Η αναστολή της χορήγησης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης σε νέα φωτοβολταϊκά, η προκήρυξη διαγωνισμών για νέα έργα αιολικής ενέργειας και η επιτάχυνση των αδειοδοτικών διαδικασιών είναι μερικά από τα βασικά προαπαιτούμενα για να φυσήξουν «ούριοι άνεμοι» για τα αιολικά πάρκα και να αρθούν οι στρεβλώσεις και τα προβλήματα που προκαλούνται από τη ασύμμετρη ανάπτυξη των ΑΠΕ, με την πλάστιγγα να γέρνει τα τελευταία χρόνια συντριπτικά υπέρ των φωτοβολταϊκών. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα που έστειλε η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) από το βήμα ειδικής ενημερωτικής εκδήλωσης ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Αιολικής Ενέργειας (15 Ιουνίου), κατά την οποία τα στελέχη του φορέα παρουσίασαν συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, επισημαίνοντας παράλληλα  ότι η αποχώρηση της πορτογαλικής EDPR από την εγχώρια αγορά ΑΠΕ  ήταν ένα ισχυρό προειδοποιητικό σήμα για τα «σύννεφα» που μαζεύονται πάνω από τον κλάδο και για τα κακώς κείμενα που πρέπει να επιλυθούν.

Όπως τόνισε η διοίκηση της ΕΛΕΤΑΕΝ, απαιτούνται μέτρα εδώ και τώρα για να εξισορροπήσει το μείγμα των ΑΠΕ, ώστε να προσεγγίσει την αναλογία που προδιαγράφει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για 60% φωτοβολταϊκά και 40% αιολικά στο τέλος της δεκαετίας, καθώς αν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση θα υπάρξει μεγάλη απόκλιση από τα ποσοστά αυτά υπέρ των φωτοβολταϊκών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα προβλήματα που ήδη ταλανίζουν την αγορά, δηλαδή τις περικοπές και τις μηδενικές/αρνητικές τιμές που αυξάνονται εκθετικά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν ο Πρόεδρος της Ένωσης, Παναγιώτης Λαδακάκος, και ο Γενικός Διευθυντής, Παναγιώτης Παπασταματίου,  το 2024 η νέα αιολική ισχύς που εγκαταστάθηκε ήταν 126 MW, ενώ η νέα φωτοβολταϊκή  ισχύς 2,6 GW. Ως αποτέλεσμα, η συνολική  εγκατεστημένη ισχύος των αιολικών ανήλθε σε  5,5 GW  και αυτή των φωτοβολταϊκών σε 9,5 GW που «μεταφράζεται» σε αναλογία 63% φωτοβολταϊκά και 37% αιολικά. Αν όμως λάβει κανείς υπόψη ότι μόνο φέτος αναμένεται να «μπουν στην πρίζα» άλλα 3 GW νέας φωτοβολταϊκής ισχύος ενώ όσον αφορά στα αιολικά ο ρυθμός διείσδυσης προδιαγράφεται πολύ βραδύτερος (λόγω και της πολύ βαρύτερης αδειοδοτικής διαδικασίας σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά), αφού εκτιμάται ότι θα ηλεκτριστούν περί τα 1,5-2 GW νέων έργων, αλλά σε ορίζοντα τριετίας. Κάτι που πρακτικά σημαίνει περαιτέρω άνοιγμα της ψαλίδας υπέρ των φωτοβολταϊκών. Εικόνα απόλυτης κυριαρχίας των φωτοβολταϊκών προκύπτει και από τους όρους σύνδεσης, καθώς από τα έργα της Ομάδας Α που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο κατά προτεραιότητα, σε σύνολο 7 GW περίπου, τα 6 GW είναι φωτοβολταϊκά, ενώ φωτοβολταϊκά είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα και τα έργα της Ομάδας Β, ισχύος 2,5 GW που έχουν συνάψει PPA με βιομηχανικούς χρήστες.

Η μεγάλη εικόνα σύμφωνα με την ΕΛΕΤΑΕΝ παραπέμπει σε μια προβληματική κατάσταση που οδηγεί σε αυξημένες περικοπές ενέργειας (με ορισμένες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για ποσοστό 10% φέτος). Γι΄αυτό προτείνει να νομοθετηθεί η υποχρέωση των Διαχειριστών να χορηγούν Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης τηρώντας την αναλογία του μείγματος του ΕΣΕΚ και όσα έργα υλοποιούνται καθ’ υπέρβαση του στόχου της τεχνολογίας τους να υπόκεινται κατά προτεραιότητα σε περικοπές στο πλαίσιο όλων των αγορών ενέργειας. Οι φορείς του κλάδου των αιολικών υπογράμμισαν ότι θα ήταν «τραγικό λάθος» ένα οριζόντιο πάγωμα στους όρους σύνδεσης για όλα τα νέα έργα, καθώς αυτό ουσιαστικά θα «κλείδωνε» την σημερινή στρεβλή εικόνα.

Ένα άλλο ζητούμενο για τους επενδυτές των αιολικών είναι η επαναφορά των διαγωνιστικών διαδικασιών της ΡΑΕΕΥ, καθώς η εμπειρία έχει δείξει ότι με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται φθηνότερη τιμή για τον καταναλωτή, καθώς πρόκειται για ένα πλαίσιο αποζημίωσης που μειώνει τα ρίσκα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο διμερές συμβόλαιο (PPA) και αυτό αντανακλάται στις χαμηλότερες τιμές που προκύπτουν. Για τον λόγο αυτό σύμφωνα με την ΕΛΕΤΑΕΝ πρέπει να «τρέξει» ένα νέο πρόγραμμα διαγωνισμών για νέα αιολικά πάρκα, υπό δυο προϋποθέσεις: Πρώτον, να προτεραιοποιηθεί και να επιταχυνθεί η χορήγηση όρων σύνδεσης για αιολικά ώστε να υπάρχει υψηλή συμμετοχή και συξημένος ανταγωνισμός που θα εξασφαλίσει  την επιτυχία του διαγωνισμό και δεύτερον να υπάρξει σωστός σχεδιασμός, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα έργα που θα «κλειδώσουν» ταρίφα θα υλοποιηθούν στη συνέχεια, κάτι που δεν συνέβη για μεγάλη μερίδα των έργων των προηγούμενων διαγωνισμών. Μεταξύ άλλων προτείνεται να υπάρχει πρόβλεψη για ετήσια αναπροσαρμογή της προσφερόμενης τιμής (indexing).

Οι προτάσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ για τις περικοπές και την αδειοδότηση των αιολικών έργων

Όσον αφορά στις περικοπές πράσινης ενέργειας, η ΕΛΕΤΑΕΝ ζητά να θεσπιστούν σαφείς κανόνες το ταχύτερο δυνατό, χαρακτηρίζοντας την υφιστάμενη κατάσταση “κινούμενη άμμο” και τονίζοντας ότι ο κανονισμός της ΕΕ δεν εφαρμόζεται. Ζητούμενο είναι να καθοριστεί με σαφήνεια τι συνιστά περικοπή, πότε και για ποιους λόγους γίνεται, ποιους σταθμούς ΑΠΕ αφορά και πότε εγείρεται δικαίωμα αποζημίωσης. Όπως επισημάνθηκε, ενώ, σε άλλες χώρες της Ευρώπης υπάρχει ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο, στην Ελλάδα συζητάμε δυο χρόνια για τις περικοπές και ακόμα και ο μηχανισμός αντιστάθμισης που είχε προταθεί τροποποιείται εκ νέου επί τα χείρω. Προτείνεται μεταξύ άλλων να δημοσιοποιηθούν όλα τα κείμενα που έχει εκπονήσει μέχρι σήμερα η Ομάδα Διοίκησης Έργου και έχουν υποβληθεί στο ΥΠΕΝ και να ολοκληρωθεί το συνολικό και μόνιμο προτεινόμενο πλαίσιο των περικοπών ώστε να τεθεί σε ευρύτερη δημόσια διαβούλευση.

Οι εκπρόσωποι του κλάδου των αιολικών υποστηρίζουν ακόμα ότι ένας από τους λόγους για την υστέρηση της εν λόγω τεχνολογίας σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά είναι το πολύ πιο αυστηρό και χρονοβόρο αδειοδοτικό πλαίσιο, με τις καθυστερήσεις να έχουν οικονομικές επιπτώσεις για τους επενδυτές που καλούνται π.χ. να πληρώσουν το Τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να ευθύνονται, λόγω της αβελτηρίας κάποιων υπηρεσιών. Η πρόοδος για την επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας στην Ελλάδα είναι μικρότερη από ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης υποστήριξαν τα στελέχη της ΕΛΕΤΑΕΝ, σημειώνοντας ότι οι νομοθετικές βελτιώσεις κινούνται μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, η εφαρμογή τους όμως πολλές φορές “σκοντάφτει” σε φορείς και υπηρεσίες μακριά από τη “σφαίρα επιρροής” του ΥΠΕΝ, όπως π.χ. στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Σύμφωνα με την Ένωση, θα πρέπει να υιοθετηθεί και να εφαρμόζεται από ΥΠΕΝ, ΡΑΕΕΥ και ΑΔΜΗΕ η αυτοδίκαιη παράταση των προθεσμιών που αφορούν στους επενδυτές για χρόνο ίσο με αυτόν που υπερβαίνουν οι διάφορες συναρμόδιες υπηρεσίες σε σχέση με τον μέγιστο δυνατό που τους παρέχεται από τη νομοθεσία για την έκδοση γνωμοδότησης ή απάντησης. Περαιτέρω, προτείνεται όταν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις καθυστερούν να αποφανθούν για τους περιβαλλοντικούς όρους ενός έργου, να έχει το δικαίωμα ο επενδυτής να φέρει τον φάκελο στην κεντρική περιβαλλοντική υπηρεσία του ΥΠΕΝ (ΔΙΠΑ) και αυτή να λάβει απόφαση επί του αιτήματος, θετική ή αρνητική, χωρίς επανάληψη της διαδικασίας.

Τα fake news για τα αιολικά

Τέλος, η ΕΛΕΤΑΕΝ υπογράμμισε ότι η σχέση του κλάδου των αιολικών με τις τοπικές κοινωνίες δοκιμάζεται από τα ψεύδη και τις θεωρίες συνωμοσίες που κατακλύζουν το διαδίκτυο, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ισχυρισμό ότι “καίνε τα βουνά για να φυτέψουν ανεμογεννήτριες”. Ο κλάδος προσπαθεί συστηματικά να πληροφορήσει την κοινή γνώμη για τα οφέλη και τη σημασία της αιολικής ενέργειας, απαιτείται όμως και η πιο ενεργή συνδρομή του κράτους μέσω του σχεδιασμού μιας συνεκτικής, αναλυτικής και μακροπρόθεσμης καμπάνιας ενημέρωσης και επικοινωνίας που να εστιάζει στο πώς η αιολική ενέργεια οδηγεί σε φθηνότερους λογαριασμούς ρεύματος για τους τελικούς καταναλωτές και σε μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής των αιολικών πάρκων είναι ασφαλώς το ειδικό ανταποδοτικό τέλος ΑΠΕ που αποδίδεται σε ΟΤΑ και καταναλωτές κοινοτήτων που φιλοξενούν πράσινα έργα. Προκειμένου να ενδυναμωθεί ο ρόλος του προτείνεται μεγαλύτερο μέρος του ειδικού τέλους να αποδίδεται απευθείας στους πολίτες, είτε ως έκπτωση στον λογαριασμό ρεύματος όπως σήμερα, είτε ως απευθείας χρηματική καταβολή, το δε μέρος που αποδίδεται στους δήμους να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για έργα σε τοπικές κοινότητες, με ειδική σήμανση για την ενημέρωση του κοινού ότι η χρηματοδότηση έγινε μέσω του ειδικού τέλους ΑΠΕ.

Διαβάστε ακόμη