκες του κλάδου. «Το κόστος κεφαλαίου επηρεάζει σημαντικά το συνολικό κόστος των υπεράκτιων αιολικών έργων», τονίζεται. Σε αυτό το πλαίσιο, κρίνεται απαραίτητη η προτροπή προς δανειστές να προσφέρουν δάνεια μεγαλύτερης διάρκειας και οι πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες να υποστηρίξουν τα πρώτα έργα σε αναδυόμενες αγορές με εγγυήσεις και εργαλεία κατανομής κινδύνου.

Κρίσιμης σημασίας είναι, σύμφωνα με την έκθεση, η ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού μέσω συνεργασίας και τυποποίησης. Ο περιφερειακός συντονισμός και η αντιμετώπιση ελλείψεων στην παγκόσμια αγορά εφοδιασμού θα μπορούσαν να ενισχύσουν την αποδοτικότητα των επενδύσεων, αναφέρεται. Ένας άλλος κομβικός παράγοντας για τη διευκόλυνση των επενδύσεων είναι η ταχύτερη αναβάθμιση των δικτύων. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχει η ενημέρωση των πολιτών και η εξασφάλιση τοπικής αποδοχής, ώστε να αποφευχθεί η παραπληροφόρηση για την υπεράκτια αιολική ενέργεια, που θα μπορούσε να δυσχεράνει την υλοποίηση έργων.